Bài 22. Thêm trạng ngữ cho câu (tiếp theo)

Giáo viên thực hiện: Nguyễn Thị Thanh Hiên - Đơn vị: - Trường Trung học cơ sở Cao Thượng.
Kiểm tra bài cũ
Xác định và gọi tên các trạng ngữ trong các câu sau?
- Buổi sáng, trên cây gạo ở đầu làng, những con chim hoạ mi, bằng chất giọng thiên phú, đã cất lên những tiếng hót thật du dương.
Đáp án:
Buổi sáng: trạng ngữ chỉ thời gian.
-Trên cây gạo đầu làng: trạng ngữ chỉ nơi chốn.
Bằng chất giọng thiên phú : trạng ngữ chỉ phương tiện..
Tiết 89: Tiếng Việt Thêm trạng ngữ cho câu (Tiếp)
I. Bài học
a. Ví dụ:
a1. Nhưng tôi yêu mùa xuân nhất là vào khoảng sau ngày rằm tháng giêng {.}.
Thường thường, vào khoảng đó trời đã hết nồm, mưa xuân bắt đầu thay thế cho mưa phùn, không còn làm cho nền trời đùng đục như màu pha lê mờ. Sáng dậy, nằm dài nhìn ra cửa sổ thấy những vệt xanh tươi hiện ở trên trời, mình cảm thấy rạo rực một niềm vui sáng sủa. Trên giàn hoa lí, vài con ong siêng năng đã bay đi kiếm nhị hoa. Chỉ độ tám chín giờ sáng, trên nền trời trong trong có những làn sáng hồng hồng rung động như cánh con ve mới lột.
a2. Về mùa đông, lá bàng đỏ như màu đồng hun.
(Đoàn Giỏi)

(Vũ Bằng)
Thường thường,
vào khoảng đó
Sáng dậy,
Chỉ độ tám chín giờ sáng,
trên nền trời trong trong
Về mùa đông,
1. Công dụng của trạng ngữ
Trên giàn hoa lí,
* Nhận xét:
Ví dụ a1:






trạng ngữ chỉ thời gian.
+ Thường thường, vào khoảng đó
+ Sáng dậy
trạng ngữ chỉ thời gian.
+ Trên giàn hoa lí
trạng ngữ chỉ địa điểm.
+ Chỉ độ tám chín giờ sáng
trạng ngữ chỉ thời gian.
+ trên nền trời trong trong
trạng ngữ chỉ địa điểm.
-Ví dụ a2:
+ Về mùa đông
trạng ngữ chỉ thời gian.
- Xác định hoàn cảnh, điều kiện diễn ra sự việc nêu trong câu.
Ví dụ:
a. Nhưng tôi yêu mùa xuân nhất là vào khoảng sau ngày rằm tháng giêng {.}.
. , . vào khoảng đó trời đã hết nồm, mưa xuân bắt đầu thay thế cho mưa phùn, không còn làm cho nền trời đùng đục như màu pha lê mờ. . , nằm dài nhìn ra cửa sổ thấy những vệt xanh tươi hiện ở trên trời, mình cảm thấy rạo rực một niềm vui sáng sủa. . , vài con ong siêng năng đã bay đi kiếm nhị hoa. . , . có những làn sáng hồng hồng rung động như cánh con ve mới lột.
=>Góp phần làm cho nội dung của câu đầy đủ, rõ ràng chính xác.
- Nối kết các câu, các đoạn với nhau, góp phần làm cho đoạn văn, bài văn được mạch lạc.
b. Ghi nhớ 1: Trạng ngữ có những công dụng sau:
+ Xác định hoàn cảnh, điều kiện diễn ra sự việc nêu trong câu, góp phần làm cho nội dung của câu được đầy đủ chính xác.
+ Nối kết các câu, các đoạn với nhau, góp phần làm cho đoạn văn, bài văn được mạch lạc.
Bài tập 1/SGK/47: Nêu công dụng của trạng ngữ trong các đoạn trích sau đây.
a. Kết hợp những bài này lại, ta được chiêm ngưỡng 1 bức chân dung tinh thần tự hoạ rất rõ nét và sinh động của nhà thơ.
ở loại bài thứ nhất, người ta thấy trong nhà thơ Hồ Chí Minh có nhà báo Nguyễn ái Quốc hết sức sắc sảo trong bút pháp kí sự, phóng sự và nghệ thuật châm biếm.
ở loại bài thứ hai, ta lại thấy ở nhà thơ cách mạng sự tiếp nối truyền thống thi ca lâu đời ở phương Đông, của dân tộc, từ Lí Bạch, Đỗ Phủ, . đến Nguyễn Trãi, Nguyễn Bỉnh Khiêm, Nguyễn Du, Nguyễn Khuyến .
(Theo Nguyễn Đăng Mạnh)
(TN chỉ cách thức)
(TN chỉ trình tự lập luận)
(TN chỉ trình tự lập luận)
Đáp án: Trạng ngữ vừa có tác dụng bổ sung những thông tin tình huống, vừa có tác dụng liên kết các luận cứ trong mạch lập luận của đoạn văn, giúp đoạn văn trở nên rõ ràng, dễ hiểu.
2. tách trạng ngữ thành câu riêng
Ví dụ: Người Việt Nam ngày nay có lý do đầy đủ và vững chắc để tự hào với tiếng nói của mình. Và để tin tưởng hơn nữa vào tương lai của nó.






(Đặng Thai Mai )
+ TN1: Để tự hào với tiếng nói của mình.
+ TN2: Và để tin tưởng hơn nữa vào tương lai của mình.
Giống: Đều là trạng ngữ chỉ mục đích.
b. Ghi nhớ 2: Trong một số trường hợp để nhấn mạnh ý, chuyển ý hoặc thể hiện những tình huống, cảm xúc nhất định, người ta có thể tách trạng ngữ, đặc biệt là trạng ngữ đứng cuối câu, thành những câu riêng.
Khác: + TN1 đứng cuối câu 1.
+ TN2 tách thành câu riêng.
Để nhấn mạnh ý của trạng ngữ đứng sau (để tin tưởng hơn nữa vào tương lai của nó).
* Nhận xét:
Câu hỏi trắc nghiệm
Tách trạng ngữ thành câu riêng, người nói người viết nhằm mục đích gì ?
A. Làm cho câu ngắn gọn hơn.
B. Để nhấn mạnh, chuyển ý hoặc thể hiện những cảm xúc nhất định.
C. Làm cho nòng cốt câu được chặt chẽ.
D. Làm cho nội dung của câu dễ hiểu hơn.
Câu hỏi trắc nghiệm
Gạch chân các bộ phận trạng ngữ trong câu sau và cho biết bộ phận trạng ngữ ở câu nào không thể tách thành câu riêng?
A. Lan và Huệ chơi rất thân với nhau từ hồi còn học mẫu giáo.
B. Ai cũng phải học tập thật tốt để có vốn hiểu biết phong phú, và để tạo dựng cho mình một sự nghiệp.
C. Qua cách nói năng, tôi biết nó đang có điều gì phiền muộn trong lòng.
D. Mặt trời đã khuất phía sau rặng núi.
II. Luyện tập
Bài tập 1/47: Nêu công dụng của trạng ngữ trong đoạn trích sau?
b. Đã bao lần bạn vấp ngã mà không hề nhớ. Lần đầu tiên chập chững biết đi, bạn đã bị ngã. Lần đầu tiên tập bơi bạn uống nước suýt chết đuối phải không? Lần đầu tiên chơi bóng bàn, phải bạn có đánh trúng bóng không? Không sao đâu vì. Lúc còn học phổ thông, Lu-i Pa-xtơ chỉ là một học sinh trung bình. Về môn hoá, ông đứng hạng 15 trong số 22 học sinh của lớp.

Đáp án: Những trạng ngữ trên vừa có tác dụng bổ sung thông tình huống (thời gian) vừa có tác dụng liên kết các luận cứ trong mạch lập luận của đoạn văn, giúp cho đoạn văn trở lên rõ ràng dễ hiểu.
II. Luyện tập
Bài tập 2 /47: Chỉ ra những trường hợp tách trạng ngữ thành câu riêng trong các chuỗi câu dưới đây. Nêu tác dụng của những câu do trạng ngữ tạo thành.
a. Bố cháu đã hi sinh. Năm 72.


b. Bốn người lính đều cúi đầu, tóc xoã gối. Trong lúc tiếng đờn vẫn khắc khoải vẳng lên những tiếng đờn li biệt, bồn chồn.
Tác dụng: Nhấn mạnh thời điểm hi sinh của nhân vật nói tới câu trước.
Tác dụng: Nhằm nổi bật thông tin ở nòng cốt câu (Bốn người lính đều cúi đầu, tóc xoã gối).
Bài tập 3:
ĐÁP ÁN
a. Mùa xuân, từng đôi công suốt ngày kiếm ăn, suốt ngày múa vờn bên nhau. Chiếc ô màu sắc đẹp đến kì ảo xập xòe uốn lượn dưới ánh nắng xuân ấm áp.
b. Sáng hôm ấy, Mây dậy sớm hơn mọi ngày.
c. Trong bầu ánh sáng huyền ảo ấy, hôm nay diễn ra buổi hội của một số loài chim.
Mùa xuân,
suốt ngày
dưới ánh nắng
xuân ấm áp.
Sáng hôm ấy,
Trong bầu ánh sáng huyền ảo ấy,
hôm nay
Bài tập 4: Viết một đoạn văn ngắn trình bày suy nghĩ của em về sự giàu đẹp của tiếng việt. Chỉ ra các trạng ngữ và giải thích vì sao cần thêm trạng ngữ trong những trường hợp ấy?
Xin trân trọng cảm ơn các thầy, cô giáo cùng các em học sinh