Bài 25. Tìm hiểu chung về phép lập luận giải thích

Một số câu hỏi về nhu cầu giải thích hằng ngày:
a. Vỡ sao cú mua?
c.Vì sao hôm qua em không đi học?

e. T¹i sao con cái phải có hiếu với cha mẹ?

Vì nắng -> hơi nước bốc lên thành mây- ngưng tụ-> mưa
Vì ốm.Vì gia đình có việc..
- Cha mẹ là người sinh thành, nuôi dưỡng,dạy dỗ
- Thể hiện truyền thống đạo lí tốt đẹp của dân tộc
- Tạo điều kiện xây dựng gia đình đầm ấm , hạnh phúc
=> Làm cho ta hiÓu râ nh÷ng ®iÒu ch­a biÕt.
b. Vì sao có sét?
Đám mây tích điện gặp nhau tạo tiếng nổ đó là sét
* Mét sè c©u hái vÒ nhu cÇu gi¶i thÝch hµng ngµy:
+ V× sao cã m­a?
+ V× sao l¹i cã sÐt?
+ V× sao cã sãng thÇn?
+ V× sao l¹i cã b·o?
+ T¹i sao con c¸i ph¶i hiÕu th¶o víi cha mÑ sao da trêi cã mµu xanh?
Làm cho ta hiểu rõ hơn những điều chưa biết trong mọi lĩnh vực đời sống.
Bai văn: Lòng khiêm tốn
Lòng khiêm tốn có thể được coi là một bản tính căn bản cho con người trong nghệ thuật xử thế và đối đãi với sự thật.
Điều quan trọng của khiêm tốn là chính nó đã tự nâng cao giá trị cá nhân của con người trong xã hội. Khiêm tốn là biểu hiện của con người đứng đắn, biết sống theo thời và biết nhìn xa. Con người khiêm tốn bao giờ cũng là người thường thành công trong lĩnh vực giao tiếp với mọi người.
Khiêm tốn là tính nhã nhặn, biết sống một cách nhún nhường, luôn luôn hướng về phái tiến bộ, tự khép mình vào những khuôn thước của cuộc đời, bao giờ cũng không ngừng học hỏi. Hoài bão lớn nhất của con người là tiến mãi không ngừng, nhưng không nhằm mục đích tự khoe khoang, tự đề cao cá nhân mình trước người khác.
Người có tính khiêm tốn thường hay tự cho mình là kém, còn phải phấn đấu thêm, trau dồi thêm, cần được trao đổi, học hỏi nhiều thêm nữa. Người có tính khiêm tốn không bao giờ chịu chấp nhận sự thành công của cá nhân mình trong hoàn cảnh hiện tại, lúc nào cũng cho sự thành công của mình là tầm thường, không đáng kể, luôn luôn tìm cách để học hỏi thêm nữa.
Tại sao con người lại phải khiêm tốn như thê? Đó là vì cuộc đời là một cuộc đấu tranh bất tận, mà tài nghệ của mỗi cá nhân tuy là quan trọng, nhưng thật ra chỉ là những giọt nước bé nhỏ giữa đại dương bao la. Sự hiểu biêt của mỗi cá nhân không thể đem so sánh với mọi người cùng chung sông với mình. Vì thế, dù tài năng đến đâu cũng luôn luôn phải học thêm, học mãi mãi.
Tóm lại, con người khiêm tôn là con người hoàn toàn biêt mình, hiểu người, không tự mình đề cao vai trò, ca tụng chiên công của cac nhân mình cũng như không bao giờ châp nhận một ý thưc chịu thua mang nhiều mặc cảm tự ti đối với mọi người.
Khiêm tôn là một điều không thể thiêu cho những ai muốn thành công trên đường đời.

(Theo Lâm Ngữ Đường, Tinh hoa xử thế)

Lòng khiêm tốn
Lòng khiêm tốn có thể được coi là một bản tính căn bản cho con người trong nghệ thuật xử thế và đối đãi với sự thật.
Điều quan trọng của khiêm tốn là chính nó đã tự nâng cao giá trị cá nhân của con người trong xã hội. Khiêm tốn là biểu hiện của con người đứng đắn, biết sống theo thời và biết nhìn xa. Con người khiêm tốn bao giờ cũng là người thường thành công trong lĩnh vực giao tiếp với mọi người.
Vậy khiêm tốn là gì? Khiêm tốn là tính nhã nhặn, biết sống một cách nhún nhường, luôn luôn hướng về phái tiến bộ, tự khép mình vào những khuôn thước của cuộc đời, bao giờ cũng không ngừng học hỏi. Hoài bão lớn nhất của con người là tiến mãi không ngừng, nhưng không nhằm mục đích tự khoe khoang, tự đề cao cá nhân mình trước người khác.
Người có tính khiêm tốn thường hay tự cho mình là kém, còn phải phấn đấu thêm, trau dồi thêm, cần được trao đổi, học hỏi nhiều thêm nữa. Người có tính khiêm tốn không bao giờ chịu chấp nhận sự thành công của cá nhân mình trong hoàn cảnh hiện tại, lúc nào cũng cho sự thành công của mình là tầm thường, không đáng kể, luôn luôn tìm cách để học hỏi thêm nữa.
Tại sao con người lại phải khiêm tốn như thê? Đó là vì cuộc đời là một cuộc đấu tranh bất tận, mà tài nghệ của mỗi cá nhân tuy là quan trọng, nhưng thật ra chỉ là những giọt nước bé nhỏ giữa đại dương bao la. Sự hiểu biêt của mỗi cá nhân không thể đem so sánh với mọi người cùng chung sông với mình. Vì thế, dù tài năng đến đâu cũng luôn luôn phải học thêm, học mãi mãi.
Tóm lại, con người khiêm tôn là con người hoàn toàn biêt mình, hiểu người, không tự mình đề cao vai trò, ca tụng chiên công của cac nhân mình cũng như không bao giờ châp nhận một ý thưc chịu thua mang nhiều mặc cảm tự ti đối với mọi người.
Khiêm tôn là một điều không thể thiêu cho những ai muốn thành công trên đường đời.

(Theo Lâm Ngữ Đường, Tinh hoa xử thế)

*Vấn đề giải thích: "Lòng khiêm tốn"
-Khiêm tốn là gì?
-Khiêm tốn có lợi, không khiêm tốn có hại gì?
-Tại sao phải khiêm tốn?
Các biểu hiện khiêm tốn có làm hạ thấp con người
không?
*Cách giải thích:
?Nêu định nghĩa
LiÖt kª c¸c biÓu hiÖn cña lßng khiªm tèn.
- §èi lËp:ng­êi khiªm tèn víi ng­êi kh«ng khiªm tèn.
 ChØ ra lîi, h¹i vµ nguyªn nh©n cña thãi kh«ng khiªm tèn
*Bố cục:
-Mở bài: Tầm quan trọng của lòng khiêm tốn.
-Thân bài: Định nghĩa, biểu hiện và nguyên nhân
của lòng khiêm tốn.
-Kết bài: Vai trò, giá trị của lòng khiêm tốn.
Liên kết chặt chẽ, mạch lạc, ngôn từ trong
sáng, dễ hiểu.
Ghi nhớ:
Trong đời sống, giải thích là làm cho hiểu rõ những điều chưa biết trong mọi lĩnh vực.
* Giải thích trong văn nghị luận là làm cho người đọc hiểu rõ các tư tưởng, đạo đức, phẩm chất, quan hệ,. cần được giải thích nhằm nâng cao nhận thức, trí tuệ, bồi dưỡng tư tưởng, tình cảm cho con người.
*Người ta thường giải thích bằng các cách: nêu định nghĩa, kể ra các biểu hiện, so sánh, đối chiếu với các hiện tượng khác, chỉ ra các mặt lợi, hại, nguyên nhân, hậu quả, cách đề phòng hoặc noi theo,. của hiện tượng hoặc vấn đề được giải thích.
*Bài văn giải thích phải có mạch lạc, lớp lang, ngôn từ trong sáng, dễ hiểu. Không nên dùng những điều không ai hiểu để giảI thích những điều người ta chưa hiểu.
* Muốn làm được bài giải thích tốt, phải học nhiều, đọc nhiều, vận dụng tổng hợp các thao tác giải thích phù hợp.


Bài tập:
Văn bản: "ý nghĩa văn chương có phải là nghị luận giải thích không? Vì sao? Chỉ ra phương pháp giải thích?