Bài 25. Dùng cụm chủ - vị để mở rộng câu

Ngữ Văn 7:

Kiểm tra bài cũ
?) Có mấy cách chuyển đổi câu chủ động thành câu bị động? Trình bày các cách đó?
Có 2 cách chuyển đổi câu chủ động thành câu bị động
- Chuyển từ (hoặc cụm từ ) chỉ đối tượng của hoạt động lên đầu câu và thêm các từ bị hay được vào sau từ (cụm từ) ấy.
- Chuyển từ (cụm từ) chỉ đối tượng của hoạt động lên đầu câu, đồng thời lược bỏ hoặc biến từ ( cụm từ) chỉ chủ thể của hoạt động thành một bộ phận không bắt buộc trong câu
?) Chuyển đổi các câu sau đây thành câu bị động Bố tặng Lan con mèo.





=> Lan được bố tặng con mèo.

Dú l� m?t tin vui.
1. Đó là một tin vui.
CN
VN
2. Bố về là một tin vui.
C
V
VN
CN
TIẾT 103
DÙNG CỤM CHỦ - VỊ ĐỂ MỞ RỘNG CÂU
Văn chương gây cho ta những tình cảm ta không có, luyện những tình cảm ta sẵn có (...).
Văn chương gây cho ta những tình cảm ta không có luyện những tình cảm ta sẵn có.
CN
VN
Cụm danh từ: là loại tổ hợp từ do danh từ làm trung tâm, kết hợp với một số từ ngữ phụ thuộc vào nó tạo thành.
C?u t?o c?a c?m danh t?
C V
C V
2. Bố về là một tin vui.
C V
Ghi nhớ: Khi nói hoặc viết, có thể dùng những cụm từ có hình thức giống câu đơn bình thường, gọi là cụm chủ - vị ( cụm C – V ), làm thành phần của câu hoặc của cụm từ để mở rộng câu.
Hãy xác cụm chủ - vị trong câu sau:
Lan học giỏi khiến cha mẹ vui lòng.
CN VN
C V
C V



Hãy dùng cụm C – V để mở rộng câu sau:
Cả lớp lắng nghe.
C V
CN VN

Cả lớp lắng nghe cô giáo giảng bài.
* Chú ý: Không thể đồng nhất cụm C-V để mở rộng
câu với cụm C-V làm nòng cốt câu vì:
Cụm C-V đó chỉ làm thành phần của câu hoặc
của phụ ngữ trong cụm từ để mở rộng câu.

a. Ch? Ba d?n khi?n tụi r?t vui v� v?ng tõm.
c
v
VN
CN

a. Ch? Ba d?n khi?n tụi r?t vui v� v?ng tõm.
c
v
- Cụm C – V làm thành phần chủ ngữ
- Cụm C – V làm thành phần phụ ngữ trong cụm động từ
TN
VN
CN
b. Khi bắt đầu kháng chiến, nhân dân ta tin thần rất hăng hái.
b. Khi bắt đầu kháng chiến, nhân dân ta tinh thần rất hăng hái.
c
v
- Cụm C – V làm thành phần vị ngữ
c
v
VN
CN
c. Chúng ta có thể nói rằng trời sinh lá sen để bao bọc cốm, cũng như trời sinh cốm nằm ủ trong lá sen.
Chúng ta
Cụm động từ
c
v
nói rằng trời sinh lá sen để bao bọc cốm,… trời sinh cốm nằm ủ trong lá sen.
- Cụm C – V làm phụ ngữ trong cụm động từ
d, Nói cho đúng thì phẩm giá của tiếng Việt chỉ mới thật sự được xác định và đảm bảo từ ngày Cách mạng tháng Tám thành công.
C
từ ngày Cách mạng tháng Tám thành công.
V
- Cụm C – V làm phụ ngữ trong cụm danh từ
e. Cô Tấm đẹp như tiên giáng trần.
CN
VN
C
V
- Cụm C – V làm phụ ngữ trong cụm tính từ
Ghi nhớ: Các thành phần câu như chủ ngữ, vị ngữ và các phụ ngữ trong cụm danh từ, cụm động từ, cụm tính từ đều có thể được cấu tạo bằng cụm C-V.
Tìm cụm C-V làm thành phần câu hoặc thành phần cụm từ trong các câu dưới đây. Mỗi cụm C-V làm thành phần gì.
a/ Đợi đến lúc vừa nhất, mà chỉ riêng những người chuyên môn mới định được, người ta gặt mang về
Đợi. . . Lúc vừa nhất, mà…những người… mới định được


C
V
Cụm C-V làm phụ ngữ trong cụm danh từ
b/ Trung đội trưởng Bính khuôn mặt đầy đặn
Trung đội trưởng Bính khuôn mặt đầy đặn


CN
VN
C
V
c/ Khi các cô gái Vòng đỗ gánh, giở từng lớp lá sen, chúng ta thấy hiện ra từng lá cốm, sạch sẽ và tinh khiết, không có mảy may một chút bụi nào.
Cụm C-V làm vị ngữ
Khi các cô gái Vòng đỗ gánh, giở từng lớp lá sen, . . ..


C
V
cụm C-V làm phụ ngữ trong cụm danh từ
hiện ra từng lá cốm sạch sẽ. . . mảy may một chút bụi


C
V
cụm C-V làm phụ ngữ cho cụm động từ
d/ Bỗng một bàn tay đập vào vai khiến hắn giật mình
Bỗng một bàn tay đập vào vai khiến hắn giật mình



CN
C
C
V
V
VN
Cụm C-V làm chủ ngữ; Cụm C-V làm phụ ngữ trong cụm động từ
Hướng dẫn về nhà :
Làm bài tập : Viết đoạn văn nêu cảm nghĩ của em về mái trường có sử dụng câu có cụm C-V được mở rộng.
Học thuộc ghi nhớ SGK, hoàn thành các bài tập.
Xem trước bài : Tìm hiểu chung về phép lập luận giải thích .

a. Chị ba đến khiến tôi rất vui và vững tâm.
c
c
v
v
VN
CN
=> Cụm C-V là chủ ngữ và ph? ng? trong c?m d?ng t? để mở rộng câu.
Ngữ văn: Tiết 102: Dùng cụm chủ - vị để mở rộng câu
Lan học giỏi khiến cha mẹ vui lòng.
C - V
CN - VN
C - V
Dùng cụm C- V làm thành phần CN
Dùng cụm C – V làm thành phần phô sau cña Côm ®éng từ
. Lan học giỏi.
Trả lời: Cấu tạo của các cụm danh từ
Câu hỏi: Nhận xét cấu tạo của các định ngữ trong mỗi cụm danh từ trên?


Trả lời: Các cụm danh từ có định ngữ là một cụm chủ vị:
- ta / không có
- ta / sẵn có

(1) những tình cảm ta không có
(2) những tình cảm ta sẵn có
c
v
v
c
2.Nhận xét
(?) Nhận xét cấu tạo ngữ pháp của cụm từ " ta không có.", " ta sẵn có" ?
-Cụm danh từ "ta chưa có.", "ta sẵn có." có cấu tạo giống cấu tạo của câu đơn bình thường, là một cụm chủ - vị.
-Là ph? ngữ bổ sung ý nghĩa cho danh từ " tình cảm". Như vậy cụm C-V đã được sử dụng làm thành phần của cụm từ để mở rộng câu.
e. Tay c?m quy?n sỏch, Lan bu?c xu?ng c?u thang


CN
VN
Tr.N cách thức
CN
VN
Cụm C-V là trạng ngữ cách thức để mở rộng câu.
I. Thế nào là dùng cụm chủ - vị để mở rộng câu?

Ngữ văn: Tiết 102: Dùng cụm chủ - vị để mở rộng câu


* Bài tập : Hãy dùng cụm C – V để mở rộng hai câu sau:
a. Cả lớp lắng nghe.
b. Chiếc cặp rất đẹp.
b. Chiếc cặp bố mua tặng em rất đẹp.
C - V
C - V
CN - VN
II. Các trường hợp dùng cụm C – V để mở rộng câu
Đáp án:
a.Cả lớp lắng nghe cô giáo giảng bài.
CN - VN
I.Thế nào là dùng cụm chủ - vị để mở rộng câu?

Ngữ văn: Tiết 102: Dùng cụm chủ - vị để mở rộng câu

II. Các trường hợp dùng cụm C – V để mở rộng câu
? Có một HS khi mở rộng câu:”Lan học toán”. Bạn đã mở rộng câu như sau: “Lan học Toán còn Tuấn học Văn”
Theo em bạn đã mở rộng câu như vậy đã đúng chưa ? Vì sao? Hãy sửa lại?

Lan làm bài tập toán (mà) cô giáo ra .
C - V
CN - VN
Lan học to¸n cßn TuÊn häc v¨n.
CN - VN
CN - VN
DÙNG CỤM CHỦ - VỊ ĐỂ MỞ RỘNG CÂU
I/ Thế nào là dùng cụm chủ- vị để mở rộng câu:
II/ Các trường hợp dùng cụm c-v để mở rộng câu:
III/ Luyện tập:
Tìm cụm C-V làm thành phần câu hoặc thành phần cụm từ trong các câu dưới đây. Mỗi cụm C-V làm thành phần gì.
a/ Đợi đến lúc vừa nhất, mà chỉ riêng những người chuyên môn mới định được, người ta gặt mang về
Đợi. . . Lúc vừa nhất, mà…những người… mới định được


C
V
Trạng ngữ có cụm C-V là phụ ngữ trong cụm danh từ
b/ Trung đội trưởng Bính khuôn mặt đầy đặn
Trung đội trưởng Bính khuôn mặt đầy đặn


CN
VN
C
V
c/ Khi các cô gái Vòng đỗ gánh, giở từng lớp lá sen, chúng ta thấy hiện ra từng lá cốm, sạch sẽ và tinh khiết, không có mảy may một chút bụi nào.
Vị ngữ là một cụm C-V
Khi các cô gái Vòng đỗ gánh, giở từng lớp lá sen, . . ..


C
V
Trạng ngữ là một cụm danh từ có cụm C-V làm phụ ngữ
hiện ra từng lá cốm sạch sẽ. . . mảy may một chút bụi


C
V
Vị ngữ có cụm C-V làm phụ ngữ cho cụm động từ
d/ Bỗng một bàn tay đập vào vai khiến hắn giật mình
Bỗng một bàn tay đập vào vai khiến hắn giật mình



CN
C
C
V
V
VN
Cụm C-V làm chủ ngữ; Cụm C-V làm phụ ngữ trong cụm động từ

Mở rộng câu làm phong phú, chi tiết cách diễn đạt, tạo sự hấp dẫn trong lời nói.
Khi nói hoặc viết, cố thể dùng những cụm từ có hình thức cấu tạo giống câu đơn bình thường, gọi là cụm C-V làm thành phần câu hoặc thành phần của cụm từ để mở rộng câu.
II. Các trường hợp dùng cụm C – V để mở rộng câu
Các thành phần câu như chủ ngữ, vị ngữ và các phụ ngữ trong cụm danh từ, cụm động từ , cụm tính từ đều có thể được cấu tạo bằng cụm C-V.
Bài tập về nhà
-Viết 1 đoạn văn trong đó có sử dụng cụm C-V làm thành phần câu hoặc của cụm từ để mở rộng câu.
-Tìm các cụm C-V để mở rộng câu trong câu sau:
Tôi nhìn qua khe cửa thấy em tôi đang vẽ những bức tranh mà bố tôi đã hướng dẫn.
xin trân trọng cảm ơn !
bài giảng đến đây là kết thúc.