Bài 25. Tìm hiểu chung về phép lập luận giải thích

Ngữvăn
Lớp 7A1
GV : Nguyễn Thị Hương
THCS Thanh Xuân Nam
Chào mừng
Các thầy cô giáo đến dự giờ
TIẾT 105 - TẬP LÀM VĂN:
TÌM HIỂU CHUNG VỀ
PHÉP LẬP LUẬN GIẢI THÍCH
Vì sao trời mưa?
Vì sao gọi là đèn bão?
Lòng khiêm tốn
Lòng khiêm tốn có thể được coi là một bản tính căn bản cho con người trong nghệ thuật xử thế và đối đãi với sự vật.
Điều quan trọng của khiêm tốn là chính nó đã tự nâng cao giá trị cá nhân của con người trong xã hội. Khiêm tốn là biểu hiện của con người đứng đắn, biết sống theo thời và biết nhìn xa. Con người khiêm tốn bao giờ cũng là người thường thành công trong lĩnh vực giao tiếp với mọi người.
Vậy khiêm tốn là gì? Khiêm tốn là tính nhã nhặn, biết sống một cách nhún nhường, luôn luôn hướng về phía tiến bộ, tự khép mình vào những khuôn thước của cuộc đời, bao giờ cũng không ngừng học hỏi. Hoài bão lớn nhất của con người là tiến mãi không ngừng, nhưng không nhằm mục đích tự khoe khoang, tự đề cao cá nhân mình trước người khác.
Người có tính khiêm tốn thường hay tự cho mình là kém, còn phải phấn đấu thêm, trau dồi thêm, cần được trao đổi, học hỏi thêm nhiều hơn nữa. Người có tính khiêm tốn không bao giờ chịu chấp nhận sự thành công của cá nhân mình trong hoàn cảnh hiện tại, lúc nào cũng cho sự thành công của mình là tầm thường, không đáng kể, luôn luôn tìm cách học hỏi thêm nữa.
Tại sao con người lại phải khiêm tốm như thế? Đó là vì cuộc đời là một cuộc đấu tranh bất tận, mà tài nghệ của mỗi cá nhân tuy là quan trọng, nhưng thật ra chỉ là những giọt nước bé nhỏ giữa đại dương bao la. Sự hiểu biết của mỗi cá nhân không thể đem so sánh với mọi người cùng chung sống với mình. Vì thế, dù tài năng đến đâu cũng luôn luôn phải học thêm, học mãi mãi.
Tóm lại, con người khiêm tốn là con người hoàn toàn biết mình, hiểu người, không tự mình đề cao vai trò, ca tụng chiến công của cá nhân mình cũng như không bao giời chấp nhận một ý thức chịu thua mang nhiều mặc cảm tự ti đối với mọi người.
Khiêm tốn là một điều không thể thiếu cho những ai muốn thành công trên con đường đời.
5
10
15
20
30
25
60
55
50
45
40
35
180
HẾT 3 PHÚT
Hoạt động nhóm
( Thời gian: 2 phút)
Phiếu học tập 1
- Tìm những câu định nghĩa về lòng khiêm tốn.
- Đưa ra các câu định nghĩa đó có phải là một cách giải thích không? Vì sao?
Phiếu học tập 2
Liệt kê biểu hiện khiêm tốn ; đối lập khiêm tốn với không khiêm tốn; chỉ ra cái lợi của khiêm tốn, cái hại và nguyên nhân của thói không khiêm tốn có phải là các cách giải thích không? Vì sao?
Qua văn bản mẫu Lòng khiêm tốn, hãy khái quát lập luận giải thích bằng sơ đồ tư duy với các đơn vị kiến thức sau:
- Khái niệm nghị luận giải thích.
- Phương pháp giải thích.
- Mục đích giải thích.


SƠ ĐỒ TƯ DUY
GHI NHỚ- SGK Tr71
- Trong đời sống, giải thích là làm cho hiểu rõ những điều chưa biết trong mọi lĩnh vực.
- Giải thích trong văn nghị luận là làm cho người đọc hiểu rõ các tư tưởng, đạo lí, phẩm chất, quan hệ… cần được giải thích nhằm nâng cao nhận thức, trí tuệ, bồi dưỡng tư tưởng tình cảm cho con người.
- Người ta thường giải thích bằng các cách: Nêu định nghĩa, kể các biểu hiện, so sánh đối chiếu với hiện tượng khác, chỉ ra mặt lợi, hại, nguyên nhân, hậu quả, cách đề phòng hoặc noi theo… của hiện tượng hoặc vấn đề được giải thích.
- Bài văn giải thích phải có mạch lạc, lớp lang, ngôn từ trong sang, dễ hiểu. Không nên dùng điều không ai hiểu để giải thích những điều người ta chưa hiểu.
- Muốn làm được bài giải thích tốt, phải học nhiều, đọc nhiều, vận dụng tổng hợp các thao tác giải thích phù hợp.

Lòng nhân đạo tức là lòng biết thương người. Thế nào là biết thương người và thế nào là lòng nhân đạo?
Hằng ngày chúng ta thường có dịp tiếp xúc với đời sống bên ngoài, trước mắt chúng ta, loài người còn đầy rẫy những cảnh khổ. Từ một ông lão già nua răng long tóc bạc, lẽ ra phải được sống trong sự chăm sóc đùm bọc của con cháu, thế mà ông lão ấy phải sống kiếp đời hành khất sống bằng của bố thí của kẻ qua đường, đến một đứa trẻ thơ, quá bé bỏng mà lại sống bằng cách đi nhặt từng mẩu bánh của người khác ăn dở, thay vì được cha mẹ nuôi nấng dạy dỗ…
Những hình ảnh ấy và thảm trạng ấy khiến cho mọi người xót thương và tìm cách giúp đỡ. Đó chính là lòng nhân đạo.
Con người cần phải phát huy lòng nhân đạo của mình đối với mọi người xung quanh. Thánh Găng-đi có một phương châm: “ Chinh phục được mọi người ai cũng cho là khó, nhưng tạo được tình thương, lòng nhân đạo, sự thông cảm giữa con người với con người lại càng khó hơn. Điều kiện duy nhất để tạo sự kính yêu và mến phục đối với quần chúng, tốt nhất là phải làm sao phát huy lòng nhân đâọ đến cùng và tột độ vậy”.
( Lâm Ngữ Đường)
Lòng nhân đạo
2:00
1:59
1:58
1:57
1:56
1:55
1:54
1:53
1:52
1:51
1:50
1:49
1:48
1:47
1:46
1:45
1:44
1:43
1:42
1:41
1:40
1:39
1:38
1:37
1:36
1:35
1:34
1:33
1:32
1:31
1:30
1:29
1:28
1:27
1:26
1:25
1:24
1:23
1:22
1:21
1:20
1:19
1:18
1:17
1:16
1:15
1:14
1:13
1:12
1:11
1:10
1:09
1:08
1:07
1:06
1:05
1:04
1:03
1:02
1:01
1:00
59
58
57
56
55
54
53
52
51
50
49
48
47
46
45
44
43
42
41
40
39
38
37
36
35
34
33
32
31
30
29
28
27
26
25
24
23
22
21
20
19
18
17
16
15
14
13
12
11
10
9
8
7
6
5
4
3
2
1
0
Hết giờ
Ch? ra di?m gi?ng v� khỏc nhau gi?a phộp l?p lu?n gi?i thớch v?i phộp l?p lu?n ch?ng minh. L?y van b?n dó h?c d? minh ho?.
Hoạt động nhóm ( Thời gian: 2 phút)
Ch? ra di?m gi?ng v� khỏc nhau gi?a phộp l?p lu?n gi?i thớch v?i phộp l?p lu?n ch?ng minh. L?y van b?n dó h?c d? minh ho?.
Hoạt động nhóm ( Thời gian: 2 phút)
Văn nghị luận
Thuyết phục người đọc tin vào tính đúng dắn của vấn đề
Giảng giải để người đọc hiểu và nhận thức được vấn đề
Suy luận: Tương đồng, theo dòng thời gian, nhân-quả, khái quát-cụ thể…
Định nghĩa, liệt kê biểu hiện, đối lập, chỉ cái lợi- hại, nguyên nhân, khuyên nhủ…
Dùng dẫn chứng kết hợp lí lẽ.
Dùng lí lẽ kết hợp dẫn chứng
-Tinh thần yêu nước của nhân dân ta.
- Đức tính giản dị của Bác Hồ
Ý nghĩa văn chương
HƯỚNG DẪN VỀ NHÀ
- Học bài cũ :
+ Học thuộc ghi nhớ và nắm được các cách giải thích trong văn nghị luận.
+ Đọc thêm hai văn bản: Óc phán đoán và óc thẩm mỹ, Tự do và nô lệ
- Soạn bài mới Văn bản: Sống chết mặc bay