Bài 23. Đức tính giản dị của Bác Hồ

Ngữ văn 7
Tiết 93
Bài 23 . Văn bản:
Đức tính giản dị của Bác Hồ
( Trích bài " Chủ tịch Hồ Chí Minh, tinh hoa và
khí phách của dân tộc, lương tâm của thời đại"
- Phạm Văn Đồng)
Viết về Bác Hồ, Thủ tướng Phạm Văn Đồng không chỉ nói về cuộc đời hoạt động cách mạng và tư tưởng mà còn rất chú ý đến con người, lối sống, phẩm chất đạo đức của vị lãnh tụ vĩ đại mà vô cùng giản dị.
Ngay từ năm 1948, trong thời kì kháng chiến chống thực dân Pháp, trên chiến khu Việt Bắc, đồng chí Phạm Văn Đồng đã đặc biệt nhấn mạnh và ca ngợi đức tính giản dị như một phẩm chất nổi bật của Bác Hồ. Trong cuốn " Hồ Chủ Tịch - Hình ảnh của dân tộc ", ông viết:
Bình sinh, Hồ Chủ Tịch là người rất giản dị, lão thực. Vĩ nhân, thật vĩ nhân bao giờ cũng giản dị, lão thực. Đã cầu kì là thiếu bản lĩnh, cố làm trò để đánh lừa thiên hạ và hậu thế. Vua Nghiêu, vua Thuấn, chúa Giê-su là những người giản dị, lão thực. Ông Lê-nin, ông Tôn Văn, ông Găng-đi là những người giản dị, lão thực. Bậc đại khoa học, đại văn hào cũng vậy.

(?) Về phép lập luận của văn bản, có các ý kiến sau:

Văn bản sử dụng phép lập luận:
A . Chứng minh
B . Giải thích
C . Bình luận
D . Chứng minh, giải thích và bình luận.
D. Chứng minh, giải thích và bình luận.
Bố cục của văn bản gồm 2 phần :

+ Phần 1 (Mở bài) : "Điều rất quan trọng ... trong sáng, thanh bạch, tuyệt đẹp" : Nhận định chung về đức tính giản dị của Bác.
+ Phần 2 (Thân bài) : " Con người của Bác ... chủ nghĩa anh hùng cách mạng" : Những biểu hiện của đức tính giản dị của Bác Hồ.
( Không có phần kết bài vì đây là đoạn trích )
III. Tìm hiểu chi tiết
1). Nhận định về đức tính giản dị của Bác
Sự nhất quán giữa đời sống chính trị lay trời chuyển đất với cuộc sống bình thường giản dị của Bác.
- Trong sáng, thanh bạch, tuyệt đẹp.
=> Nhận định có tính ngợi ca.

I. Giới thiệu về tác giả, tác phẩm
II. Đọc và tìm hiểu chung văn bản

2). Biểu hiện của đức tính giản dị của Bác

a). Trong đời sống sinh hoạt

* Bữa ăn:
- Chỉ vài ba món giản đơn.
- ăn không để rơi vãi một hạt.
- ăn xong, bát sạch; thức ăn được sắp xếp tươm
tất.
* Nhà ở:
Vài ba phòng, lộng gió, ánh sáng, phảng phất
hương thơm.
* Lối sống:
- Suốt đời, suốt ngày làm việc.
- Việc gì tự làm được thì không cần người giúp.
- ở việc làm nhỏ đó, chúng ta càng thấy Bác quý trọng biết bao kết quả sản xuất của con người và kính trọng như thế nào người phục vụ.
- ... một đời sống như vậy thanh bạch và tao nhã biết bao !

=> Khẳng định lối sống giản dị và ý nghĩa của những việc làm giản dị đó, đồng thời bày tỏ tình cảm kính trọng, cảm phục của tác giả đối với Bác.

* Sáng ra bờ, suối tối vào hang
Cháo bẹ rau măng vẫn sẵn sàng
Bàn đá chông chênh, dịch sử Đảng
Cuộc đời cách mạng thật là sang.
(Hồ Chí Minh)
* Bác thường để lại đĩa thịt gà mà ăn trọn mấy quả cà xứ Nghệ.
Tránh nói to và đi rất nhẹ ở trong vườn.
(Việt Phương)
* Nhà Bác đơn sơ, một góc vườn
Gỗ thường mộc mạc chẳng mùi sơn
Giường mây chiếu cói đơn chăn gối
Tủ nhỏ vừa treo mấy áo sờn.
(Tố Hữu)
* Bác Hồ đó, chiếc áo nâu giản dị
Màu quê hương bền bỉ đậm đà.
(Tố Hữu)

Từ lời giải thích sau đây:
" Bác Hồ sống đời sống giản dị, thanh bạch như vậy, bởi vì Người sống sôi nổi, phong phú đời sống và cuộc đấu tranh gian khổ và ác liệt của quần chúng nhân dân".
Con hiểu gì về lí do của lối sống giản dị của Bác Hồ ?


- Bác sống giản dị vì Người được tôi luyện trong cuộc đấu tranh gian khổ của nhân dân.
- Bác sống giản dị vì cuộc đời Bác luôn gắn liền với sự
nghiệp cách mạng của dân tộc.
- Vì đó là phong cách của Người.
- Không có gì quý hơn độc lập tự do.
- Nước Việt Nam là một, dân tộc Việt Nam là một, sông
có thể cạn, núi có thể mòn, song chân lí ấy không bao
giờ thay đổi.

b). Trong lời nói, bài viết
2 . Biểu hiện của đức tính giản dị của Bác
a). Trong đời sống sinh hoạt
* Bữa ăn:
* Nhà ở:
* Lối sống:

=> Đó là những câu nói nổi tiếng về ý nghĩa (Nội dung)
và ngắn gọn, dễ nhớ, dễ thuộc (Hình thức).
=>Mọi người dân đều biết, đều thuộc và hiểu câu nói
này.

- Giản dị là đức tính nổi bật ở Bác Hồ : Giản dị trong đời sống, trong quan hệ với mọi người, trong lời nói và bài viết. ở Bác, sự giản dị hoà hợp với đời sống tinh thần phong phú, với tư tưởng và tình cảm cao đẹp.


IV. ý nghĩa, nghệ thuật

1. Nội dung, ý nghĩa
(?) Đặc sắc về nghệ thuật nghị luận của văn bản " Đức tính giản dị của Bác Hồ " là:

A. Dẫn chứng cụ thể, toàn diện, rõ ràng.
B. Kết hợp chứng minh với giải thích, bình luận ngắn
gọn mà sâu sắc, thấm đượm tình cảm chân thành.
C. Sử dụng nhiều kiểu câu với nhiều biện pháp tu từ.
D. Cả A và B.

D. Cả A và B.
- Giản dị là đức tính nổi bật ở Bác Hồ : Giản dị trong đời sống, trong quan hệ với mọi người, trong lời nói và bài viết. ở Bác, sự giản dị hoà hợp với đời sống tinh thần phong phú, với tư tưởng và tình cảm cao đẹp.
IV. ý nghĩa, nghệ thuật

1. Nội dung, ý nghĩa
- Dẫn chứng cụ thể, toàn diện, rõ ràng.
- Kết hợp chứng minh với giải thích, bình luận ngắn
gọn mà sâu sắc, thấm đượm tình cảm chân thành.
2. Nghệ thuật
Bài Tập :

Tại sao trong bài văn chứng minh này, tác giả Phạm Văn Đồng lại sử dụng cả phép lập luận giải thích và bình luận ?


Nhằm giúp cho người đọc hiểu sâu sắc hơn về đức tính giản dị của Bác Hồ, đồng thời bộc lộ được tình cảm kính yêu, cảm phục của tác giả đối với Bác.
Bài Tập :

Đọc văn bản này, em có cảm xúc gì ?
Em rút ra bài học gì cho bản thân ?


- Cảm xúc: Kính yêu, cảm phục và biết ơn Bác Hồ.
- Bài học :Mỗi người chúng ta cần rèn luyện lối sống, tác phong sinh hoạt, nói và viết một cách giản dị để học tập và noi theo gương của Bác Hồ vĩ đại.

Bài Tập 3:

Hãy kể một câu chuyện về đời sống giản dị của Bác Hồ mà em được đọc qua sách, báo.

1). Tiếp tục sưu tầm những câu chuyện về đời sống giản dị của Bác Hồ và những dẫn chứng để chứng minh sự giản dị trong nói, viết của Bác.
2). Soạn bài: " ý nghĩa văn chương" - (Hoài Thanh)

Dặn dò