Bài 25. Dùng cụm chủ - vị để mở rộng câu

Kiểm tra bài cũ
Câu hỏi: Nêu cách chuyển câu chủ động thành câu bị động? Đặt một câu chủ động rồi chuyển thành hai câu bị động tương ứng?
Trả lời: Có hai cách chuyển:
- Chuyển từ hoặc cụm từ chỉ đối tượng của hoạt động lên đầu câu và thêm các từ bị hay được vào sau từ hay cụm từ ấy.
- Chuyển từ (cụm từ) chỉ đối tượng của hoạt động lên đầu câu, đồng thời lược bỏ hoặc biến từ (cụm từ) chỉ chủ thể của hoạt động thành một bộ phận không bắt buộc trong câu.
Văn chương gây cho ta những tình cảm ta không có, luyện những tình cảm ta sẵn có[.]
(Hoài Thanh)

Trả lời: Cấu tạo của các cụm danh từ
Câu hỏi: Nhận xét cấu tạo của các định ngữ trong mỗi cụm danh từ trên?


Trả lời: Các cụm danh từ có định ngữ là một cụm chủ vị:
- ta / không có
- ta / sẵn có
Tìm cụm chủ vị làm thành phần câu trong câu sau?

* Đáp án:
Cụm chủ vị : chân/ bị gẫy
c v
Làm thành phần vị ngữ trong câu
Cái bàn này// chân / bị gẫy
c v


C
V
Cái bàn này chân bị gẫy
Nhận xét :
- Khi nói hoặc viết ta có thể dùng những cụm từ có hình thức giống câu đơn bình thường, gọi là cụm chủ vị, làm thành phần câu hoặc của cụm từ để mở rộng câu.
Tìm cụm chủ vị làm thành phần câu hoặc thành phần cụm từ trong các câu dưới đây. Cho biết trong mỗi câu cụm chủ vị đó làm thành phần gì?
a. Chị Ba đến khiến tôi rất vui và vững tâm.
b. Khi bắt đầu kháng chiến nhân dân ta tinh thần rất hăng hái.
c. Chúng ta có thể nói rằng trời sinh lá sen để bao bọc cốm, cũng như trời sinh cốm nằm ủ trong lá sen.
d. Nói cho đúng thì phẩm giá tiếng Việt chỉ mới thật sự được xác định và đảm bảo từ ngày cách mạng tháng Tám thành công.
* Đáp án
Chị Ba đến khiến tôi rất vui và vững tâm.
c v c v
C V
b. Khi bắt đầu kháng chiến, nhân dân ta tinh thần rất
C c V
hăng hái.
v
c. Chúng ta có thể nói rằng trời sinh lá sen để bao bọc cốm, cũng như trời sinh cốm nằm ủ trong lá sen.
d. Nói cho đúng thì phẩm giá tiếng Việt chỉ mới thật sự được xác định và đảm bảo từ ngày cách mạng tháng Tám thành công.
*Bài tập nhanh:Xác định và gọi tên các cụm chủ vị làm thành phần câu trong các câu sau:
a. Nó cười khiến cả nhà cười theo
b.Tôi đã làm xong bài tập mà cô giáo ra.
* Đáp án:
Tìm cụm chủ vị làm thành phần câu hoặc thành phân cụm từ trong các câu sau đây. Cho biết trong mỗi câu cụm chủ vị làm thành phần gì?
Đợi đến lúc vừa nhất, mà chỉ riêng những người chuyên
môn mới định được, người ta gặt mang về.
b. Trung đội trưởng Bính khuôn mặt đầy đặn.
c. Khi các cô gái Vòng đỗ gánh, giở từng lớp lá sen, chúng ta thấy hiện ra từng lá cốm sạch sẽ và tinh khiết, không có mảy may một chút bụi nào.
d. Bỗng một bàn tay đập vào vai khiến hắn giật mình.


Trả lời:
Đợi đến lúc vừa nhất, mà chỉ riêng những người chuyên
môn mới định được//,người ta /gặt mang về.
b. Trung đội trưởng Bính// khuôn mặt /đầy đặn.
c v
C V
c. Khi các cô gái Vòng/ đỗ gánh, giở từng lớp lá sen, chúng ta//
C
thấy hiện ra/ từng lá cốm sạch sẽ và tinh khiết, không có mảy
V v c
may một chút bụi nào.
d. Bỗng một bàn tay /đập vào vai// khiến hắn /giật mình.
c v c v
C V
Đáp án Bài tập 1
Hướng dẫn về nhà.
- Học thuộc hai phần ghi nhớ ( 68 - 69)

- Đọc, tìm hiểu kĩ và giải các bài tập bài dùng cụm chủ vị để mở rộng câu ( tiếp theo) vào vở bài tập.

- Viết một đoạn văn có dùng cụm chủ vị để mở rộng câu và chỉ rõ cụm chủ vị đó làm thành phần gì trong câu.