Bài 24. Chuyển đổi câu chủ động thành câu bị động (tiếp theo)

Ngữ văn 7

Tiết 101
Chuyển đổi câu chủ động thành câu bị động
(tiếp theo)

Người thực hiện: Ho�ng Minh Tu?n
Đơn vị: Trường THCS Qu?ng Th?y
Kiểm tra bài cũ
1. Thế nào là câu chủ động? Thế nào là câu bị động?
- Câu chủ động: có chủ ngữ chỉ chủ thể của hoạt động
- Câu bị động: có chủ ngữ chỉ đối tượng của hoạt động
2. Xác định câu chủ động và câu bị động trong những ví dụ sau:
a. Người ta đã hạ cánh màn điều treo ở đầu bàn thờ ông vải xuống từ hôm "hoá vàng".
CN VN

b. Cánh màn điều treo ở đầu bàn thờ ông vải đã được hạ xuống từ hôm "hoá vàng".
CN VN

c. Cánh màn điều treo ở đầu bàn thờ ông vải đã hạ xuống từ hôm "hoá vàng". (Vũ Bằng)
CN VN
Tiết 101. chuyển đổi câu chủ động thành câu bị động (tiếp theo)
I- Cách chuyển đổi câu chủ động
thành câu bị động
1. Ví dụ
Người ta đã hạ cánh màn điều treo ở đầu bàn

thờ ông vải xuống từ hôm "hoá vàng".
(Câu chủ động)
b. Cánh màn điều treo ở đầu bàn thờ ông vải đã
được hạ xuống từ hôm "hoá vàng". (Câu bị động)
c. Cánh màn điều treo ở đầu bàn thờ ông vải đã hạ
xuống từ hôm "hoá vàng". (Câu bị động)




Tiết 101. chuyển đổi câu chủ động thành câu bị động (tiếp theo)
I- Cách chuyển đổi câu chủ động
thành câu bị động
1. Ví dụ
Người ta đã hạ cánh màn điều treo ở đầu bàn
(Chủ thể) (HĐ) (Đối tượng của hoạt động)
thờ ông vải xuống từ hôm "hoá vàng".
(Câu chủ động)
b. Cánh màn điều treo ở đầu bàn thờ ông vải đã
được hạ xuống từ hôm "hoá vàng". (Câu bị động)
c. Cánh màn điều treo ở đầu bàn thờ ông vải đã hạ
xuống từ hôm "hoá vàng". (Câu bị động)
* So sánh câu b, c





- Cùng là câu bị động
Cùng nội dung miêu tả
- Cùng vắng mặt chủ thể của hành động
- Câu b: có dùng từ "được" ("bị")
- Câu c: không dùng từ "được" ("bị")
Tiết 101. chuyển đổi câu chủ động thành câu bị động (tiếp theo)
I- Cách chuyển đổi câu chủ động
thành câu bị động
1. Ví dụ
Người ta đã hạ cánh màn điều treo ở đầu bàn
(Chủ thể) (HĐ) (Đối tượng của hoạt động)
thờ ông vải xuống từ hôm "hoá vàng".
(Câu chủ động)
b. Cánh màn điều treo ở đầu bàn thờ ông vải đã
(Đối tượng của hoạt động)
được hạ xuống từ hôm "hoá vàng". (Câu bị động)
(HĐ)
c. Cánh màn điều treo ở đầu bàn thờ ông vải đã hạ
xuống từ hôm "hoá vàng". (Câu bị động)




Tiết 101. chuyển đổi câu chủ động thành câu bị động (tiếp theo)
I- Cách chuyển đổi câu chủ động
thành câu bị động
1. Ví dụ

Người ta đã hạ cánh màn điều treo ở đầu bàn
(Chủ thể) (HĐ) (Đối tượng của hoạt động)
thờ ông vải xuống từ hôm "hoá vàng".
(Câu chủ động)
b. Cánh màn điều treo ở đầu bàn thờ ông vải đã
(Đối tượng của hoạt động)
được (người ta) hạ xuống từ hôm "hoá vàng".
(Chủ thể) (HĐ)
c. Cánh màn điều treo ở đầu bàn thờ ông vải đã hạ
(Đối tượng của hoạt động) (HĐ)
xuống từ hôm "hoá vàng". (Câu bị động)




Tiết 101. chuyển đổi câu chủ động thành câu bị động (tiếp theo)
I- Cách chuyển đổi câu chủ động
thành câu bị động
1. Ví dụ
2. Quy t?c chuy?n d?i:
* Chuyển câu chủ động thành câu
bị động:
- Chuyển từ (cụm từ) chỉ đối
tượng của hoạt động lên đầu câu
- Thêm hoặc không thêm từ
bị (được) vào sau từ (cụm từ) chỉ
đối tượng
- Có thể lược bỏ hoặc biến chủ thể
của hoạt động thành một bộ phận
không bắt buộc trong câu
a. Người ta đã hạ cánh màn điều treo ở đầu bàn
(Chủ thể) (HĐ) (Đối tượng của hoạt động)
thờ ông vải xuống từ hôm "hoá vàng".
(Câu chủ động)
b. Cánh màn điều treo ở đầu bàn thờ ông vải đã
(Đối tượng của hoạt động)
được (người ta) hạ xuống từ hôm "hoá vàng".
(HĐ)
c. Cánh màn điều treo ở đầu bàn thờ ông vải đã hạ
(Đối tượng của hoạt động) (HĐ)
xuống từ hôm "hoá vàng". (Câu bị động)





Tiết 101. chuyển đổi câu chủ động thành câu bị động (tiếp theo)
I- Cách chuyển đổi câu chủ động
thành câu bị động
1. Ví dụ
2. Nhận xét
* Chuyển câu chủ động thành câu
bị động:
- Chuyển từ (cụm từ) chỉ đối
tượng của hoạt động lên đầu câu
- Thêm hoặc không thêm từ
bị (được) vào sau từ (cụm từ) chỉ
đối tượng
- Có thể lược bỏ hoặc biến chủ thể
của hoạt động thành một bộ phận
không bắt buộc trong câu
3.Xỏc d?nh cõu b? dụng:
* Không phải câu nào có các từ
bị, được cũng là câu bị động.

3/*Những câu sau có phải là câu bị động không?
Vì sao?
a) Bạn em được giải nhất trong kì thi học sinh giỏi.
CN VN
b) Tay em bị đau.
CN VN

Tiết 101. chuyển đổi câu chủ động thành câu bị động (tiếp theo)
II- Luyện tập
Bài tâp 1:
*Chuyển đổi mỗi câu chủ động dưới đây thành
hai câu bị động theo hai kiểu khác nhau.
a. Một nhà sư vô danh đã xây ngôi chùa ấy từ thế
(Chủ thể) (HĐ) (Đối tượng của HĐ)
kỉ XIII.
- Ngôi chùa ấy được (một nhà sư vô danh) xây từ
thế kỉ XIII.
- Ngôi chùa ấy xây từ thế kỉ XIII.
b. Người ta dựng một lá cờ đại ở giữa sân.
(Chủ thể) (HĐ) (Đối tượng của hoạt động)
- Một lá cờ đại được (người ta) dựng ở giữa sân.
-Một lá cờ đại dựng ở giữa sân.


Tiết 101. chuyển đổi câu chủ động thành câu bị động (tiếp theo)
Bài tâp 2


* Chuyển đổi mỗi câu chủ động thành hai câu bị động- một câu dùng từ được, một câu dùng từ bị.
Cho biết sắc thái của mỗi câu ấy có gì khác nhau?
a. Thầy giáo phê bình em.
- Em bị thầy giáo phê bình.
- Em được thầy giáo phê bình.
b. Người ta đã phá ngôi nhà ấy đi.
- Ngôi nhà ấy đã bị người ta phá đi.
- Ngôi nhà ấy đã được người ta phá đi.


Cho biết sắc thái của mỗi câu ấy có gì khác nhau?
a. Thầy giáo phê bình em.
Em bị thầy giáo phê bình.
(s?c thỏi ý nghia tiờu c?c)
Em được thầy giáo phê bình.
(s?c thỏi ý nghia tớch c?c,ti?p nh?n l?i phờ bỡnh m?t cỏch ch? dụng, t? giỏc tớch c?c)
b. Người ta đã phá ngôi nhà ấy đi.
Ngôi nhà ấy đã bị người ta phá đi.
(s?c thỏi ý nghia tiờu c?c)
Ngôi nhà ấy đã được người ta phá đi
(s?c thỏi ý nghia tớch c?c,ti?p nh?n l?i phờ bỡnh m?t cỏch ch? dụng, t? giỏc tớch c?c)
Tiết 101. chuyển đổi câu chủ động thành câu bị động (tiếp theo)
Bài tập 3
Bài tập 3
Em rất yêu văn học. Những tácphẩm văn
học có giá trị được em nâng niu, trân trọng và
giữ gìn cẩn thận. Chính những câu chuyện, bài
thơ hay đã bồi đắp thêm cho em nhiều tình
cảm tốt đẹp: đó là tình yêu quê hương đất nước,
tình cảm gia đình,.Em nghĩ chúng ta không
thể có một cuộc sống tinh thần phong phú nếu
ta chưa bao giờ biết đến một tác phẩm văn học.

13
- Hai cách
chuyển
đổi :
Chuyển từ (cụm từ) chỉ đối tượng của hoạt động lên đầu câu và thêm các từ “bị”, “được”
Chuyển từ (cụm từ) chỉ đối tượng của hoạt động lên đầu câu, đồng thời lược bỏ hoặc biến từ (cụm từ) chỉ chủ thể của hoạt động thành một bộ phận không bắt buộc trong câu
Tóm lại:
CTHĐ
HĐ
ĐTHĐ
được / bị
*Cách 1: có dùng từ được hoặc bị.
Câu chủ động:
Câu bị động:
CTHĐ
HĐ
ĐTHĐ
Câu chủ động:
*Cách 2 : không có dùng từ được hoặc bị.
Câu bị động:
ĐTHĐ
HĐ
(CTHĐ)
ĐTHĐ
HĐ
Sơ đồ chuyển đổi câu chủ động thành câu bị động:
14