Bài 23. Đột biến số lượng nhiễm sắc thể

NHIỆT LIỆT CHÀO MỪNG QUÝ THẦY CÔ NHÂN NGÀY NHÀ GIÁO VIỆT NAM 20 - 11
MÔN SINH HỌC LỚP 9
gv thực hiện : trần thị THANH MAI
*** Kiểm tra bài cũ:
Điền từ còn thiếu vào chỗ trống:
Đột biến gen là những (1)……..…… trong (2)………. của gen thường liên quan đến (3)…..... ….hoặc (4)……….......cặp Nucleotit.
Đột biến gen có các dạng : mất,thêm và(5)……………cặp nucleotit.
Đột biến gen thường(6)…..…….nhưng đôi khi cũng(7)..………cho bản thân sinh vật và con người.
biến đổi
cấu trúc
một
một số
thay thế
có hại
có lợi
Quan sát và nhận dạng các dạng Đột biến gen.
(MÊt mét cÆp X-G)
(Thªm mét cÆp T-A)
(Thay thÕ cÆp A-T b»ng cÆp G-X)
(Gen ban ®Çu)
Biến dị
Biến dị di tryền
Biến dị không di truyền ( Thu?ng bi?n )
Biến dị tổ hợp
D?t bi?n
Đột biến gen
Đột biến NST
Đột biến c?u trỳc NST
Đột biến s? lu?ng NST
Tiết 23: ĐỘT BIẾN CẤU TRÚC NHIỄM SẮC THỂ
I/ Đột biến cấu trúc nhiễm sắc thể là gì?
Quan sát H 22: Một số dạng đột biến cấu trúc NST.
Nhiễm sắc thể ban đầu
NST bị đột biến cấu trúc
Tiết 23: ĐỘT BIẾN CẤU TRÚC NHIỄM SẮC THỂ
I/ Đột biến cấu trúc nhiễm sắc thể là gì?
Thảo luận nhóm (2 phút)
Hoàn thành nội dung phiếu học tập sau:
B
E
A
C
D
F
G
H
a
G
Tiết 23: ĐỘT BIẾN CẤU TRÚC NHIỄM SẮC THỂ
I/ Đột biến cấu trúc nhiễm sắc thể là gì?
B
E
A
C
D
F
G
H
b
Tiết 23: ĐỘT BIẾN CẤU TRÚC NHIỄM SẮC THỂ
I/ Đột biến cấu trúc nhiễm sắc thể là gì?
B
E
A
C
D
F
G
H
B
C
b
Tiết 23: ĐỘT BIẾN CẤU TRÚC NHIỄM SẮC THỂ
I/ Đột biến cấu trúc nhiễm sắc thể là gì?
B
E
A
C
D
F
G
H
c
Tiết 23: ĐỘT BIẾN CẤU TRÚC NHIỄM SẮC THỂ
I/ Đột biến cấu trúc nhiễm sắc thể là gì?
E
A
F
G
H
c
Các thầy cô lưu ý khi đoạn NST này quay 180 độ thì lick chuột 2 lần liên tiếp (vì hiệu ứng này NST quay 360 độ)
Xóa khung này!
Tiết 23: ĐỘT BIẾN CẤU TRÚC NHIỄM SẮC THỂ
I/ Đột biến cấu trúc nhiễm sắc thể là gì?
E
A
F
G
H
c
Tiết 23: ĐỘT BIẾN CẤU TRÚC NHIỄM SẮC THỂ
I/ Đột biến cấu trúc nhiễm sắc thể là gì?
B
E
A
C
D
F
G
H
c
Tiết 23: ĐỘT BIẾN CẤU TRÚC NHIỄM SẮC THỂ
I/ Đột biến cấu trúc nhiễm sắc thể là gì?
Nhiễm sắc thể ban đầu
NST bị đột biến cấu trúc
Gồm các đoạn ABCDEFGH
Mất đoạn H
Mất đoạn
Gồm các đoạn ABCDEFGH
Lặp lại đoạn BC
Lặp đoạn
Gồm các đoạn ABCDEFGH
Trình tự đoạn BCD đổi lại thành đoạn DCB
Đảo đoạn
Tiết 23: ĐỘT BIẾN CẤU TRÚC NHIỄM SẮC THỂ
I/ Đột biến cấu trúc nhiễm sắc thể là gì?
Qua nội dung phiếu học tập , em hiểu thế nào về đột biến cấu trúc NST?

* Đột biến cấu trúc NST là những biến đổi trong cấu trúc NST
Có những dạng đột biến cấu trúc NST nào?
* Các dạng đột biến cấu trúc NST
Mất đoạn
Lặp đoạn
Đảo đoạn
Hãy cho biết tên dạng đột biến trong các hình sau?
Mất đoạn
Lặp đoạn
Đảo đoạn
Trong các dạng đột biến trên thì dạng nào
là gây hậu quả lớn nhất cho sinh vật?
Là dạng mất đoạn vì nó làm mất vật chất di truyền
Ngoài 3 dạng đột biến cấu trúc NST: mất đoạn, lặp đoạn, đảo đoạn còn có dạng chuyển đoạn.
b
e
a
c
d
f
g
h
Chuyển đoạn tương hỗ
B
E
A
C
D
F
G
H
Tiết 23: ĐỘT BIẾN CẤU TRÚC NHIỄM SẮC THỂ
b
e
a
c
d
f
g
h
Chuyển đoạn tương hỗ
B
E
A
C
D
F
G
H
Tiết 23: ĐỘT BIẾN CẤU TRÚC NHIỄM SẮC THỂ
b
e
a
c
d
f
g
h
Chuyển đoạn không tương hỗ
B
E
A
C
D
F
G
H
Tiết 23: ĐỘT BIẾN CẤU TRÚC NHIỄM SẮC THỂ
b
e
a
c
d
f
g
h
Chuyển đoạn không tương hỗ
E
D
F
G
H
B
A
C
Tiết 23: ĐỘT BIẾN CẤU TRÚC NHIỄM SẮC THỂ
Tiết 23: ĐỘT BIẾN CẤU TRÚC NHIỄM SẮC THỂ
I/ Đột biến cấu trúc nhiễm sắc thể là gì?
* Đột biến cấu trúc NST là những biến đổi trong cấu trúc NST
* Các dạng đột biến cấu trúc NST
Mất đoạn
Lặp đoạn
Đảo đoạn
Để hiểu rõ nguyên nhân phát sinh và tính chất của đột biến cấu trúc NST, ta đi vào mục II:
II/ Nguyên nhân phát sinh và tính chất của đột biến cấu trúc NST:
1/ Nguyên nhân phát sinh:
Quan sát một số hình ảnh về nguyên nhân gây ra đột biến NST
Máy bay Mỹ rải chất độc hoá học xuống miền nam việt nam.
Tác hại của chất độc Điôxin
Hiện tượng phun thuốc trừ sâu, diệt cỏ.
Hiện tượng rác thải gây ô nhiễm môi trường
Tiết 23: ĐỘT BIẾN CẤU TRÚC NHIỄM SẮC THỂ
I/ Đột biến cấu trúc nhiễm sắc thể là gì?
II/ Nguyên nhân phát sinh và tính chất của đột biến cấu trúc NST:
1/ Nguyên nhân phát sinh:
Qua quan sát, cho biết:
Đột biến cấu trúc NST phát
sinh trong những điều
kiện nào?

* Đột biến cấu trúc NST có thể xuất hiện trong điều kiện tự nhiên hoặc do con người.
Hãy nêu nguyên nhân chủ yếu làm phát sinh đột biến cấu trúc NST?
* Nguyên nhân chủ yếu: do các tác nhân vật lí, hóa học trong ngoại cảnh => phá vỡ cấu trúc NST hoặc gây ra sự sắp xếp lại các đoạn của chúng.
Hoạt động nào của môi trường trong gây nên đột biến cấu trúc NST?
Là những rối loạn
trong hoạt động trao
đổi chất nội bào, gây
tác động lên cấu trúc
NST
? Vậy chúng ta phải làm gì để hạn chế đột biến cấu trúc NST?
Vệ sinh môi trường đất, nước …
Sử dụng hợp lý và có biện pháp đề phòng khi sử dụng thuốc trừ sâu, thuốc diệt cỏ và một số chất độc có khả năng gây đột biến
Có ý thức trong sản xuất và sử dụng vũ khí hạt nhân.
Hạn chế sự gia tăng hoặc ngăn ngừa các hoạt động gây ra ô nhiễm môi trường.
Bản thân là HS em đã và sẽ làm gì để bảo vệ môi trường ?
Chung tay bảo vệ môi trường
Tiết 23: ĐỘT BIẾN CẤU TRÚC NHIỄM SẮC THỂ
II/ Nguyên nhân phát sinh và tính chất của đột biến cấu trúc NST:
I/ Đột biến cấu trúc nhiễm sắc thể là gì?
1/ Nguyên nhân phát sinh:
* Đột biến cấu trúc NST có thể xuất hiện trong điều kiện tự nhiên hoặc do con người.
* Nguyên nhân chủ yếu: do các tác nhân vật lí, hóa học trong ngoại cảnh => phá vỡ cấu trúc NST hoặc gây ra sự sắp xếp lại các đoạn của chúng.
2/ Tính chất đột biến cấu trúc NST :
Nghiên cứu ví dụ 1 và ví dụ 2, cho biết thuộc dạng đột biến cấu trúc NST nào? Ví dụ nào có lợi và ví dụ nào có hại?
- VD1: Mất 1 đoạn nhỏ ở đầu NST 21 gây ung thư máu ở người.
- VD2: Enzim thủy phân tinh bột ở 1 giống lúa mạch có hoạt tính cao hơn nhờ hiện tượng lặp đoạn NST mang gen quy định gen này.
Ví dụ 1 thuộc dạng mất đoạn
=> Có hại
Ví dụ 2 thuộc dạng lặp đoạn
=> Có lợi
Quan sát các hình dưới đây cho biết đột biến cấu trúc NST có lợi hay có hại cho bản thân SV và con người?
Đột biến có hại
Đột biến có lợi
Đột biến có hại
Đột biến có hại
Đột biến có hại
Đột biến có lợi
Đột biến có hại
Tiết 23: ĐỘT BIẾN CẤU TRÚC NHIỄM SẮC THỂ
I/ Đột biến cấu trúc nhiễm sắc thể là gì?
II/ Nguyên nhân phát sinh và tính chất của đột biến cấu trúc NST:
1/ Nguyên nhân phát sinh:
*Đột biến cấu trúc NST có thể xuất hiện trong điều kiện tự nhiên hoặc do con người.
* Nguyên nhân chủ yếu: do các tác nhân vật lí, hóa học trong ngoại cảnh => phá vỡ cấu trúc NST hoặc gây ra sự sắp xếp lại các đoạn của chúng.
2/ Tính chất đột biến cấu trúc NST :
Qua quan sát hình ảnh, hãy cho biết đột biến cấu trúc NST thường có lợi hay có hại?

Đột biến cấu trúc NST
-Thường có hại cho bản thân sinh vật.
- Một số đột biến có lợi => có ý nghĩa trong chọn giống và tiến hóa.
Nhiễm sắc thể
ADN
Gen 1
Gen 2
Quan sát hình và vận dụng kiến thức đã học, THẢO LUẬN NHÓM (2 phút)
THẢO LUẬN NHÓM
1/Tại sao đột biến cấu trúc NST
gây ra biến đổi kiểu hình?
2/Tại sao đột biến cấu trúc
NST thể hiện ra kiểu
hình thường gây hại cho
bản thân sinh vật?
ĐÁP ÁN
NST gồm 2 Cromatit, mỗi cromatit gồm: 1 phân tử AND và Protein loại histon
AND là nơi lưu giữ thông tin di truyền và cũng là bản mã gốc truyền đạt thông tin di truyền.
Khi NST bị biến đổi => AND ( bản mã gốc ) cũng biến đổi theo => biến đổi mARN => biến đổi Protein tương ứng => Biến đổi kiểu hình.
2/Tại sao đột biến cấu trúc NST
thể hiện ra kiểu hình thường
gây hại cho bản thân sinh vật?
Vì trải qua quá trình tiến hóa lâu dài, các gen đã được sắp xếp hài hòa trên NST.
- Biến đổi cấu trúc NST =>làm thay đổi số lượng và cách sắp xếp gen trên đó, nên thường gây hại cho sinh vật
Tiết 23: ĐỘT BIẾN CẤU TRÚC NHIỄM SẮC THỂ
I/ Đột biến cấu trúc nhiễm sắc thể là gì?
* Đột biến cấu trúc NST là những biến đổi trong cấu trúc NST
* Các dạng đột biến cấu trúc NST
Mất đoạn
Lặp đoạn
Đảo đoạn
II/ Nguyên nhân phát sinh và tính chất của đột biến cấu trúc NST:
1/ Nguyên nhân phát sinh:
*Đột biến cấu trúc NST có thể xuất hiện trong điều kiện tự nhiên hoặc do con người.
*Nguyên nhân chủ yếu: do các tác nhân vật lí, hóa học trong ngoại cảnh =>phá vỡ cấu trúc NST hoặc gây ra sự sắp xếp lại các đoạn của chúng.
2/ Tính chất đột biến cấu trúc NST :
Đột biến cấu trúc NST
-Thường có hại cho bản thân sinh vật.
- Một số đột biến có lợi => có ý nghĩa trong chọn giống và tiến hóa.
So sánh đột biến gen và đột biến cấu trúc NST?
Đáp án:
* Giống nhau:



*Khác nhau:
Đều là những biến đổi xảy ra trên cấu trúc vật chất di truyền ( ADN hoặc NST ) - Đều phát sinh từ các tác động của môi trường bên ngoài và môi trường bên trong cơ thể. - Đều di truyền cho thế hệ sau.
- Phần lớn gây hại cho sinh vật.
- Làm biến đổi cấu trúc của gen
- Gồm các dạng: mất cặp, thêm cặp, thay cặp nucleotit
- Làm biến đổi cấu trúc của NST
- Gồm các dạng: mất đoạn, lặp đoạn, đảo đoạn NST
BÀI TẬP CŨNG CỐ
- Học bài và trả lời các câu hỏi 1, 2, 3 trang 66 SGK
- Chuẩn bị bài tiết sau: “Đột biến số lượng nhiễm sắc thể”
+ Tìm hiểu hiện tượng dị bội thể
+ Sưu tầm những tranh ảnh về đột biến số lượng NST.
HƯỚNG DẪN VỀ NHÀ
trân trọng cảm ơn các thầy , cô giáo
cùng toàn thể các em học sinh