Bài 23. Chuyển đổi câu chủ động thành câu bị động

Tiết 94:
CHUYỂN ĐỔI CÂU CHỦ ĐỘNG THÀNH CÂU BỊ ĐỘNG
BÀI SOẠN TIẾNG VIỆT 7
CN: Chỉ người
a. Mọi người yêu mến em.
b. Em được mọi người yêu mến.
c. Con mèo vồ con chuột.
d. Con chuột bị con mèo vồ.

CN: Chỉ vật
 CN: Chỉ người, vật
1. Ví dụ:
a. Mọi người yêu mến em.
b. Em được mọi người yêu mến.
c. Con mèo vồ con chuột.
d. Con chuột bị con mèo vồ.

a. Mọi người yêu mến em. c. Con mèo vồ con chuột.
 Câu a,c: Câu chủ động
 Câu chủ động là câu có chủ ngữ (chủ thể) chỉ người, vật thực hiện hành động hướng vào người, vật khác.
CN (người, vật)
người, vật (khác)
thực hiện hành động
chủ thể
b. Em được mọi người yêu mến. d. Con chuột bị con mèo vồ.
 Câu b,d: Câu bị động (có chứa từ “bị” hoặc “được”)
C©u bÞ ®éng lµ c©u cã chñ ng÷ chØ ng­êi, vËt ®­îc ho¹t ®éng cña ng­êi, vËt kh¸c h­íng vµo( chØ ®èi t­îng cña ho¹t ®éng).
CN (người, vật)
người, vật (khác)
được (bị) hành động
đối tượng
hướng vào
CN (người, vật)
người, vật (khác)
thực hiện hành động
chủ thể
CN (người, vật)
người, vật (khác)
được (bị) hành động
đối tượng
hướng vào
I. Câu chủ động và câu bị động
1. Câu chủ động
2. Câu bị động
Thầy giáo khen em.
Ví dụ 1:
 Câu chủ động có một câu bị động tương ứng
Lưu ý 1:
Em được thầy giáo khen.
Ví dụ 2:
Lưu ý 2:
Bố cho tôi cây bút.
Câu chủ động – 2 câu bị động tương ứng.
(Nếu động từ VN của câu chủ động là động từ thuộc nhóm: tặng, biªó, cho)
Tôi được bố cho cây bút.
Cây bút được bố cho tôi.
Về nội dung biểu thị (nội dung miêu tả) câu chủ động và câu bị động được xem là đồng nhất với nhau.
Ví dụ 3:
a.Cát bồi làm cho sông ngòi khô cạn dần.
b. Sông ngòi bị cát bồi làm cho khô cạn dần .
Lưu ý 3:
Ví dụ 3:
a.Cát bồi làm cho sông ngòi khô cạn dần.
b. Sông ngòi bị cát bồi làm cho khô cạn dần .
Lưu ý 4:



Phân biệt câu bị động với câu đơn bình thường có chứa từ "bị, được"Trong
những trường hợp như vậy căn cứ vào tình huống nói hoặc ngữ cảnh để
hiểu đúng ý câu.
Ví dụ 4:
a. Tôi bị bố phạt.
b. Cơm bị thiu.
1. Ví dụ
Chọn câu để điền vào dấu ba chấm.
Thủy phải xa lớp ta, theo mẹ về quê ngoại.
Một tiếng “ồ” nổi lên kinh ngạc. Cả lớp sững sờ. Em tôi là chi đội trưởng, là “vua toán” của lớp từ mấy năm nay … , tin này chắc làm cho bạn bè xao xuyến. (Khánh Hoài)

a. Mọi người yêu mến em.
b. Em được mọi người yêu mến.
Thủy phải xa lớp ta, theo mẹ về quê ngoại.
Một tiếng “ồ” nổi lên kinh ngạc. Cả lớp sững sờ. Em tôi là chi đội trưởng, là “vua toán” của lớp từ mấy năm nay. Mọi người yêu mến em, tin này chắc làm cho bạn bè xao xuyến. (Khánh Hoài)
Thủy phải xa lớp ta, theo mẹ về quê ngoại.
Một tiếng “ồ” nổi lên kinh ngạc. Cả lớp sững sờ. Em tôi là chi đội trưởng, là “vua toán” của lớp từ mấy năm nay. Em được mọi người yêu mến, tin này chắc làm cho bạn bè xao xuyến. (Khánh Hoài)
Thủy phải xa lớp ta, theo mẹ về quê ngoại.
Một tiếng “ồ” nổi lên kinh ngạc. Cả lớp sững sờ. Em tôi là chi đội trưởng, là “vua toán” của lớp từ mấy năm nay Em được mọi người yêu mến, tin này chắc làm cho bạn bè xao xuyến. (Khánh Hoài)
 Chọn câu bị động tạo liên kết các câu thành mạch văn thống nhất hướng vào chủ đề.
Ví dụ: So sánh hai cách viết sau:
Nhà máy đã sản xuất được một số sản phẩm có giá trị. Khách hàng ở Châu Âu rất ưa chuộng các sản phẩm này.
Nhà máy đã sản xuất được một số sản phẩm có giá trị. Các sản phẩm này được khách hàng Châu Âu rất ưa chuộng.
 Cách viết b tốt hơn vì đã sử dụng câu bị động góp phần tạo liên kết chủ đề theo kiểu móc xích (Một số sản phẩm có giá trị -Các sản phẩm này).
Ví dụ: So sánh hai cách viết sau:
Nhà máy đã sản xuất được một số sản phẩm có giá trị. Khách hàng ở Châu Âu rất ưa chuộng các sản phẩm này.
Nhà máy đã sản xuất được một số sản phẩm có giá trị. Các sản phẩm này được khách hàng Châu Âu rất ưa chuộng.
III. Luyện tập
Tìm câu bị động và giải thích vì sao tác giả chọn cách viết như vậy?
Tinh thần yêu nước cũng như các thứ của quý. Có khi được trưng bày trong tủ kính, trong bình pha lê, rõ ràng dễ thấy. Nhưng cũng có khi bị cất giấu kín đáo trong rương, trong hòm. (Hồ Chí Minh)
 Chọn cách viết câu bị động là tránh lặp lại kiểu câu dùng ở phía trước.
Tinh thần yêu nước cũng như các thứ của quý. Có khi được trưng bày trong tủ kính, trong bình pha lê, rõ ràng dễ thấy. Nhưng cũng có khi bị cất giấu kín đáo trong rương, trong hòm. (Hồ Chí Minh)
b. Người đầu tiên chịu ảnh hưởng thơ Pháp rất đậm là Thế Lữ. Những bài thơ có tiếng của Thế Lữ ra đời từ đầu năm 1933 đến 1934. Giữa lúc người thanh niên Việt Nam bấy giờ ngập trong quá khứ đến tận cổ thì Thế Lữ đưa về cho họ cái hương vị phương xa. Tác giả “Mấy vần thơ” liền được tôn làm đương thời đệ nhất thi sĩ. (Hoài Thanh)
b. Người đầu tiên chịu ảnh hưởng thơ Pháp rất đậm là Thế Lữ. Những bài thơ có tiếng của Thế Lữ ra đời từ đầu năm 1933 đến 1934. Giữa lúc người thanh niên Việt Nam bấy giờ ngập trong quá khứ đến tận cổ thì Thế Lữ đưa về cho họ cái hương vị phương xa. Tác giả “Mấy vần thơ” liền được tôn làm đương thời đệ nhất thi sĩ. (Hoài Thanh)
 Tạo sự liên kết tốt giữa các câu trong đoạn.
Xem hình, đặt câu:
Thể lệ: Các em xem tranh và đặt câu chủ động hoặc bị động theo nội dung bức tranh.
Xem hình, đặt câu:
1. Ông lão thả cá vàng xuống biển
2. Cá vaøng được ông lão thả xuống biển.
3. Cá vàng được thả xuống biển.
CN (người, vật)
người, vật (khác)
thực hiện hành động
chủ thể
CN (người, vật)
người, vật (khác)
được (bị) hành động
đối tượng
hướng vào
I. Câu chủ động và câu bị động
1. Câu chủ động
2. Câu bị động
II. Mục đích của việc câu chủ động thành câu bị động
Nhấn mạnh ý.
- Tạo liên kết các câu trong đoạn thành mạch văn thống nhất.
Dặn dò:
Học bài, làm bài tập còn lại.
Chọn một trong tám đề ở sgk và viết thành một đoạn văn chứng minh.
Cảm ơn quý thầy cô giáo và các em học sinh