Bài 23. Chuyển đổi câu chủ động thành câu bị động

Gv: Nguyễn Cảnh Tường
Tru?ng THCS Thọ Sơn
KÍNH CHÀO QUÝ THẦY CÔ
VỀ DỰ GIỜ MÔN NGỮ VĂN LỚP 7!
Bài cũ :
Thế nào là câu chủ động ? Câu sau có phải là câu chủ động không ? Vì sao ? Người lái đò đẩy thuyền ra xa.
Đáp án: Câu chủ động là câu có chủ ngữ chỉ người, vật thực hiện một hoạt động hướng vào người, vật khác.
Câu trên là câu chủ động. Vì có chủ ngữ chỉ người thực hiện hành động đẩy hướng vào đối tượng hoạt động là thuyền.
Bài cũ :
2. Thế nào là câu bị động ? Hai câu sau, câu nào là câu bị động ?
- Em đặt cuốn sách trên bàn.
- Cuốn sách được em đặt trên bàn.
Đáp án: Câu bị động là câu có chủ ngữ chỉ người, vật được hoạt động của người, vật khác hướng vào.
Câu bị động là : Cuốn sách được em đặt trên bàn.
Ng÷ V¨n. TIẾT 99:
CHUYỂN ĐỔI CÂU CHỦ ĐỘNG THÀNH CÂU BỊ ĐỘNG .
( Tiếp theo )
I. Cách chuyển đổi câu chủ động thành câu bị động:
* Ví dụ 1:
b. Cánh màn điều treo ở đầu bàn thờ ông vải đã được

hạ xuống từ hôm “ hóa vàng.”
c. Cánh màn điều treo ở đầu bàn thờ ông vải
đã hạ xuống từ hôm “hóa vàng”.
a. Người ta
CTHĐ
ông vải xuống từ hôm “ hóa vàng”.
đã hạ cánh màn điều treo ở đầu bàn thờ
ĐTHĐ
ĐTHĐ
ĐTHĐ
Câu bị động.
HĐ
HĐ
Câu bị động.
So sánh câu b, c
có gì giống và khác nhau ?
- Giống nhau:
Cùng là câu bị động
Cùng nội dung miêu tả
Cùng vắng mặt chủ thể của hành động
Khác nhau
Câu b: có dùng từ "được" ("bị")
Câu c: không dùng từ "được" ("bị")

Em hãy cho biết sắc thái nghĩa của 2 câu sau:
- Cánh màn điều treo ở đầu bàn thờ ông vải đã được hạ xuống từ hôm "hoá vàng".
( Có hàm ý đánh giá tích cực, thể hiện điều mong muốn.)
- Cánh màn điều treo ở đầu bàn thờ ông vải đã bị hạ xuống từ hôm "hoá vàng".
(Có hàm ý đánh giá tiêu cực, thể hiện điều không mong muốn.)
* Chuyển đổi mỗi câu chủ động thành hai câu bị động- một câu dùng từ được, một câu dùng từ bị. Cho biết sắc thái của mỗi câu ấy có gì khác nhau?
- Thầy giáo cho bài văn của em 5 điểm
Bài văn của em được thầy cho 5 điểm
(Có hàm ý đánh giá tích cực, thể hiện điều mong muốn.)
Bài văn của em bị thầy cho 5 điểm
(Có hàm ý đánh giá tiêu cực, thể hiện điều không mong muốn.)
Bài tập:
Chuyển các câu chủ động sau thành câu bị động.
Người lái đò đẩy thuyền ra xa.
ThuyÒn ®­îc ng­êi l¸i ®ß ®Èy ra xa
b. Hoài Thanh viết “ Thi nhân Việt Nam “ năm 1942.
Thi nh©n ViÖt Nam ®­îc Hoµi Thanh viÕt n¨m 1942
*. Ví dụ 2 :
Những câu sau đây có phải là câu bị động không? Vì sao?
Bạn em được giải nhất trong kì thi học sinh giỏi.
Tay em bị đau.
C©u b×nh th­êng chøa c¸c tõ bÞ, ®­îc
Câu hỏi:
- Qua trên em hãy cho biết có mấy cách chuyển đổi câu chủ động thành câu bị động ?
- Qua ví dụ 2 em rút ra được điều lưu ý gì ?
* Có hai cách chuyển đổi câu chủ động thành câu bị động:
- Chuyển từ (hoặc cụm từ) chỉ đối tượng của hoạt động lên đầu câu và thêm các từ bị hay được vào sau từ, cụm từ ấy.
- Chuyển từ (cụm từ) chỉ đối tượng của hoạt động lên đầu câu, đồng thời lược bỏ hoặc biến từ (cụm từ) chỉ chủ thể của hoạt động thành một bộ phận không bắt buộc trong câu.
GHI NHỚ:
* L­u ý: Không phải câu nào có các từ bị, được cũng là câu bị động.
II. Luyện tập:
1. Chuyển mỗi câu chủ động dưới đây thành hai câu bị động theo hai kiểu khác nhau.
a. Một nhà sư vô danh đã xây dựng ngôi chùa ấy từ thế kỉ XIII.
Ngôi chùa ấy được xây dựng từ thế kỉ XIII.
Ngôi chùa ấy xây từ thế kỉ XIII.
b. Người ta làm tất cả cánh cửa chùa bằng gỗ lim.
Tất cả cánh của chùa được làm bằng gỗ lim.
Tất cả cánh của chùa làm bằng gỗ lim.
c. Chàng kị sĩ buộc con ngựa bạch bên gốc đào
Con ngựa bạch được buộc bên gốc đào
Con ngựa bạch buộc bên gốc đào
d.Người ta dựng một lá cờ đại ở giữa sân
Một lá cờ đại được dựng ở giữa sân
Một lá cờ đại dựng ở giữa sân
2. Chuyển đổi mỗi câu chủ động sau thành hai câu bị động - một câu dùng từ được, một câu dùng từ bị. Cho biết sắc thái nghĩa của câu dùng từ được với câu dïng từ bị có gì khác nhau.
a. Thầy giáo phê bình em.
b. Người ta đã phá ngôi nhà ấy đi.
Em được thầy giáo phê bình.
Em bị thầy giáo phê bình.
Ngôi nhà ấy được người ta phá đi.
Ngôi nhà ấy bị người ta phá đi.
Đánh giá tiêu cực.
c. Trào lưu đô thị hoá đã thu hẹp sự khác biệt giữa thành thị với nông thôn.
Sự khác biệt giữa thành thị với nông thôn đã được trào lưu đô thị hoá thu hẹp.
Dỏnh giỏ tớch c?c.
Sự khác biệt giữa thành thị với nông thôn đã bị trào lưu đô thị hoá thu hẹp.
Dỏnh giỏ tiờu c?c.
3. Viết đoạn văn ngắn nói về lòng say mê văn học của em hoặc về ảnh hưởng của tác phẩm văn học đối với em trong đó có dùng ít nhất là một câu bị động.
Đoạn văn tham khảo
Đoạn văn nói về lòng say mê văn học:
Em rất yêu văn học. Những tác phẩm văn học có giá trị được em nâng niu, trân trọng và giữ gìn cẩn thận. Chính những câu truyện, bài thơ hay đã bồi đắp cho em nhiều tình cảm tốt đẹp: đó là tình yêu quê hương đất nước, tình cảm gia đình …em nghĩ con người sẽ không thể có cuộc sống tinh thần phong phú nếu chưa bao giờ biết đến một tác phẩm văn học.
Xem hình, đặt câu:
Thể lệ: Các em xem tranh và đặt câu chủ động hoặc bị động theo nội dung bức tranh.
Xem hình, đặt câu:
1. Ông lão thả cá vàng xuống biển
2. Cá vang được ông lão thả xuống biển.
3. Cá vàng được thả xuống biển.
Em bé vẽ cày
Chiếc cày được em bé vẽ nên
Chiếc cày được vẽ nên
Xem hình, đặt câu:
Bác Hồ tặng hoa cho chị em phụ nữ nhân ngày : 8 / 3.
Các chị em được Bác Hồ tặng hoa nhân ngày: 8 / 3.
Các chị em được tặng hoa.
Củng cố, d?n dũ:

Thế nào là câu chủ động, câu bị động ? Có mấy cách chuyển câu chủ động thành câu bị động ?
H?c b�i, l�m b�i t?p cũn l?i.
Ch?n m?t trong tỏm d? ? sgk v� vi?t th�nh m?t do?n van ch?ng minh.