Bài 23. Chuyển đổi câu chủ động thành câu bị động

Nhiệt liệt chào mừng các thầy cô giáo
về dự giờ với lớp
KIỂM TRA BÀI CŨ
- Trạng ngữ: Ở lớp
- Đặc điểm:
+ Ý nghĩa: Chỉ nơi chốn
+ Vị trí: Ở đầu câu.
? Xác định trạng ngữ và cho biết đặc điểm trạng ngữ trong câu sau
Ở lớp, mọi người yêu mến em.
TIẾNG VIỆT – TIẾT 94: CHUYỂN ĐỔI CÂU CHỦ ĐỘNG
THÀNH CÂU BỊ ĐỘNG
CN: Chỉ người
a. Mọi người yêu mến em.
b. Em được mọi người yêu mến
Mọi người
Em
c. Con mèo vồ con chuột
d. Con chuột bị con mèo vồ.
CN: Chỉ vật
 CN: Chỉ người, vật
1. Ví dụ:
a. Mọi người yêu mến em. c. Con mèo vồ con chuột
 Câu a,c: Câu chủ động
 Câu chủ động là câu có chủ ngữ (chủ thể) chỉ người, vật thực hiện hành động hướng vào người, vật khác.
CN (người, vật)
người, vật (khác)
thực hiện hành động
chủ thể
TIẾNG VIỆT – TIẾT 94: CHUYỂN ĐỔI CÂU CHỦ ĐỘNG
THÀNH CÂU BỊ ĐỘNG
Mọi người em
Con mèo con chuột
b. Em được mọi người yêu mến d. Con chuột bị con mèo vồ.
 Câu b,d: Câu bị động (có chứa từ “bị” hoặc “được”)
 Câu bị động là câu có chủ ngữ (đối thể) chỉ người, vật được hoạt động của người, vật khác hướng vào.
CN (người, vật)
người, vật (khác)
được (bị) hành động
đối tượng
hướng vào
Em mọi người
Con chuột con mèo
TIẾNG VIỆT – TIẾT 94: CHUYỂN ĐỔI CÂU CHỦ ĐỘNG
THÀNH CÂU BỊ ĐỘNG
CN (người, vật)
người, vật (khác)
thực hiện hành động
chủ thể
CN (người, vật)
người, vật (khác)
được (bị) hành động
đối tượng
hướng vào
I. Câu chủ động và câu bị động
1. Câu chủ động
2. Câu bị động
TIẾNG VIỆT – TIẾT 94: CHUYỂN ĐỔI CÂU CHỦ ĐỘNG
THÀNH CÂU BỊ ĐỘNG
*/ Xét hai ví dụ:
a/ Nó bị thầy phạt.

b/ Cơm bị thiu.
TIẾNG VIỆT – TIẾT 94: CHUYỂN ĐỔI CÂU CHỦ ĐỘNG
THÀNH CÂU BỊ ĐỘNG
Câu bị động
Câu bình thường
Ghi nhớ:
Câu chủ động là câu có chủ ngữ chỉ người, vật thực hiện một hoạt động hướng vào người, vật khác (chỉ chủ thể của hoạt động)
Câu bị động là câu có chủ ngữ chỉ người, vật được hoạt động của người, vật khác hướng vào (chỉ đối tượng của hoạt động)
TIẾNG VIỆT – TIẾT 94: CHUYỂN ĐỔI CÂU CHỦ ĐỘNG
THÀNH CÂU BỊ ĐỘNG
Thầy giáo khen em.
Ví dụ:
 Câu chủ động có một câu bị động tương ứng
Lưu ý 1:
Em được thầy giáo khen.
TIẾNG VIỆT – TIẾT 94: CHUYỂN ĐỔI CÂU CHỦ ĐỘNG
THÀNH CÂU BỊ ĐỘNG
Ví dụ:
Lưu ý 2:
Bố cho tôi cây bút
Câu chủ động – 2 câu bị động tương ứng.
(Nếu động từ VN của câu chủ động là động từ thuộc nhóm: tặng, biểu, cho)
Tôi được bố cho cây bút
Cây bút được bố cho tôi
TIẾNG VIỆT – TIẾT 94: CHUYỂN ĐỔI CÂU CHỦ ĐỘNG
THÀNH CÂU BỊ ĐỘNG
a. Cát bồi làm cho sông ngòi khô cạn dần.
b. Sông ngòi bị cát bồi làm cho khô cạn dần.
Về nội dung biểu thị (nội dung miêu tả) câu chủ động và câu bị động được xem là đồng nhất với nhau.
Ví dụ:
Lưu ý 3:
a. Cát bồi làm cho sông ngòi khô cạn dần.
b. Sông ngòi bị cát bồi làm cho khô cạn dần.
TIẾNG VIỆT – TIẾT 94: CHUYỂN ĐỔI CÂU CHỦ ĐỘNG
THÀNH CÂU BỊ ĐỘNG
1. Ví dụ
Chọn câu để điền vào dấu ba chấm.
- Thủy phải xa lớp ta, theo mẹ về quê ngoại.
Một tiếng “ồ” nổi lên kinh ngạc. Cả lớp sững sờ. Em tôi là chi đội trưởng, là “vua toán” của lớp từ mấy năm nay ……………… , tin này chắc làm cho bạn bè xao xuyến.
(Khánh Hoài)
a. Mọi người yêu mến em.
b. Em được mọi người yêu mến
TIẾNG VIỆT – TIẾT 94: CHUYỂN ĐỔI CÂU CHỦ ĐỘNG
THÀNH CÂU BỊ ĐỘNG
II. Mục đích của việc chuyển đổi câu chủ động thành câu bị động
- Thủy phải xa lớp ta, theo mẹ về quê ngoại.
Một tiếng “ồ” nổi lên kinh ngạc. Cả lớp sững sờ. Em tôi là chi đội trưởng, là “vua toán” của lớp từ mấy năm nay. Mọi người yêu mến em, tin này chắc làm cho bạn bè xao xuyến. (Khánh Hoài)
Thủy phải xa lớp ta, theo mẹ về quê ngoại.
Một tiếng “ồ” nổi lên kinh ngạc. Cả lớp sững sờ. Em tôi là chi đội trưởng, là “vua toán” của lớp từ mấy năm nay. Em được mọi người yêu mến, tin này chắc làm cho bạn bè xao xuyến. (Khánh Hoài)
TIẾNG VIỆT – TIẾT 94: CHUYỂN ĐỔI CÂU CHỦ ĐỘNG
THÀNH CÂU BỊ ĐỘNG
- Thủy phải xa lớp ta, theo mẹ về quê ngoại.
Một tiếng “ồ” nổi lên kinh ngạc. Cả lớp sững sờ. Em tôi là chi đội trưởng, là “vua toán” của lớp từ mấy năm nay Em được mọi người yêu mến, tin này chắc làm cho bạn bè xao xuyến. (Khánh Hoài)
 Chọn câu bị động tạo liên kết các câu thành mạch văn thống nhất hướng vào chủ đề.
TIẾNG VIỆT – TIẾT 94: CHUYỂN ĐỔI CÂU CHỦ ĐỘNG
THÀNH CÂU BỊ ĐỘNG
Ví dụ: So sánh hai cách viết sau:
Nhà máy đã sản xuất được một số sản phẩm có giá trị. Khách hàng ở Châu Âu rất ưa chuộng các sản phẩm này.
Nhà máy đã sản xuất được một số sản phẩm có giá trị. Các sản phẩm này được khách hàng Châu Âu rất ưa chuộng.
 Cách viết b tốt hơn vì đã sử dụng câu bị động góp phần tạo liên kết chủ đề theo kiểu móc xích (Một số sản phẩm có giá trị - Các sản phẩm này).
Ví dụ: So sánh hai cách viết sau:
Nhà máy đã sản xuất được một số sản phẩm có giá trị. Khách hàng ở Châu Âu rất ưa chuộng các sản phẩm này.
Nhà máy đã sản xuất được một số sản phẩm có giá trị. Các sản phẩm này được khách hàng Châu Âu rất ưa chuộng.
TIẾNG VIỆT – TIẾT 94: CHUYỂN ĐỔI CÂU CHỦ ĐỘNG
THÀNH CÂU BỊ ĐỘNG
Ghi nhớ:
Việc chuyển đổi câu chủ động thành câu bị động (và ngược lại, chuyển đổi câu bị động thành câu chủ động) ở mỗi đoạn văn đều nhằm liên kết các câu trong đoạn thành một mạch văn thống nhất.
TIẾNG VIỆT – TIẾT 94: CHUYỂN ĐỔI CÂU CHỦ ĐỘNG
THÀNH CÂU BỊ ĐỘNG
III. Luyện tập
Tìm câu bị động và giải thích vì sao tác giả chọn cách viết như vậy?
Tinh thần yêu nước cũng như các thứ của quý. Có khi được trưng bày trong tủ kính, trong bình pha lê, rõ ràng dễ thấy. Nhưng cũng có khi bị cất giấu kín đáo trong rương, trong hòm. (Hồ Chí Minh)
 Chọn cách viết câu bị động là tránh lặp lại kiểu câu dùng ở phía trước.
Tinh thần yêu nước cũng như các thứ của quý. Có khi được trưng bày trong tủ kính, trong bình pha lê, rõ ràng dễ thấy. Nhưng cũng có khi bị cất giấu kín đáo trong rương, trong hòm. (Hồ Chí Minh)
TIẾNG VIỆT – TIẾT 94: CHUYỂN ĐỔI CÂU CHỦ ĐỘNG
THÀNH CÂU BỊ ĐỘNG
b. Người đầu tiên chịu ảnh hưởng thơ Pháp rất đậm là Thế Lữ. Những bài thơ có tiếng của Thế Lữ ra đời từ đầu năm 1933 đến 1934. Giữa lúc người thanh niên Việt Nam bấy giờ ngập trong quá khứ đến tận cổ thì Thế Lữ đưa về cho họ cái hương vị phương xa. Tác giả “Mấy vần thơ” liền được tôn làm đương thời đệ nhất thi sĩ. (Hoài Thanh)
b. Người đầu tiên chịu ảnh hưởng thơ Pháp rất đậm là Thế Lữ. Những bài thơ có tiếng của Thế Lữ ra đời từ đầu năm 1933 đến 1934. Giữa lúc người thanh niên Việt Nam bấy giờ ngập trong quá khứ đến tận cổ thì Thế Lữ đưa về cho họ cái hương vị phương xa. Tác giả “Mấy vần thơ” liền được tôn làm đương thời đệ nhất thi sĩ. (Hoài Thanh)
 Tạo sự liên kết tốt giữa các câu trong đoạn.
TIẾNG VIỆT – TIẾT 94: CHUYỂN ĐỔI CÂU CHỦ ĐỘNG
THÀNH CÂU BỊ ĐỘNG
CN (người, vật)
người, vật (khác)
thực hiện hành động
chủ thể
CN (người, vật)
người, vật (khác)
được (bị) hành động
đối tượng
hướng vào
I. Câu chủ động và câu bị động
1. Câu chủ động
2. Câu bị động
II. Mục đích của việc câu chủ động thành câu bị động
Nhấn mạnh ý.
- Tạo liên kết các câu trong đoạn thành mạch văn thống nhất.
TIẾNG VIỆT – TIẾT 94: CHUYỂN ĐỔI CÂU CHỦ ĐỘNG
THÀNH CÂU BỊ ĐỘNG
Về nhà:
Nắm chắc câu chủ động, bị động
Mục đích của chuyển đổi câu chủ động thành câu bị động và ngược lại
Tìm hiểu cách chuyển đổi câu chủ động thành câu bị động ở bài tếp theo.
Cảm ơn quý thầy cô giáo và các em học sinh