Bài 26. Cách làm bài văn lập luận giải thích

BÀI GIẢNG ĐIỆN TỬ
TẬP LÀM VĂN 7
TRƯỜNG THCS THẠCH LINH
Kiểm tra bài cũ
Câu 1: Giải thích trong văn nghị luận là gì?
Câu 2: Chúng ta dùng các cách giải thích nào?
Câu 3: Bài văn giải thích cần yêu cầu gì?
CÁCH LÀM
BÀI VĂN LẬP LUẬN GIẢI THÍCH
Tiết 107
Đề: Nhân dân ta có câu tục ngữ : “Đi một ngày đàng, học một sàng khôn”. Hãy giải thích nội dung câu tục ngữ đó”.
1 . Tìm hiểu đề và tìm ý
2 . Lập dàn bài
3 . Viết bài
4 . Đọc lại và sửa chữa
CÁCH LÀM BÀI VĂN LẬP LUẬN GIẢI THÍCH
I. CÁC BƯỚC LÀM BÀI VĂN LẬP LUẬN GIẢI THÍCH
Tiết 107
1. Tìm hiểu đề
Thể loại:
Nội dung:
Giải thích câu tục ngữ: “Đi một ngày đàng, học một sàng khôn”
nghị luận giải thích
(Đi đây đi đó để mở rộng tầm hiểu biết, khôn ngoan hơn.)
CÁCH LÀM BÀI VĂN LẬP LUẬN GIẢI THÍCH
Đề: Nhân dân ta có câu tục ngữ : “Đi một ngày đàng, học một sàng khôn”. Hãy giải thích nội dung câu tục ngữ đó.
I. CÁC BƯỚC LÀM BÀI VĂN LẬP LUẬN GIẢI THÍCH
Làm trai cho đáng nên trai
Phú Xuân đã trải, Đồng Nai đã từng.

Đi cho biết đó biết đây,
Ở nhà với mẹ biết ngày nào khôn.

Đi một buổi chợ, học một mớ khôn.
CÁCH LÀM BÀI VĂN LẬP LUẬN GIẢI THÍCH
2. Lập dàn bài

a/ Mở bài :Giới thiệu :
- Câu tục ngữ
- Nội dung câu tục ngữ
- Chuyển ý
b/ Thân bài : Triển khai việc giải thích
- Nghĩa đen :
Đi một ngày đàng nghĩa là gì ?
(Một ngày đi trên đường)
Học một sàng khôn là gì ?
(Thấy được,học được nhiều điều hay, mở mang thêm trí óc.)
- Nghĩa bóng :


 Dẫn chứng bản thân học hỏi qua các chuyến đi tham quan du lịch, các câu ca dao, tục ngữ có nội dung tương tự.

- Nghĩa sâu:
Thể hiện khát vọng của người nông dân xưa muốn được đi ra khỏi nhà để mở rộng tầm mắt.
c/ Kết bài : Câu tục ngữ ngày xưa vẫn còn ý nghĩa đối với hôm nay.
THÂN BÀI
MỞ BÀI

Tầm quan trọng của việc học hỏi mở rộng ra bên ngoài
(Về mặt không gian) để nâng cao hiểu biết và vốn sống.
3 . Viết bài
a / Mở bài :( Có nhiều cách )
- Đi thẳng vào vấn đề : “Đi một ngày đàng, học một sàng khôn là một câu tục ngữ hay, chẳng những đúc kết kinh nghiệm học tập của người xưa, mà còn thể hiện khát vọng được đi xa để mở rộng tầm mắt”.
- Đối lập hoàn cảnh với ý thức : “Người nông dân Việt Nam xưa quanh năm bó mình trong luỹ tre xanh, tầm mắt hạn hẹp. Chính vì vậy mà dân gian đã có câu tục ngữ khích lệ họ đi đây đi đó để mở rộng hiểu biết : Đi một ngày đàng , học một sàng khôn”.
- Nhìn từ chung đến riêng : “Nhân dân ta có nhiều câu tục ngữ, ca dao nói về việc đi xa để mở rộng tầm mắt. Một trong những câu đó là : “Đi một ngày đàng, học một sàng khôn”.
THẢO LUẬN
I. CÁC BƯỚC LÀM BÀI VĂN LẬP LUẬN GIẢI THÍCH
CÁCH LÀM BÀI VĂN LẬP LUẬN GIẢI THÍCH
3 . Viết bài:
Viết đoạn mở bài
CÁCH LÀM BÀI VĂN LẬP LUẬN GIẢI THÍCH
I. CÁC BƯỚC LÀM BÀI VĂN LẬP LUẬN GIẢI THÍCH
2. Lập dàn bài

b/ Thân bài : Triển khai việc giải thích
- Nghĩa đen
Đi một ngày đàng nghĩa là gì ?
(Một ngày đi trên đường)
Học một sàng khôn là gì ?
(Thấy được,học được nhiều điều hay, mở mang thêm trí óc.)
- Nghĩa bóng :
Tầm quan trọng của việc học hỏi mở rộng ra bên ngoài
(Về mặt không gian) để nâng cao hiểu biết và vốn sống.
Dẫn chứng bản thân học hỏi qua các chuyến đi tham quan du lịch, các câu ca dao, tục ngữ có nội dung tương tự.
- Nghĩa sâu:
Thể hiện khát vọng của người nông dân xưa muốn được đi ra khỏi nhà để mở rộng tầm mắt..
a / Mở bài
- Đi thẳng vào vấn đề : “Đi một ngày đàng, học một sàng khôn là một câu tục ngữ hay, chẳng những đúc kết kinh nghiệm học tập của người xưa, mà còn thể hiện khát vọng được đi xa để mở rộng tầm mắt”.
CÁCH LÀM BÀI VĂN LẬP LUẬN GIẢI THÍCH
b / Thân bài :
Đoạn 1:
“Thật vậy, câu tục ngữ Đi một ngày đàng, học một sàng khôn trước hết là đúc kết một kinh nghiệm. Xét về nghĩa đen, đi một ngày đàng có nghĩa là đi rất xa. Đối với người nông dân xưa vốn ít đi xa, lại chưa có phương tiện đo độ dài, họ thường lấy thời gian để đo con đường đã đi. Với tốc độ đi bộ trung bình, một ngày đàng có thể đi được bốn năm chục cây số, như thế là có thể đã đi đến làng khác, xã khác, huyện khác. Đi xa như vậy, họ mới học được những điều mới lạ mà ở làng mình, xã mình, huyện mình không có được, nghĩa là học được một sàng khôn. Ấn tượng về những chuyến đi xa thường rất sâu đậm. Và đó có thể là cơ sở thực tế của câu tục ngữ”.
I. CÁC BƯỚC LÀM BÀI VĂN LẬP LUẬN GIẢI THÍCH
3 . Viết bài:
CÁCH LÀM BÀI VĂN LẬP LUẬN GIẢI THÍCH
b / Thân bài :
Đoạn 2 :
“Nhưng câu tục ngữ bao giờ cũng đúc kết kinh nghiệm, mà đúc kết thì phải có ý nghĩa khái quát. Nội dung khái quát đó là một điều có tính quy luật : Hễ đi xa là nhìn thấy cái mới lạ, mở rộng tầm hiểu biết. Điều quan trọng là hãy đi xa đã, đến lúc đó, dù không có ý định học gì thì vẫn cứ học được và khôn ra. Đó cũng chính là nội dung của câu ca dao : Đi cho biết đó biết đây, Ở nhà với mẹ biết ngày nào khôn ! Ở nhà với mẹ thì sướng thật đấy, nhưng chỉ ở nhà sẽ hạn chế sự hiểu biết. Những câu tục ngữ như thế rất sâu sắc. Chỉ cần nhớ lại các cuộc tham quan, du lịch mà ta đã tham gia, dù chỉ là đi chơi, ta cũng biết thêm nhiều điều”.
I. CÁC BƯỚC LÀM BÀI VĂN LẬP LUẬN GIẢI THÍCH
3 . Viết bài:
CÁCH LÀM BÀI VĂN LẬP LUẬN GIẢI THÍCH
b / Thân bài :
Đoạn 3 :
“Câu tục ngữ này không chỉ đúc kết kinh nghiệm, mà còn thể hiện một lời khuyên, một lời khích lệ, một ước vọng thầm kín. Đó là ước vọng đi xa để mở rộng tầm hiểu biết, để thoát khỏi sự hạn hẹp của tầm nhìn”.
I. CÁC BƯỚC LÀM BÀI VĂN LẬP LUẬN GIẢI THÍCH
3 . Viết bài:
CÁCH LÀM BÀI VĂN LẬP LUẬN GIẢI THÍCH
4 . Đọc lại và sửa chữa
I. CÁC BƯỚC LÀM BÀI VĂN LẬP LUẬN GIẢI THÍCH
CÁCH LÀM BÀI VĂN LẬP LUẬN GIẢI THÍCH
Muốn làm bài văn lập luận giải thích thì phải thực hiện các bước : tìm hiểu đề và tìm ý, lập dàn bài, viết bài, đọc lại và sửa chữa
Dàn bài :
- Mở bài : Giới thiệu điều cần giải thích và gợi ra phương hướng giải thích
- Thân bài : Lần lượt trình bày các nội dung giải thích. Cần sử dụng các cách lập luận giải thích phù hợp
- Kết bài : Nêu ý nghĩa của điều được giải thích đối với mọi người
Lời văn giải thích cần sáng sủa, dễ hiểu. Giữa các phần, các đoạn cần có liên kết
II. GHI NHỚ
CÁCH LÀM BÀI VĂN LẬP LUẬN GIẢI THÍCH
III. LUYỆN TẬP
Hãy tự viết thêm những cách kết bài khác cho đề bài trên
CÁCH LÀM BÀI VĂN LẬP LUẬN GIẢI THÍCH
Đoạn 1 :
Qua phần viết trên, chúng ta đã hiểu rõ hơn, toàn diện và sâu sắc hơn ý nghĩa câu tục ngữ. Rõ ràng câu tục ngữ không chỉ đúc kết kinh nghiệm quý báu của nhân dân mà còn là một lời khuyên sáng suốt và thông minh hướng tới mọi người. Vấn đề quan trọng là ở chỗ mỗi người chúng ta cần xác định cho mình đi đâu và học như thế nào cho được nhiều tri thức nhất.
Đoạn 2:
Câu tục ngữ là một lời khuyên giúp chúng ta rèn luyện nhân cách biết mở mang tầm hiểu biết để vừa có tri thức vừa sống cao đẹp.
Đoạn 3:
“Đi một ngày đàng, học một sàng khôn” quả là một chân lý sâu sắc và tiến bộ. Nhưng chân lý ấy không chỉ sâu sắc và tiến bộ đối với con người ở thời xưa. Ngày nay, khi cái mới đang nảy nở nhanh chóng ở khắp nơi, khi đất nước đang có nhu cầu mở cửa để hội nhập với thế giới thì nhu cầu đi để học những cái khôn lại càng trở nên cần thiết đối với mọi người, nhất là những người trẻ tuổi. Hơn bao giờ hết, ngày nay chúng ta cần phải “Đi cho biết đó biết đây” chứ không chỉ “ ru rú” ở nhà với mẹ….
Đoạn 4:
Rõ ràng “Đi một ngày đàng, học một sàng khôn” là một chân lý không bao giờ cũ. Ngày xưa, con người đã cần đi để học. Ngày nay trong một xã hội đang phát triển mạnh mẽ, con người lại càng cần phải đi nhiều “ngày đàng” hơn nữa để học lấy nhiều “ sàng khôn”, nếu không muốn đất nước và bản thân mình bị bỏ rơi lại ở phía sau.
III. LUYỆN TẬP
CÁCH LÀM BÀI VĂN LẬP LUẬN GIẢI THÍCH
Xem lại bài
Học thuộc phần ghi nhớ
Viết thêm các đoạn
Soạn bài : “Luyện tập lập luận giải thích”.
Chuẩn bị đề: “Sách là ngọn đèn sáng bất diệt của trí tuệ con người.”  Soạn những câu hỏi trong SGK trang 87 phần gợi ý.
DẶN DÒ
XIN CHÀO VÀ HẸN GẶP LẠI