Bài 26. Cách làm bài văn lập luận giải thích

Môn: Ngữ văn 7
GV dạy: Cao Minh Anh
TRƯỜNG THCS HẠ SƠN
PHÒNG GD&ĐT QUỲ HỢP
KÍNH CHÀO QUÝ THẦY CÔ GIÁO CÙNG TẤT CẢ CÁC EM HỌC SINH THAM DỰ GIỜ HỌC!
Tiết 107: CÁCH LÀM BÀI VĂN
LẬP LUẬN GIẢI THÍCH
KIỂM TRA BÀI CŨ
Trong bài văn lập luận giải thích, người ta thường giải thích bằng cách nào?
Tiết 107: CÁCH LÀM BÀI VĂN
LẬP LUẬN GIẢI THÍCH
I. Các bước làm bài văn lập luận giải thích
Đề bài: Nhân dân ta có câu tục ngữ: “Đi một ngày đàng, học một sàng khôn”.
Hãy giải thích nội dung câu tục ngữ đó.
D? tìm hi?u y�u c?u c?a d? ta c?n l�m nh?ng gì?
- Đọc kĩ đề và tìm những từ ngữ quan trọng cần giải thích.
* Khi tìm hi?u d? c?n d?c ki d?:
- X�c d?nh y�u c?u v? ki?u b�i ngh? lu?n: Ch?ng minh hay gi?i thích-> x�c d?nh phuong hu?ng l�m b�i.
- C�c t? ng? th? hi?n n?i dung v?n d? c?n l�m r�.
* Bước 1: Tìm hiểu đề và tìm ý
a. Tìm hiểu đề
- D? tìm � gi?i thích, ta l�m c�ch n�o?
- Dựa vào đề bài sách giáo khoa, em hãy đặt câu hỏi tương tự như thế?
 Tìm ý bằng cách đặt câu hỏi: Như thế nào? Tại sao? Có ý nghĩa như thế nào?
+ Như thế nào là đi một ngày đàng?
+ Như thế nào là học một sàng khôn?
+ Tại sao đi một ngày đàng, học một sàng khôn?
+ Câu tục ngữ đó có ý nghĩa như thế nào?
- Em rút ra kết luận gì qua việc tìm ý?
Tiết 107: CÁCH LÀM BÀI VĂN
LẬP LUẬN GIẢI THÍCH
b. Tìm ý
* Khi tìm ý cần lưu ý:
+ Đặt câu hỏi và trả lời câu hỏi theo từng khía cạnh yêu cầu của đề bài (như thế nào? Tại sao? Có ý nghĩa như thế nào?....)
+ Người viết cần phải có vốn tri thức hiểu biết.

Tiết 107: CÁCH LÀM BÀI VĂN
LẬP LUẬN GIẢI THÍCH
I. Các bước làm bài văn lập luận giải thích
* Bước 2: Lập dàn ý
THẢO LUẬN: Xây dựng dàn ý cho đề bài: Nhân dân ta có câu tục ngữ: “Đi một ngày đàng, học một sàng khôn”. Hãy giải thích nội dung câu tục ngữ đó.
* Khi lập dàn ý cần theo đáp ứng yêu cầu sau:
Môû baøi: Giôùi thieäu vaán ñeà gì?
2. Thaân baøi:
+ Trieån khai maáy yù? Ñoù laø nhöõng yù gì?
+ Caùc yù ñoù saép xeáp theo thöù töï naøo laø hôïp lí?
Keát baøi: Khaúng ñònh vaán ñeà gì?
DÀN Ý THAM KHẢO
A/Mở bài: Giới thiệu câu tục ngữ với ý nghĩa là đúc kết kinh nghiệm và khát vọng đi đây đó để mở rộng hiểu biết.
B/Thân bài: Giải thích:
-Nghĩa đen: Đi một ngày đàng tức là đi xa trong một ngày, học một sàng khôn tức là học hỏi được nhiều điều khôn. Đi một ngày đàng, học một sàng khôn - đi xa sẽ học hỏi sàng lọc được nhiều điều khôn.
-Nghĩa bóng: + Đi đây đó nhiều nơi, tiếp xúc nhiều với thực tế cuộc sống xung quanh sẽ mở rộng tầm hiểu biết khôn ngoan từng trải.
+ Câu tục ngữ đúc kết kinh nghiệm học hỏi: càng đi nhiều, càng biết nhiều.
-Nghĩa sâu xa :+ Khích lệ, động viên cần đi nhiều mở rộng tầm hiểu biết
+ Thể hiện khát vọng hiểu biết
C/Kết bài: Ý nghĩa của câu tục ngữ đối với ngày hôm nay.
- Em rút ra kết luận gì khi làm dàn bài cho bài văn lập luận giải thích?
* Dàn ý cho bài văn lập luận giải thích gồm 3 phần:
A- Mở bài: Giới thiệu điều cần giải thích và gợi ra phương hướng giải thích.
B- Thân bài: Lần lượt trình bày các nội dung giải thích theo trình tự hợp lí.
C- Kết bài: Nêu ý nghĩa điều được giải thích.
Tiết 107: CÁCH LÀM BÀI VĂN
LẬP LUẬN GIẢI THÍCH
- Em có nhận xét gì về ba cách mở bài trên?
- Ngoài ba cách mở bài trên, còn có cách mở bài nào khác?
Tiết 107: CÁCH LÀM BÀI VĂN
LẬP LUẬN GIẢI THÍCH
I. Các bước làm bài văn lập luận giải thích
* Bước 3: Viết bài
*Cách mở bài phản đề:
Trong cuộc sống không ít kẻ vênh váo, tự mãn “ Ếch ngồi đáy giếng” cho mình hiểu biết hơn người mà không cần đi đây đó để học hỏi. Để nhắc nhở, khích lệ mọi người cần đi để học, tục ngữ ta đã có câu: “Đi một ngày đàng, học một sàng khôn”.

- Em hãy cho biết cách giải thích nghĩa đen, nghĩa bóng, nghĩa sâu xa trong ba đoạn văn đó?
+ Cách giải thích ý nghĩa:
Cách giải thích nghĩa đen: Giải thích nghĩa của từng từ ngữ, từng vế câu trước, rồi giải thích nghĩa đen của cả câu sau.
Cách giải thích nghĩa bóng, nghĩa sâu xa dựa trên cơ sở của nghĩa đen.
Tiết 107: CÁCH LÀM BÀI VĂN
LẬP LUẬN GIẢI THÍCH
I. Các bước làm bài văn lập luận giải thích
- Cho biết ba đoạn văn phần thân bài, người viết đã sử dụng những phương pháp nào để giải thích?
+ Cách lập luận giải thích:
- Đoạn 1: Dùng cách nêu định nghĩa
- Đoạn 2: Dùng cách lập luận đối chiếu so sánh. Cách phân tích để chỉ ra mặt lợi, hại.
- Đoạn 3: Chỉ ra ý nghĩa của mặt lợi.
Qua các phần, đoạn văn mẫu trong sgk, em hãy cho biết:
- Làm thế nào để đoạn một phần thân bài liên kết với phần mở bài?
- Làm thế nào để đoạn sau phần thân bài liên kết với đoạn trước nó?
+ Các đoạn, các phần liên kết với nhau bằng:
Liên kết bằng từ ngữ: Thật vậy,…
- Liên kết bằng cặp quan hệ từ sóng đôi: (Nhưng…mà; không chỉ… mà còn, …)
Liên kết bằng cách đặt câu hỏi
Tiết 107: CÁCH LÀM BÀI VĂN
LẬP LUẬN GIẢI THÍCH
I. Các bước làm bài văn lập luận giải thích
* Khi viết phần thân bài cần chú ý:
+ Giữa các đoạn, các phần phải liên kết chặt chẽ.
+ Sử dụng phù hợp các phép lập luận để giải thích.
+ Đoạn văn giải thích cần rõ ràng.
- Em có nhận xét gì về cách kết bài trên? Đó có phải là cách kết bài duy nhất không?
Tiết 107: CÁCH LÀM BÀI VĂN
LẬP LUẬN GIẢI THÍCH
I. Các bước làm bài văn lập luận giải thích
Qua tìm hiểu cách làm bài văn lập luận giải thích, em rút ra những điều gì cần ghi nhớ?
=> Ghi nhớ: SGK
II. Luyện tập
Em hãy viết đoạn văn phần kết bài.
HƯỚNG DẪN TỰ HỌC
1. Bài vừa học:
- H?c thu?c ph?n ghi nh? SGK/86
- C?ng c? ph?n luy?n t?p vi?t đo?n van
- Tìm đọc các bài văn mẫu về lập luận giải thích để tham khảo.
2. Bài sắp học: "Luy?n t?p l?p lu?n gi?i thích"
- Đề bài: Một nhà văn có nói: "Sách là ngọn đèn sáng bất diệt của trí tuệ con người". Hãy giải thích nội dung câu nói đó.
- Chu?n b? bài theo g?i ý SGK/87
+ Tìm hi?u đ?, tìm ý
+ L?p dàn ý
+ Vi?t đo?n van ph?n m? bài, k?t bài.