Bài 22. Thêm trạng ngữ cho câu (tiếp theo)

Tiết 91 + 92 - Thêm trạng ngữ cho câu (tiếp theo)
I - Công dụng của trạng ngữ
1. Trạng ngữ không phải là thành phần bắt buộc của câu. Nhưng vì sao trong các câu văn dưới đây, ta không nên hoặc không thể lược bỏ trạng ngữ?
a) Nhưng tôi yêu mùa xuân nhất là vào khoảng sau ngày
rằm tháng giêng [....]. Thường thường, vào khoảng đó trời đã hết nồm, mưa xuân bắt đầu thay thế cho mưa phùn, không còn làm cho nền trời đùng đục như màu pha lê mờ. Sáng dậy, nằm dài nhìn ra cửa sổ thấy những vệt xanh tươi hiện ở trên trời, mình cảm thấy rạo rực một niềm vui sáng sủa. Trên giàn hoa lí, vài con ong siêng năng đã bay đi kiếm nhị hoa. Chỉ độ tám giờ sáng, trên nề trời trong trong có những làn sáng hồng hồng rung động như cánh con ve mới lột.
(Vò B»ng)
b) Về mùa đông, lá bàng đỏ như màu đồng hun.
I - Công dụng của trạng ngữ
Xác định trạng ngữ trong câu văn, đoạn văn trên?
a) Nhung tụi yờu mựa xuõn nh?t l� v�o kho?ng sau ng�y r?m thỏng giờng [....]. Thu?ng thu?ng, v�o kho?ng dú tr?i dó h?t n?m, mua xuõn b?t d?u thay th? cho mua phựn, khụng cũn l�m cho n?n tr?i dựng d?c nhu m�u pha lờ m?. Sỏng d?y, n?m d�i nhỡn ra c?a s? th?y nh?ng v?t xanh tuoi hi?n ? trờn tr?i, mỡnh c?m th?y r?o r?c m?t ni?m vui sỏng s?a. Trờn gi�n hoa lớ, v�i con ong siờng nang dó bay di ki?m nh? hoa. Ch? d? tỏm gi? sỏng, trờn n? tr?i trong trong cú nh?ng l�n sỏng h?ng h?ng rung d?ng nhu cỏnh con ve m?i l?t.
b) Về mùa đông, lá bàng đỏ như màu đồng hun.
Các trạng ngữ là:

Câu hỏi: Theo em, vì sao ta không thể lược bỏ trạng ngữ đó?
Câu trả lời:
Ta không nên lược bỏ trạng ngữ đó vì:
+ Các trạng ngữ bổ sung ý nghĩa về thời gian, không gian giúp nội dung miêu tả chính xác hơn.
+ Các trạng ngữ còn có tác dụng liên kết.
Nếu bỏ thì câu văn gây khó hiểu và không có tác dụng liên kết.

Vì trạng ngữ giúp cho việc sắp xếp các luận cứ trong văn nghị luận theo trình tự thời gian, không gian hoặc quan hệ nguyên nhân - kết quả.
2. Trong văn nghị luận thì em phải sắp xếp các luận cứ theo một trình tự nhất định (thời gian, không gian.). Theo em, trạng ngữ có vai trò gì trong việc thể hiện trình tự lập luận ấy ?
Ghi nhớ 1:
* Tr?ng ng? cú nh?ng cụng d?ng nhu sau:
Xỏc d?nh ho�n c?nh, di?u ki?n di?n ra s? vi?c nờu trong cõu, gúp ph?n l�m cho n?i dung c?a cõu du?c d?y d? v� chớnh xỏc.
N?i k?t cỏc cõu, cỏc do?n v?i nhau, gúp ph?n l�m cho do?n van, b�i van du?c m?ch l?c.
II - Tách trạng ngữ thành câu riêng
Câu in đậm dưới đây có gì đặc biệt?
Người Việt Nam ngày nay có lí do đầy đủ và vững chắc để tự hào với tiếng nói của mình. Và để tin tưởng hơn nữa vào tương lai của nó.
(Đặng Thai Mai)
Đáp án:
- Câu “Và để tin tưởng hơn nữa vào tương lai của nó” ®Æc biÖt v× c©u (2) bÞ t¸ch ®i, kh«ng được liÒn m¹ch víi c©u (1) mÆc dï cả hai c©u cã cïng mét ý.
- Tác dụng: Nhấn mạnh ý, chuyển ý, thể hiện cảm xúc.
II - Tách trạng ngữ thành câu riêng
Theo em, việc tách câu đó có tác dụng gì ?
Ghi nhớ 2:
- Trong một số trường hợp, để nhấn mạnh ý, chuyển ý, hoặc thể hiện những tình huống, cảm xúc nhất định, người ta có thể tách trạng ngữ, đặc biệt là trạng ngữ đứng cuối câu, thành những câu riêng.
ở vị trí nào trong câu thì trạng
ngữ có thể tách ra làm câu riêng
để đạt những mục đích tu từ nhất định ?
A. Đầu câu
B. Giữa chủ ngữ & và vị ngữ
C. Cuối câu
D. Cả A,B, C đều sai
C. Cuối câu
Bài tập bổ sung
Trạng ngữ "Trên dòng sông Đà" trong câu Trên dòng sông Đà, ông xuôi ngược hơn trăm lần rồi, chính tay lái độ sáu chục lần cho những chuyến thuyền then đuôi én sâu chèo biểu thị nội dung gì ?
A. Thời gian diễn ra hành động được nói đến.
B. Nói chốn diễn ra hành động được nói đến.
C. Nguyên nhân của hành động được nói tới.
D. Mục đích của hành động được nói tới.
ĐÚNG RỒI
Điền từ ngữ thích hợp vào chỗ chấm để hoàn chỉnh đoạn văn:
Trong một số tru?ng hợp, để ....., chuyển ý hoặc thể hiện những tình huống, cảm xúc nhất định, người ta có thể tách ......, đặc biệt là trạng ngữ đứng ...., thành những câu ...
Từ ngữ
riêng
nhấn mạnh câu
chung
nhấn mạnh ý
chủ ngữ
vị ngữ
trạng ngữ
đầu câu
cuối câu
Buổi học kết thúc