Bài 23. Đột biến số lượng nhiễm sắc thể

CHÀO MỪNG CÁC THẦY CÔ GIÁO
THAM DỰ TIẾT HỘI GIẢNG
Giáo viên: Lê Thị Quý
Trường Trung học cơ sở Mỹ Hiệp
Sinh học 9
Câu 1: Đột biến cấu trúc NST là gì? Có những dạng nào?
Câu 2: Những nguyên nhân nào gây đột biến cấu trúc NST?
Tại sao đột biến cấu trúc NST gây hại cho con người và sinh vật?
Thế nào là bộ NST lưỡng bội ?
Tế bào sinh dưỡng bình thường chứa bộ NST lưỡng bội ( Kí hiệu 2n )
- Số lượng NST trong tế bào sinh dưỡng có thể bị biến đổi xảy ra ở một , một số cặp hoặc ở toàn bộ NST
+ Xảy ra ở một, một số cặp NST → Dị bội thể
+ Xảy ra ở toàn bộ NST → Đa bội thể
Bài 23 - Tiết 24:
ĐỘT BIẾN SỐ LƯỢNG
NHIỄM SẮC THỂ
I. Thể dị bội
Hoạt động theo kĩ thuật “Khăn trải bàn” trong vòng 5 phút trả lời các câu hỏi sau:
Sự biến đổi số lượng NST ở 1 cặp NST thường thấy những dạng nào?
- Thế nào là thể dị bội?
- Thể dị bội khác với thể lưỡng bội ở điểm nào?
Khác về số lượng NST:
Thể lưỡng bội có 2n NST
Thể dị bội có nhiều hơn hoặc ít hơn một hoặc một số cặp NST
Sơ đồ hoạt động theo kĩ thuật “Khăn trải bàn”









Sự biến đổi số lượng NST ở 1 cặp NST thường thấy những dạng nào?
Biến đổi số lượng NST ở 1 cặp NST thường thấy các dạng:
Thể ba nhiễm (2n + 1): Một cặp NST nào đó thêm 1 NST thứ 3
Thể một nhiễm (2n - 1): Một cặp NST nào đó chỉ có 1 NST.
- Thể không nhiễm (2n - 2): Mất 1 cặp NST tương đồng
Sự biến đổi về số lượng NST không chỉ xảy ra ở 1 cặp NST mà cũng có thể xảy ra ở một số cặp NST
* Ví dụ:
Mất 2 NST thuộc 2 cặp tương đồng khác nhau →
Thêm 2 NST thuộc 2 cặp tương đồng khác nhau →
thể một nhiễm kép (2n – 1 – 1)
thể tam nhiễm kép (2n + 1 + 1)
Hình: Quả của cây cà độc dược
I: Quả của cây lưỡng bội bình thường có 2n = 24 NST
II-XIII: Quả của 12 kiểu cây dị bội khác nhau có (2n + 1) = 25 NST
Quan sát H cho biết:
Quả của 12 kiểu cây dị bội (2n + 1) khác với quả của cây bình thường như thế nào về:

Hình dạng:

Kích thước:

Gai:
Tròn hơn hay dài hơn
To hơn hay nhỏ hơn
Dài hơn hay ngắn hơn
* Ví dụ dị bội thể ở cà độc dược:
II. Sự phát sinh thể dị bội
Hãy quan sát H: Cơ chế phát sinh các thể dị bội (2n + 1) và (2n – 1).
Tế bào sinh Giao tử:
G:
Hợp tử:
2n+1
2n-1
♀(♂)
♂(♀)

2n
2n
n
n
n+1
n–1
C1. Sự phân ly của 1 cặp NST hình thành các giao tử có bộ NST như thế nào trong
Trường hợp bình thường?

Trường hợp bị rối loạn?
C2. Các giao tử nói trên tham gia thụ tinh tạo hợp tử có số lượng NST như thế nào?
Mỗi giao tử chỉ chứa 1 NST của cặp (n).
+ Một giao tử có 2 NST của cặp (n + 1).
+ Một giao tử không chứa NST nào của cặp đó (n – 1).
Giao tử có 2 NST của cặp (n + 1) kết hợp với giao tử bình thường (n) → tạo hợp tử (2n + 1)
Giao tử không chứa NST nào của cặp đó (n - 1) kết hợp với giao tử bình thường (n) → tạo hợp tử (2n - 1)
Ví dụ:
P:
G:
Hợp tử
X
Vậy, cơ chế nào đã phát sinh các thể dị bội có (2n + 1) và (2n – 1) NST?
Nguyên nhân phát sinh thể dị bội là gì?
Các tác nhân vật lí hoặc hóa học trong ngoại cảnh.
Ảnh hưởng phức tạp của môi trường trong cơ thể.
=> Tác động vào kì sau của quá trình giảm phân gây ra sự không phân li của 1 hoặc 1 số cặp NST
* Nguyên nhân:
Hình: Quả của cây cà độc dược
I: Quả của cây lưỡng bội bình thường có 2n = 24 NST
II-XIII: Quả của 12 kiểu cây dị bội khác nhau có (2n + 1) = 25 NST
Một số hình ảnh dị bội thể ở sinh vật
Bộ NST người bệnh Đao
2n + 1 = 46 + 1 = 47 NST
(Tăng thêm 1 NST thứ 21)
Một số hình ảnh biểu hiện của người bị bệnh Đao
Bộ NST người mắc hội chứng Tớcnơ chỉ có 1 NST giới tính X
2n – 1 = 46 – 1 = 45 NST
C2. Đột biến dị bội thể gây ra những hậu quả gì?
* Hậu quả của hiện tượng dị bội:
- Gây biến đổi hình thái (hình dạng, kích thước,…) ở thực vật.
- Gây bệnh NST ở người: bệnh Đao, bệnh Tơcnơ.
C1. Đột biến dị bội thể có lợi hay có hại?
Qua một số hình ảnh các em quan sát, hãy cho biết:
C3. Chúng ta cần phải làm gì để hạn chế sự xuất hiện của các đột biến?
C4. Là học sinh, các em có thể làm gì để góp phần hạn chế sự xuất hiện của các đột biến?
Chọn câu trả lời đúng nhất?
Câu 1: Đột biến thể dị bội là dạng đột biến:
a. NST bị thay đổi về cấu trúc
b. Bộ NST tăng theo bội số của n và lớn hơn 2n
c. Bộ NST tăng thêm hoặc mất đi 1 NST
d. Bộ NST chỉ có 1 NST của mỗi cặp tương đồng
Câu 2: Sự biến đổi số lượng ở một cặp NST thường thấy ở những dạng nào?
Thể tam nhiễm b. Thể một nhiễm.
c. Thể không nhiễm. d. Câu a, b và c.
Câu 3: Tìm câu phát biểu sai:
a. Trường hợp bộ NST lưỡng bội bị thêm hoặc mất 1 NST ở 1 hoặc một số cặp NST gọi là dị bội thể
b. Dị bội thể xảy ra do có 1 cặp NST không phân li ở kì sau của giảm phân
c. Đột biến dị bội thể chỉ gặp ở thực vật
d. Bệnh Đao có 3 NST trong cặp số 21 của người
A
Câu 4: Ở cây lưỡng bội của ngô có bộ NST lưỡng bội 2n = 20
Số lượng NST trong bộ NST của thể ba nhiễm là bao nhiêu?
Số lượng NST trong bộ NST của thể một nhiễm là bao nhiêu?
Số lượng NST trong bộ NST của thể không nhiễm là bao nhiêu?
2n + 1 = 20 + 1 = 21 NST
2n – 1 = 20 – 1 = 19 NST
2n – 2 = 20 – 2 = 18 NST
CẢM ƠN VÀ CHÚC SỨC KHỎE
CÁC THẦY GIÁO, CÔ GIÁO