Bài 23. Chuyển đổi câu chủ động thành câu bị động

Kiểm tra bài cũ
Thế nào là câu chủ động, câu bị động?
Cho ví dụ về câu chủ động và câu bị động?
Câu chủ động là câu có chủ ngữ chỉ người, vật
thực hiện một hoạt động hướng vào người, vật khác.
Câu bị động là câu có chủ ngữ chỉ người, vật được hoạt
động của người, vật khác hướng vào.
VD: Lan hái hoa. => Câu chủ động
Hoa du?c Lan hỏi. => Câu bị động
chủ ngữ chỉ người, vật thực hiện một hoạt động hướng vào người hoặc vật khác
chủ ngữ chỉ người, vật được hoạt động của người hoặc vật khác hướng vào
Liên kết câu
CHUYểN đổi câu chủ động Thành câu bị động (tiếp theo)

I. C�CH CHUY?N D?I C�U CH? D?NG TH�NH C�U B? D?NG:
1. Xột VD - SGK/64
Tiết 104
- Cánh màn điều treo ở đầu bàn thờ ông vải đã được h?
xuống từ hôm "hóa vàng". (1)
- Cánh màn điều treo ở đầu bàn thờ ông vải đã hạ xuống
từ hôm "hóa vàng". (2)
-Cả 2 câu đều là câu bị động
CN
VN
CN
VN
Giống nhau: Có cùng nội dung miêu tả (cánh màn điều hạ xuống)
Khác nhau về hình thức: + Câu a có từ "được"
+ Câu b không có từ "được"
a/ Ví dụ 1
Ví dụ 1:
- Người ta đã hạ cánh màn điều treo ở đầu bàn
thờ ông vải xuống từ hôm “hoá vàng” .(3)
CN
VN


- Câu chủ động
- Cùng nội dung tương ứng với câu a, b
- Từ : người ta được phục hồi
- Chủ thể của hoạt động : người ta
- Đối tượng của hoạt động : cánh màn điều ....b�n th? ụng v?i
- Ho?t d?ng: đã hạ
- Cánh màn điều treo ở đầu bàn thờ ông vải đã được hạ
xuống từ hôm "hóa vàng".
- Cánh màn điều treo ở đầu bàn thờ ông vải đã hạ xuống
từ hôm "hóa vàng".
CN
VN
CN
VN
- Người ta đã hạ cánh màn điều treo ở đầu bàn thờ ông
vải xuống từ hôm "hóa vàng".
VN
CN
(CTHĐ)
(ĐTHĐ)
(ĐTHĐ)
--> câu chủ động
--> câu bị động
--> câu bị động
-> Có hai cách chuyển đổi câu chủ động thành câu bị động.
CTHĐ
(Chủ thể hoạt động)
HĐ
ĐTHĐ
(Đối tượng hoạt động)
được / bị
*Cách 1:
Câu chủ động:
Câu bị động:
CTHĐ
HĐ
ĐTHĐ
Câu chủ động:
*Cách 2:
Câu bị động:
ĐTHĐ
HĐ
(CTHĐ)
ĐTHĐ
HĐ
Sơ đồ chuyển đổi câu chủ động
thành câu bị động:
Quan sát tranh và đặt câu với nội dung từng bức tranh
Mọi người trồng cây để phủ xanh đồi núi trọc
Cây được mọi người trồng để phủ xanh đồi núi trọc
Cây trồng để phủ xanh đồi núi trọc.
Ví dụ 2
Bạn em được giải Nhất trong kì thi học sinh giỏi.
b.Tay em bị đau.
CN
CN
VN
VN

* Không phải là câu bị động, vì:
- Chúng không có câu chủ động tương ứng
- Chủ ngữ chỉ người không được hoạt động khác hướng vào
=>Không phải câu nào có từ bị, được cũng là câu bị động
2. Kết luận:
- Có hai cách chuyển đổi câu chủ động thành câu bị động:
+ Chuyển từ (hoặc cụm từ) chỉ đối tượng của hoạt động lên đầu câu và thêm các từ bị hay được vào sau cụm từ ấy.
+ Chuyển từ (cụm từ) chỉ đối tượng của hoạt động lên đầu câu, đồng thời lược bỏ hoặc biến từ (cụm từ) chỉ chủ thể của hoạt động thành bộ phận không bắt buộc trong câu.
- Không phải câu nào có chứa từ bị, được cũng là câu bị động
II. LUY?N T?P
Bài 1. Chuyển mỗi câu chủ động thành hai câu bị động theo hai cách khác nhau.
a. Một nhà sư vô danh đã xây dựng ngôi chùa ấy từ thế kỉ XIII
b. Người ta làm tất cả cánh cửa chùa bằng gỗ lim.
c. Chàng kị sĩ buộc con ngựa bạch bên gốc đào.
d. Người ta dựng một lá cờ đại ở giữa sân.
Ngôi chùa ấy được (một nhà sư vô danh) xây từ thế kỉ XIII
Ngôi chùa ấy xây từ thế kỉ XIII
Tất cả cánh cửa chùa được (người ta) làm bằng gỗ lim.
Tất cả cánh cửa chùa làm bằng gỗ lim.
Con ngựa bạch được (chàng kị sĩ) buộc bên gốc đào
Con ngựa bạch buộc bên gốc đào
=> Một lá cờ đại được (người ta) dựng ở giữa sân
=> Một lá cờ đại dựng ở giữa sân
* Yêu cầu: Chuyển đổi câu chủ động thành hai câu bị động: một câu dùng từ được và một câu dùng từ bị. So sánh sắc thái biểu cảm của 2 câu ấy.
Bài tập 2 – SGK/65
- Em bị thầy giáo phê bình.
a. Thầy giáo phê bình em.
- Em được thầy giáo phê bình.
- Ngôi nhà ấy bị người ta phá đi.
b. Người ta đã phá ngôi nhà ấy đi.
- Ngôi nhà ấy được người ta phá đi.
Sự khác biệt giữa thành thị với nông thôn đã được trào lưu đô thị hoá thu hẹp.
c. Trào lưu đô thị hoá đã thu hẹp sự khác biệt giữa thành thị với nông thôn.
- Sự khác biệt giữa thành thị với nông thôn đã bị trào lưu đô thị hoá thu hẹp.
* Viết 1 đoạn văn ( 6-8 câu ) v?i ch? d? bảo vệ rừng trong đó có sử dụng câu bị động.
* Gợi ý:
Rừng là nguồn tài nguyên phong phú của nước ta.
Rừng đem lại nguồn lợi rất lớn cho con người.
Hiện nay, rừng đang bị con người khai thác bừa bãi gây nên hậu quả nghiêm trọng như : lũ lụt, xói mòn đất. Để bảo vệ Trái Đất - hành tinh xanh của chúng ta, mọi người phải có ý thức trồng cây gây rừng.
DẶN DÒ
* Học bài cũ chuyển đổi chủ động thành câu bị động:
+ Nắm được tác dụng của câu chủ động và câu bị động.
+ Nắm được cách chuyển đổi câu chủ động thành câu bị động.
+ Khái niệm câu chủ động và câu bị động.
+Tổ 3+4 : Chứng minh rằng văn chương “luyện những tình cảm ta sẵn có”
* Chuẩn bị bài: Luyện tập viết đoạn văn chứng minh:
+Tổ 1+2 : Chứng minh rằng văn chương “gây cho ta những tình cảm ta không có”



C¶m ¬n quý thÇy, c« gi¸o ®· ®Õn dù.
Th©n ¸i chµo c¸c em häc sinh !