Bài 22. Thêm trạng ngữ cho câu (tiếp theo)

Kiểm tra bài cũ
1. Trình bày đặc điểm của trạng ngữ?
- Về ý nghĩa : Trạng ngữ được thêm vào câu để xác định thời gian, nơi chốn, nguyên nhân, mục đích, phương tiện, cách thức. diễn ra sự việc nêu trong câu.
- Về hình thức : + Trạng ngữ có thể đứng ở đầu câu, giữa câu hay cuối câu.
+ Giữa trạng ngữ với chủ ngữ và vị ngữ thường có một quãng nghỉ khi nói hoặc m?t dấu phẩy khi viết.
Kiểm tra bài cũ
2. Xỏc d?nh v� nờu ý nghia c?a tr?ng ng? trong cỏc cõu sau:
a. Hôm thứ năm, trường tôi tổ chức đi tham quan khu du lịch Hòa Bình.
b. Nhẹ nhàng, chị Lan ngồi xuống ghế.
c. Nam đến trường bằng xe đạp.
d. Trên cây gạo đầu làng, những con chim họa mi đã cất lên tiếng hót thật du dương.
 TN chỉ thời gian.
 TN chỉ cách thức.
 TN chỉ phương tiện.
 TN chỉ nơi chốn.
Xét ví dụ:
a) Nhưng tôi yêu mùa xuân nhất là vào khoảng sau ngày rằm tháng giêng {.}.
Thường thường, vào khoảng đó trời đã hết nồm, mưa xuân bắt đầu thay thế cho mưa phùn, không còn làm cho nền trời đùng đục như màu pha lê mờ. Sáng dậy, nằm dài nhìn ra cửa sổ thấy những vệt xanh tươi hiện ở trên trời, mình cảm thấy rạo rực một niềm vui sáng sủa. Trên giàn hoa lí, vài con ong siêng năng đã bay đi kiếm nhị hoa. Chỉ độ tám chín giờ sáng, trên nền trời trong trong có những làn sáng hồng hồng rung động như cánh con ve mới lột. (Vũ Bằng)
b) Về mùa đông, lá bàng đỏ như màu đồng hun.
(Đoàn Giỏi)
Thường thường,
vào khoảng đó
Sáng dậy,
Chỉ độ tám chín giờ sáng,
trên nền trời trong trong
Về mùa đông,
Trên giàn hoa lí,
* Nhận xét:
Ví dụ a:





trạng ngữ chỉ thời gian.
+ Thường thường, vào khoảng đó
+ Sáng dậy
trạng ngữ chỉ thời gian.
+ Trên giàn hoa lí
trạng ngữ chỉ địa điểm.
+ Chỉ độ tám chín giờ sáng
trạng ngữ chỉ thời gian.
+ trên nền trời trong trong
trạng ngữ chỉ địa điểm.
-Ví dụ b:
+ Về mùa đông
trạng ngữ chỉ thời gian.
Ví dụ:
a) Nhưng tôi yêu mùa xuân nhất là vào khoảng sau ngày rằm tháng giêng {.}.
. , . trời đã hết nồm, mưa xuân bắt đầu thay thế cho mưa phùn, không còn làm cho nền trời đùng đục như màu pha lê mờ. . , nằm dài nhìn ra cửa sổ thấy những vệt xanh tươi hiện ở trên trời, mình cảm thấy rạo rực một niềm vui sáng sủa. . , vài con ong siêng năng đã bay đi kiếm nhị hoa. . , . có những làn sáng hồng hồng rung động như cánh con ve mới lột.
b) ...., lá bàng đỏ như màu đồng hun.
Ghi nhớ 1- SGK trang 46:
Trạng ngữ có những công dụng sau:
- Xác định hoàn cảnh, điều kiện diễn ra sự việc nêu trong câu, góp phần làm cho nội dung của câu được đầy đủ, chính xác;
- Nối kết các câu, các đoạn với nhau, góp phần làm cho đoạn văn, bài văn được mạch lạc.
* Ví dụ: Người Việt Nam ngày nay có lý do đầy đủ và vững chắc để tự hào với tiếng nói của mình. Và để tin tưởng hơn nữa vào tương lai của nó. (Đặng Thai Mai)








+ TN1: để tự hào với tiếng nói của mình.
+ TN2: Và để tin tưởng hơn nữa vào tương lai của nó.
Giống về ý nghĩa: đều có quan hệ như nhau với CN-VN, đều là trạng ngữ chỉ mục đích.
Khác: + TN1 đứng cuối câu 1(là 1 bộ phận của câu).
+ TN2 tách thành câu riêng.
Để nhấn mạnh ý của trạng ngữ đứng sau (Và để tin tưởng hơn nữa vào tương lai của nó).
* Nhận xét:
Câu hỏi trắc nghiệm
Tách trạng ngữ thành câu riêng, người nói (người viết) nhằm mục đích gì ?
A. Làm cho câu ngắn gọn hơn.
B. Để nhấn mạnh, chuyển ý hoặc thể hiện những cảm xúc nhất định.
C. Làm cho nòng cốt câu được chặt chẽ.
D. Làm cho nội dung của câu dễ hiểu hơn.
ở vị trí nào trong câu thì trạng
ngữ có thể tách ra làm câu riêng
để đạt những mục đích tu từ nhất định ?
A. Đầu câu
B. Giữa chủ ngữ & và vị ngữ
C. Cuối câu
D. Cả A,B, C đều sai
C. Cuối câu
Ghi nhớ 2- SGK trang 47:

Trong một số trường hợp, để nhấn mạnh ý, chuyển ý hoặc thể hiện những tình huống, cảm xúc nhất định, người ta có thể tách trạng ngữ, đặc biệt là trạng ngữ đứng cuối câu, thành những câu riêng.
Luyện tập
Bài tập 1/SGK- 47: Nêu công dụng của trạng ngữ trong các đoạn trích sau đây.
a) Kết hợp những bài này lại, ta được chiêm ngưỡng 1 bức chân dung tinh thần tự hoạ rất rõ nét và sinh động của nhà thơ.
ở loại bài thứ nhất, người ta thấy trong nhà thơ Hồ Chí Minh có nhà báo Nguyễn ái Quốc hết sức sắc sảo trong bút pháp kí sự, phóng sự và nghệ thuật châm biếm.
ở loại bài thứ hai, ta lại thấy ở nhà thơ cách mạng sự tiếp nối truyền thống thi ca lâu đời ở phương Đông, của dân tộc, từ Lí Bạch, Đỗ Phủ, . đến Nguyễn Trãi, Nguyễn Bỉnh Khiêm, Nguyễn Du, Nguyễn Khuyến .
(Theo Nguyễn Đăng Mạnh)
Đáp án: Trạng ngữ vừa có tác dụng bổ sung những thông tin tình huống, vừa có tác dụng liên kết các luận cứ trong mạch lập luận của đoạn văn, giúp đoạn văn trở nên rõ ràng, dễ hiểu.
Bài tập 1/SGKT47: Nêu công dụng của trạng ngữ trong đoạn trích sau?
b) Đã bao lần bạn vấp ngã mà không hề nhớ. Lần đầu tiên chập chững biết đi, bạn đã bị ngã. Lần đầu tiên tập bơi bạn uống nước suýt chết đuối phải không? Lần đầu tiên chơi bóng bàn, phải bạn có đánh trúng bóng không? Không sao đâu vì. Lúc còn học phổ thông, Lu-i Pa-xtơ chỉ là một học sinh trung bình. Về môn hoá, ông đứng hạng 15 trong số 22 học sinh của lớp. (Theo Trái tim có điều kì diệu)
Đáp án: Những trạng ngữ trên vừa có tác dụng bổ sung thông tình huống, vừa có tác dụng liên kết các luận cứ trong mạch lập luận của đoạn văn, giúp cho đoạn văn trở lên rõ ràng, mạch lạc, dễ hiểu.
Bài tập 2/SGK- T47: Chỉ ra những trường hợp tách trạng ngữ thành câu riêng trong các chuỗi câu dưới đây. Nêu tác dụng của những câu do trạng ngữ tạo thành.
a. Bố cháu đã hi sinh. Năm 72. (Theo báo Văn nghệ)


b. Bốn người lính đều cúi đầu, tóc xoã gối. Trong lúc tiếng đờn vẫn khắc khoải vẳng lên những tiếng đờn li biệt, bồn chồn. (Anh Đức)

Tác dụng: Nhấn mạnh thời điểm hi sinh của nhân vật nói tới ở câu trước (Bố cháu).
Tác dụng: Nhằm nổi bật thông tin ở nòng cốt câu trước (Bốn người lính đều cúi đầu, tóc xoã gối).
Bài tập 3: Viết một đoạn văn ngắn trình bày suy nghĩ của em về sự giàu đẹp của tiếng việt. Chỉ ra các trạng ngữ và giải thích vì sao cần thêm trạng ngữ trong những trường hợp ấy?

Tuần trước, chúng ta đã học qua văn bản Sự giàu đẹp của tiếng Việt của Đặng Thai Mai. Qua đó, ta thấy tiếng Việt của chúng ta rất giàu và cũng rất đẹp về mọi phương diện: từ hệ thống nguyên âm, thanh điệu phong phú, uyển chuyển trong cách đặt câu ... Chúng ta tự hào về tiếng nước ta vì nước ta là một nước nhỏ nhưng cũng có thứ tiếng của riêng mình, không phải lệ thuộc vào tiếng của nước khác.


- Tuần trước  xác định thời gian đã học qua văn bản đó.
- vì nước ta là một nước nhỏ nhưng cũng có thứ tiếng của riêng mình, không phải lệ thuộc vào tiếng của nước khác.  chỉ ra nguyên nhân vì sao chúng ta tự hào về tiếng nước ta.
Câu hỏi trắc nghiệm
Gạch chân các bộ phận trạng ngữ trong câu sau và cho biết bộ phận trạng ngữ ở câu nào không thể tách thành câu riêng?
A. Lan và Huệ chơi rất thân với nhau từ hồi còn học mẫu giáo.
B. Ai cũng phải học tập thật tốt để có vốn hiểu biết phong phú, và để tạo dựng cho mình một sự nghiệp.
C. Qua cách nói năng, tôi biết nó đang có điều gì phiền muộn trong lòng.
D. Mặt trời đã khuất phía sau rặng núi.
Tiết học kết thúc
Xin trân trọng cảm ơn các thầy, cô giáo cùng các em học sinh
Kiểm tra bài cũ
2. Xỏc d?nh v� nờu ý nghia c?a tr?ng ng? trong cỏc cõu sau:
a. Hôm thứ sáu, trường tôi tổ chức đi tham quan khu du lịch Đại Nam.
b. Nhẹ nhàng, chị Lan ngồi xuống ghế.
c. Nam đến trường bằng xe đạp.
d. Ông Minh, từ khi lên làm giám đốc, vẫn luôn luôn giữ mình trong sạch.
 TN chỉ thời gian.
 TN chỉ cách thức.
 TN chỉ phương tiện.
 TN chỉ thời gian.
Dấu chấm
Dấu phẩy
Dấu chấm than
D�u ch�m h�i
Để tách giữa chủ ngữ, vị ngữ với trạng ngữ thì người
ta thường dùng:
Bài tập 3:
ĐÁP ÁN
a. Mùa xuân, từng đôi công suốt ngày kiếm ăn, suốt ngày múa vờn bên nhau. Chiếc ô màu sắc đẹp đến kì ảo xập xòe uốn lượn dưới ánh nắng xuân ấm áp.
b. Sáng hôm ấy, Mây dậy sớm hơn mọi ngày.
c. Trong bầu ánh sáng huyền ảo ấy, hôm nay diễn ra buổi hội của một số loài chim.
Mùa xuân,
suốt ngày
dưới ánh nắng
xuân ấm áp.
Sáng hôm ấy,
Trong bầu ánh sáng huyền ảo ấy,
hôm nay
Kiểm tra bài cũ
Xác định và gọi tên các trạng ngữ trong các câu sau?
Buổi sáng, trên cây gạo ở đầu làng, những con chim hoạ mi, bằng chất giọng thiên phú, đã cất lên những tiếng hót thật du dương.
b) Nhẹ nhàng, chị Lan ngồi xuống ghế.
Đáp án:
a) - Buổi sáng: trạng ngữ chỉ thời gian.
- trên cây gạo đầu làng: trạng ngữ chỉ nơi chốn.
- bằng chất giọng thiên phú : trạng ngữ chỉ phương tiện.
b) - Nhẹ nhàng: trạng ngữ chỉ cách thức.
Tìm traïng ngöõ ôû
caâu (1) trong ví duï beân?
1. Ví dụ:
Người Việt Nam ngày nay
có lí do đầy đủ và vững
chắc để tự hào với tiếng nói
của mình (1). Và để tin tưởng
hơn nữa vào tương lai của nó
(2).
(Đặng Thai Mai)
So saùnh traïng ngöõ
caâu (1) vaø caâu (2)
Có thể gộp trạng ngữ ở
và (2) thành một câu duy
nhất có hai trạng ngữ.
- Cả hai trạng ngữ đều
có quan hệ như nhau với
chủ ngữ và vị ngữ
Giống nhau:
1. Ví dụ:
Người Việt Nam
ngày nay có lí do đầy
đủ và vững chắc
để tự hào với tiếng
nói của mình (1).
Và để tin tưởng hơn
nữa vào tương lai của
nó. (2)
Đặng Thai Mai)
Việc tách trạng ngữ thành
câu riêng như vậy có tác
dụng gì?
Trạng ngữ ở (2) được tách
ra thành một câu riêng.
Khác nhau:
1. Ví dụ:
Người Việt Nam ngày
nay có lí do đầy đủ và
vững chắc để tự hào với
tiếng nói của mình (1).
Và để tin tưởng hơn nữa
vào tương lai của nó. (2)

(Đặng Thai Mai)
Tách trạng ngữ thành câu riêng có tác dụng nhấn mạnh
vào ý của trạng ngữ đứng sau.