Bài 25. Dùng cụm chủ - vị để mở rộng câu

? Xác định chủ ngữ, vị ngữ trong các câu sau và cho biết
đó là câu gì ?
a, Bạn Lan đi học.
Chủ ngữ
Vị ngữ
 Gồm 1 kết cấu chủ-vị.
b, Sáng thứ sáu, bạn Lan đi học.
Trạng ngữ
Chủ ngữ
Vị ngữ
 Gồm 1 kết cấu chủ-vị.
? Hãy so sánh 2 câu a, b và nêu nhận xét?
=> Nhận xét:
Về cấu tạo:
Về nội dung:
Cả 2 câu đều là câu đơn.
Cùng nội dung thông báo nhưng ở câu b cụ thể hơn về thời gian vì đã có thêm thành phần trạng ngữ.
DÙNG CỤM CHỦ - VỊ ĐỂ MỞ RỘNG CÂU
Tiết 108
Ngữ văn 7
Ví dụ: Sgk/68
Văn chương gây cho ta những tình cảm ta không có,





luyện những tình cảm ta sẵn có.
Chủ ngữ
Vị ngữ
Cụm danh từ
Cụm danh từ
Vị ngữ
I. Thế nào là dùng cụm chủ - vị để mở rộng câu ?
những tình cảm ta không có
những tình cảm ta sẵn có
Phần phụ
trước
Phần
trung tâm
(DT)
Phần phụ
sau
Phần phụ
trước
Phần
trung tâm
(DT)
Phần phụ
sau
C
V
C
V
Cụm C-V được dùng làm phụ sau trong cụm danh từ.
Cách 1:
Văn chương
gây cho ta
tình cảm, luyện
cho ta tình
cảm.
Cách 2:
Văn chương gây cho ta những tình cảm ta không có, luyện những tình cảm ta sẵn có.
- So sánh 2 cách viết sau. Theo em, cách viết nào hay hơn?
*Nhận xét: Cách viết 2, nội dung cụ thể hơn,
nhịp điệu câu văn uyển chuyển hơn  hay hơn.
2.Nhận xét
(?) Nhận xét cấu tạo ngữ pháp của cụm từ " Ta không có.", " Ta sẵn có" ?
-Cụm danh từ "Ta chưa có.", "Ta sẵn có." có cấu tạo giống cấu tạo của câu đơn bình thường, là một cụm chủ - vị.
-Là định ngữ bổ sung ý nghĩa cho danh từ " tình cảm". Như vậy cụm C-V đã được sử dụng làm thành phần của cụm từ để mở rộng câu.
Ghi nhớ 1- SGK/68
Khi nói hoặc viết, có thể dùng những cụm từ
có hình thức cấu tạo giống câu đơn bình thường,
gọi là cụm chủ - vị (cụm C-V) làm thành phần câu
hoặc thành phần của cụm từ để mở rộng câu.
Tìm cụm chủ vị làm thành phần câu trong câu sau?

* Đáp án:
Cụm chủ vị : chân/ bị gẫy
c v
Làm thành phần vị ngữ trong câu
Cái bàn này// chân / bị gẫy
c v


C
V
Cái bàn này chân bị gẫy
*Ví dụ 1 - Sgk/68

a. Chị Ba đến khiến tôi rất vui và vững tâm.
b. Khi bắt đầu kháng chiến, nhân dân ta tinh thần rất hăng hái.
c. Chúng ta có thể nói rằng trời sinh lá sen để bao bọc cốm,
cũng như trời sinh cốm nằm ủ trong lá sen.
d. Nói cho đúng thì phẩm giá của tiếng Việt chỉ mới thật sự
được xác định và đảm bảo từ ngày Cách mạng tháng Tám
thành công.
II. Các trường hợp dùng cụm chủ - vị để mở rộng câu:
Câu hỏi:
- Xác định chủ ngữ, vị ngữ trong các câu trên?
Tìm cụm C-V làm thành phần câu hoặc thành phần cụm từ
trong các câu trên?
- Cho biết trong mỗi câu, cụm C-V làm thành phần gì?
Chủ ngữ
Vị ngữ
C
V
C
V
Động từ

Cụm C – V làm chủ ngữ ; làm phụ ngữ cho
động từ khiến.
a. Chị Ba đến khiến tôi rất vui và vững tâm.
b. Khi bắt đầu kháng chiến, nhân dân ta tinh thần rất hăng hái.
Trạng ngữ
Chủ ngữ
Vị ngữ
C
V
 Cụm C – V làm vị ngữ.

c. Chúng ta có thể nói rằng trời sinh lá sen để bao bọc cốm,





cũng như trời sinh cốm nằm ủ trong lá sen.
Chủ ngữ
Vị ngữ
Vị ngữ
(Cụm động từ)
(Cụm động từ)

có thể nói rằng trời sinh lá sen để bao bọc cốm,





cũng như trời sinh cốm nằm ủ trong lá sen.
Động từ trung tâm
Phụ ngữ sau
Phụ ngữ sau
C
V
C
V
 Cụm C – V làm phụ ngữ trong cụm động từ.
d. Nói cho đúng thì phẩm giá của Tiếng Việt chỉ mới thực sự


được xác định và đảm bảo từ ngày Cách mạng tháng Tám thành công.
Chủ ngữ
Trạng ngữ
Vị ngữ
ĐT trung tâm
Phụ ngữ sau
Cụm động từ
Vị ngữ
Phụ ngữ
trước
(là cụm danh từ)
ngày Cách mạng tháng Tám thành công
Danh từ
trung tâm
C
V
Phụ sau
 Cụm C - V làm phụ sau trong cụm danh từ.
Chủ
ngữ
Vị ngữ
Bạn vẫn trẻ như một thanh niên đang 18 tuổi.
(Cụm tính từ)
Phụ
trước
TT
TT
Phụ sau
C
V
 Cụm C-V làm phụ sau trong cụm tính từ.
*Ví dụ 2:
Các thành phần câu như chủ ngữ, vị ngữ và các phụ ngữ trong cụm danh từ, cụm động từ , cụm tính từ đều có thể được cấu tạo bằng cụm C-V.
Ghi nhớ 2 – SGK/69
Thảo luận nhóm
Phân tích cấu tạo ngữ pháp, tìm cụm C-V làm thành phần câu hoặc thành ph?n cụm từ trong các câu sau:
1.Cái bút bạn tăng tôi rất đẹp
2.Tay ôm cặp nó chay nhanh tới trường.
3.Cái cây này lá vẫn còn tươi.
4.Hoa học giỏi, làm cha mẹ rất vui lòng.
1. Cái bút bạn tặng tôi rất đẹp.
c
v
C
V
=> Cụm c-v là chủ ngữ để mở rộng câu.
2. Tay ôm cặp, nó chạy nhanh tới trường.
c
v
TN cách thức
C
V
=> Cụm c-v là trạng ngữ cách thức để mở rộng câu.
3. Cái cây này lá vẫn còn tươi.
c
v
C
V
=> Cụm c-v là vị ngữ để mở rộng câu.
4. Hoa học gỏi làm cha mẹ rất vui lòng.
c
v
c
v
BN
ĐT
=> Cụm c-v là chủ ngữ và bổ ngữ để mở rông câu.
C
V

a. Đợi đến lúc vừa nhất, mà chỉ riêng những người

chuyên môn mới định được, người ta gặt mang về.
VN
b. Trung đội trưởng Bính khuôn mặt đầy đặn.
V
C
VN
CN
Cụm chủ vị làm vị ngữ .
Côm CV lµm phụ ngữ trong côm DT.
c. Khi các cô gái Vòng đỗ gánh, giở từng lớp lá sen


chúng ta thấy hiện ra từng lá cốm, sạch sẽ và tinh khiết,

không mảy may một chút bụi nào.
C
VN
Cụm chủ vị làm phụ ngữ trong cụm DT, cụm ĐT.
.
VN
d.Bỗng một bàn tay đập vào vai khiến hắn giật mình.
c
c
v
=> Cụm C-V là chủ ngữ và phụ ngữ để mở rộng câu.
PN
CN
v
Dùng cụm C – V
để mở rộng thành
phần câu
Phụ ngữ trong
cụm tính từ
Chủ ngữ
Phụ ngữ trong
cụm động từ
Phụ ngữ trong
cụm danh từ
Vị ngữ
Dùng cụm C-V
để mở rộng câu
Thế nào là dùng cụm

C-V để mở rộng câu?
Là dùng những cụm từ có hình thức giống câu đơn bình thường, gọi là cụm C-V làm thành phần của câu hoặc thành phần của cụm từ để mở rộng câu.
Các trường hợp dùng

cụm C-V để mở rộng câu
Chủ ngữ
Vị ngữ
Phụ ngữ trong cụm danh từ
Phụ ngữ trong cụm động từ
Phụ ngữ trong cụm tính từ
Sơ đồ tư duy
Về học thuộc các ghi nhớ, chuẩn bị phần II
để tiết sau luyện tập.
Viết đoạn văn (15– 20 câu) trong đó có sử
dụng cụm C –V để mở rộng các thành phần
câu: Chủ ngữ, vị ngữ, phụ ngữ trong cụm
danh từ, cụm động từ, cụm tính từ. Chỉ ra
các câu đó?
Hướng dẫn học bài