Bài 23. Đức tính giản dị của Bác Hồ

Tiết 101 - Ngữ văn 7
-Phạm Văn Đồng -
Đức tính giản dị của bác hồ
I. TÌM HIỂU CHUNG
Tác giả: Phạm Văn Đồng
(1906 – 2000)
Quê quán: Quảng Ngãi.
Sự nghiệp:
+ Ông là nhà cách mạng nổi tiếng, từng là Thủ tướng chính phủ hơn 30 năm.
+ Ông có nhiều công trình, bài nói và viết về văn hóa, văn nghệ, về Chủ tịch Hồ Chí Minh và các danh nhân văn hóa của dân tộc với tư tưởng sâu sắc, giản dị, tình cảm sổi nổi, lời văn trong sáng, hấp dẫn.
- Cuộc đời: Ông là người học trò và là người cộng sự gần gũi với Chủ tịch Hồ Chí Minh.
Bác Hồ và bác Phạm Văn Đồng
I. TÌM HIỂU CHUNG
Tác giả: Phạm Văn Đồng (1906 – 2000)
2. Tác phẩm:
a. Xuất xứ văn bản: Trích từ diễn văn « Chủ tịch Hồ Chí Minh, tinh hoa và khí phách của dân tộc, lương tâm của thời đại» trong Lễ kỉ niệm 80 năm ngày sinh Chủ tịch Hồ Chí Minh (1970).
b. Đọc – giải thích từ khó:
c.Phương thức biểu đạt: Nghị luận (Chứng minh kết hợp giải thích và bình luận).
d. Bố cục: 2 phần.
Phần 1: Đặt vấn đề: Nhận định về đức tính giản dị của Bác (Từ đầu -> tuyệt đẹp).
Phần 2: Giải quyết vấn đề: Chứng minh sự giản dị của Bác (Phần còn lại).

1. Nhận định về đức tính giản dị của Bác Hồ
II. ĐỌC HIỂU VĂN BẢN
«Điều rất quan trọng cần phải làm nổi bật là sự nhất quán giữa đời hoạt động chính trị lay trời chuyển đất với đời sống bình thường vô cùng giản dị và khiêm tốn của Hồ Chủ tịch.
Rất lạ lùng, rất kì diệu là trong sáu mươi năm của một cuộc đời đầy sóng gió diễn ra ở rất nhiều nơi trên thế giới cũng như ở nước ta, Bác Hồ vẫn giữ nguyên phẩm chất cao quý của một người chiến sĩ cách mạng, tất cả vì nước, vì dân, vì sự nghiệp lớn, trong sáng, thanh bạch tuyệt đẹp.»
Câu văn nào nêu luận điểm của bài?
Con hiểu thế nào là nhất quán? Tại sao tác giả cho rằng sự nhất quán đó là điều rất quan trọng cần làm nổi bật?
- Câu 1:Điều rất quan trọng cần phải làm nổi bật là sự nhất quán giữa đời hoạt động chính trị lay trời chuyển đất với đời sống bình thường vô cùng giản dị và khiêm tốn của Hồ Chủ tịch.



- Câu 2: Rất lạ lùng, rất kì diệu là trong sáu mươi năm của một cuộc đời đầy sóng gió diễn ra ở rất nhiều nơi trên thế giới cũng như ở nước ta, Bác Hồ vẫn giữ nguyên phẩm chất cao quý của một người chiến sĩ cách mạng, tất cả vì nước, vì dân, vì sự nghiệp lớn, trong sáng, thanh bạch tuyệt đẹp .

1. Nhận định về đức tính giản dị của Bác Hồ
I. ĐỌC HIỂU VĂN BẢN
Nêu luận điểm chính: Sự nhất quán giữa đời hoạt động chính trị lay trời chuyển đất với đời sống bình thường vô cùng giản dị và khiêm tốn.
Giải thích, nhấn mạnh phẩm chất cao quý ấy được giữ nguyên trong cuộc đời 60 năm với nhiều sóng gió ở nhiều nơi.
Nếu câu đầu nêu luận điểm chính thì câu thứ hai có tác dụng gì ?
-> Cách lập luận ngắn gọn sâu sắc, nêu vấn đề trực tiếp hấp dẫn thể hiện được tình cảm ngợi ca cảm phục của người viết.
Trong khi nhận định, tác giả có thái độ như thế nào? Thể hiện qua các từ ngữ nào?
«Điều rất quan trọng cần phải làm nổi bật là sự nhất quán giữa đời hoạt động chính trị lay trời chuyển đất với đời sống bình thường vô cùng giản dị và khiêm tốn của Hồ Chủ tịch.
Rất lạ lùng, rất kì diệu là trong sáu mươi năm của một cuộc đời đầy sóng gió diễn ra ở rất nhiều nơi trên thế giới cũng như ở nước ta, Bác Hồ vẫn giữ nguyên phẩm chất cao quý của một người chiến sĩ cách mạng, tất cả vì nước, vì dân, vì sự nghiệp lớn, trong sáng, thanh bạch tuyệt đẹp.»
I. ĐỌC HIỂU VĂN BẢN

1. Nhận định về đức tính giản dị của Bác Hồ
2. Chứng minh đức tính giản dị của Bác Hồ
Luận điểm 1 : Bác giản dị trong đời sống ( Bữa ăn, nơi ở, tác phong làm việc và quan hệ với mọi người.)
Luận điểm 2 : Bác giản dị trong lời nói và bài viết
Để làm rõ luận điểm chính trong phần còn lại của văn bản tác giả đã nêu ra những luận điểm phụ nào ?
Luận điểm 1:
Bác giản dị trong đời sống.
Luận điểm 2:
Bác giản dị trong lời nói, bài viết.

2.Chứng minh đức tính giản dị của Bác Hồ

II. ĐỌC – HIỂU VĂN BẢN

1. Nhận định về đức tính giản dị của Bác Hồ
Hoạt động nhóm (3p)
4 HS trong 1 nhóm.
Thảo luận điền vào sơ đồ đang khuyết những luận cứ của luận điểm 1.
LUẬN ĐIỂM 1: Bác giản dị trong đời sống
Bữa cơm
Nơi ở
Trong tác phong làm việcvà quan hệ với mọi người
- Vài ba món
Không để rơi vãi
Bát sạch, thức ăn sắp xếp tươm tất
Bình luận: Bác quý trọng sản xuất, quý trọng người phục vụ.
Bình luận: Thanh bạch, tao nhã biết bao.
Nhà sàn vài ba phòng
Lộng gió và ánh sáng, hương thơm của hoa vườn
Suốt ngày làm việc; từ việc lớn đến việc nhỏ: «viết thư, nói chuyện với các cháu miền Nam, thăm nhà công nhân..»
Tự làm được thì không cần người giúp.
Để làm rõ Bác giản dị trong đời sống, đoạn văn đã nêu những dẫn chứng nào ? Chỉ ra những lời bình luận ngắn gọn cuối mỗi dẫn chứng.
B?a com t?i Chi?n khu Vi?t B?c nam 1951
«Nhà gác đơn sơ một góc vườn
Gỗ thường mộc mạc chẳng mùi sơn
Giường mây chiếu cói đơn chăn gối
Tủ nhỏ vừa treo mấy áo sờn...»
Bác Hồ bên bàn làm việc
Bác Hồ thăm các cháu thiếu nhi miền Nam...
Bác Hồ đi thăm nhà tập thể của công nhân từ nơi làm việc đến phòng ở, phòng ăn...
Bác tham gia lao động sản xuất
Ngoài những dẫn chứng tác giả còn dùng lí lẽ để ta hiểu thêm về đời sống giản dị của Bác đó là so sánh lối sống của Bác với nhà tu hành và hiền triết ẩn dật trong đoạn văn …
Giữa lối sống của Bác và của nhà tu hành, nhà hiền triết ẩn dật có gì giống nhau ?
Nhưng tại sao lối sống của Bác không phải là lối sống của nhà tu hành ?
«Nhưng chớ hiểu lầm rằng Bác sống khắc khổ theo lối nhà tu hành, thanh tao theo kiểu nhà hiền triết ẩn dật. Bác Hồ sống đời sống giản dị, thanh bạch như vậy, bởi vì Người sống sôi nổi, phong phú đời sống và cuộc đấu tranh gian khổ và ác liệt của quần chúng nhân dân. Đời sống vật chất giản dị càng hòa hợp với đời sống tâm hồn phong phú, với những tư tưởng, tình cảm, những giá trị tinh thần cao đẹp nhất. Đó là đời sống thực sự văn minh mà Bác Hồ nêu gương sáng trong thế giới ngày nay.»
LUẬN ĐIỂM 1: Bác giản dị trong đời sống
Bữa cơm
Nơi ở
Trong tác phong làm việc và quan hệ với mọi người
- Vài ba món
Không để rơi vãi
Bát sạch, thức ăn sắp xếp tươm tất
Bình luận: Bác quý trọng sản xuất, quý trọng người phục vụ.
Bình luận: Thanh bạch, tao nhã biết bao.
Nhà sàn vài ba phòng
Lộng gió và ánh sáng, hương thơm của hoa vườn
Suốt ngày làm việc; từ việc lớn đến việc nhỏ: «viết thư, nói chuyện với các cháu miền Nam, thăm nhà công nhân..»
Tự làm được thì không cần người giúp.
Bình luận: Đời sống vật chất giản dị hòa hợp với đời sống tinh thần phong phú.  Lối sống văn minh
Qua tìm hiểu luận điểm 1, em có nhận xét về cách lập luận của tác giả Phạm Văn Đồng ?
Luận điểm 1:
Bác giản dị trong đời sống.
Luận điểm 2:
Bác giản dị trong lời nói, bài viết.
I.TÌM HIỂU CHI TIẾT
2.Chứng minh đức tính giản dị của Bác Hồ

Luận cứ toàn diện.
Dẫn chứng phong phú, cụ thể, xác thực.
Kết hợp chặt chẽ dẫn chứng với lí lẽ và bình luận ngắn gọn.
Để kết thúc luận điểm 1 sang luận điểm 2, tác giả đã chuyển ý bằng câu văn nào ?
“ Giản dị trong đời sống, trong quan hệ với mọi người, trong tác phong, Hồ Chủ tịch cũng rất giản dị trong lời nói, bài viết, vì muốn cho quần chúng nhân dân hiểu được, nhớ được, làm được.”
Luận điểm 2: Bác giản dị trong lời nói, bài viết.
«Không có gì quý hơn độc lập tự do.»


Tác giả đã chứng minh Bác giản dị trong lời nói và bài viết qua những câu nói nào ?
Tại sao tác giả dùng những câu nói này để chứng minh cho sự giản dị trong cách nói và bài viết của Bác?
«Nước Việt Nam là một, dân tộc Việt Nam là một, sông có thể cạn, núi có thể mòn, song chân lý ấy không bao giờ thay đổi.»
Luận điểm 2: Bác giản dị trong lời nói, bài viết.
«Không có gì quý hơn độc lập tự do.»


Hãy kể thêm dẫn chứng về số câu nói và bài viết khác của Bác cũng rất giản dị mà có ý nghĩa sâu sắc.
«Nước Việt Nam là một, dân tộc Việt Nam là một, sông có thể cạn, núi có thể mòn, song chân lý ấy không bao giờ thay đổi.»
2 câu nói nổi tiếng có ý nghĩa sâu sắc: Nêu được tinh thần , khát vọng của dân tộc Việt Nam trong thời đại Hồ Chí Minh
Luận điểm 2: Bác giản dị trong lời nói, bài viết.
Bình luận:
ôNh?ng chõn lý gi?n d? m� sõu s?c dú lỳc thõm nh?p v�o qu? tim v� b? úc c?a h�ng tri?u con ngu?i dang ch? d?i nú, thỡ dú l� s?c m?nh vụ d?ch.ằ
«Không có gì quý hơn độc lập, tự do.»


Tác giả đã có lời bình luận như thế nào về tác dụng của cách nói giản dị ấy ?
«Nước Việt Nam là một, dân tộc Việt Nam là một, sông có thể cạn, núi có thể mòn, song chân lý ấy không bao giờ thay đổi.»

Qua văn bản “Đức tính giản dị của Bác Hồ, con học được điều gì về cách lập luận của tác giả ? Văn bản đã mang lại cho con những hiểu biết nào về Bác Hồ?

LUẬN ĐIỂM 1: Bác giản dị trong đời sống
Bữa cơm



Nơi ở



Trong tác phong làm việc và quan hệ với mọi người
Bình luận: Đời sống vật chất giản dị hòa hợp với đời sống tinh thần phong phú.
 Lối sống văn minh
LUẬN ĐIỂM 2: Bác giản dị trong lời nói, bài viết
«Không có gì quý hơn độc lập, tự do.»
«Nước Việt Nam... thay đổi.»
Bình luận: Chân lý giản dị, sâu sắc
 Tạo nên sức mạnh vô địch
ĐỨC TÍNH GIẢN DỊ CỦA BÁC HỒ
III. TỔNG KẾT
Nghệ thuật:
Luận cứ toàn diện( Giản dị trong ăn, ở, lối sống, làm việc và lời nói bài viết)
Kết hợp dẫn chứng với lí lẽ và bình luận ngắn gọn.
Dẫn chứng phong phú, cụ thể, toàn diện, xác thực, gần gũi.
Thấm đượm tình cảm chân thành.
2. Nội dung:
- Giản dị là đức tính nổi bật ở Bác Hồ: giản dị trong đời sống, trong quan hệ với mọi người, trong lời nói và bài viết. Sự giản dị đó hòa hợp với đời sống tinh thần phong phú, với tư tưởng và tình cảm cao đẹp.
IV. LUYỆN TẬP
Là học sinh, học tập đức tính giản dị của Bác, chúng ta cần phải làm gì ?
Sưu tầm tư liệu:
Nhóm 1,2: Những bài thơ, câu thơ viết về đức tính giản dị của Bác Hồ.
Nhóm 3, 4: Những bài hát ca ngợi đức tính giản dị của Bác Hồ.
* Dặn dò:
1.Về nhà xem lại cách lập luận của tác giả trong văn bản để chuẩn bị tốt cho bài viết số 5 về văn nghị luận chứng minh
2. Chứng minh sự giản dị của Bác Hồ trong bài viết qua văn bản “ Tinh thần yêu nước của nhân dân ta”