Bài 22. Đột biến cấu trúc nhiễm sắc thể

Biến dị
Kiểm tra bài cũ
CH: Hãy trình bầy cấu trúc của nhiễm sắc thể ở kì giữa của quá trình phân bào ?(chỉ trên tranh)
Cấu trúc NST
Phân tử AND có: các gen sắp xếp theo trình tự nhất định => quy định đặc điểm của loài
Chất nền Protein
I - Đột biến cấu trúc nhiễm sắc thể là gì ?

Yêu cầu 1: + Quan sát tranh hoặc hình 22 SGK-tr 65 +++++++= +Thảo luận nhóm 10->12 h/s (t= 8 phút)
Hoàn thành phiếu học tập sau:
H
G
F
A
E
D
C
B
H
Nhiễm sắc thể ban đầu.
Nhiễm sắc thể bị biến đổi cấu trúc.
a
Một số dạng đột biến cấu trúc NST
H
G
F
A
E
D
C
B
Nhiễm sắc thể ban đầu.
Nhiễm sắc thể bị biến đổi cấu trúc.
b
Một số dạng đột biến cấu trúc NST
B
C
H
G
F
A
E
D
C
B
H
A
G
F
E
Nhiễm sắc thể ban đầu.
Nhiễm sắc thể bị biến đổi cấu trúc.
c
Một số dạng đột biến cấu trúc NST
Nhiễm sắc thể ban đầu.
Nhiễm sắc thể bị biến đổi cấu trúc.
d
Một số dạng đột biến cấu trúc NST
Yêu cầu 2:
+ Dựa vào kết quả bài tập thảo luận:
+ Dựa vào các hình ảnh đã quan sát hoặc hình 22SGK-65
CH: Đột biến cấu trúc nhiễm sắc thể là gì? Gồm những dạng nào. (Chỉ trên tranh, mô tả từng dạng đột biến)
I /Đột biến cấu trúc nhiễm sắc thể là gì ?
- Đột biến cấu trúc nhiễm sắc thể là những biến đổi trong cấu trúc nhiễm sắc thể
- Các dạng đột biến: + mất đoạn
+ lặp đoạn
+ đảo đoạn
+ chuyển đoạn
Khi tìm hiểu sự hình thành các dạng đột biến cấu trúc NST nói trên thì thấy có những dạng chỉ liên quan tới một NST như dạng đột biến mất đoạn & đảo đoạn (hình a và hình c đã quan sát)
H
A
G
F
E
H
a
c
Có những dạng đột biến lại liên quan tới hai NST như dạng đột biến chuyển đoạn (hình d đã quan sát)
Nhiễm sắc thể ban đầu.
Nhiễm sắc thể bị biến đổi cấu trúc.
d
Trong cấu trúc NST bao gồm chủ yếu phân tử ADN&chất nền Prôtêin.Phân tử ADN là nơi lưu giữ thông tin di truyền&cũng Là bản mã gốc truyền đạt thông tin di truyền.
khi NST bị biến đổi cấu trúc =>ADN (bản mã gốc) cũng bị biến đổi theo
Vì vậyđột biến cấu trúc nhiễm sắc thể có khả năng di truyền
CH : vì sao đột biến cấu trúc NST có khả năng di truyền?
II. Nguyên nhân phát sinh & tính chất của đột biến cấu trúc nhiễm sắc thể

1/nguyên nhân:
Yêu cầu 3: + Đọc mục ? II SGK-65
CH:- Có những nguyên nhân nào gây đột biến cấu trúc nhiễm sắc thể ?
-Trong thực tế con người đã bị ảnh hưởng bởi tác nhân lí, hoá học chưa ?
II.Nguyên nhân phát sinh và tính chất của đột biến cấu trúc NST

1. Nguyên nhân:
Do tác nhân vật lý, hoá học =>phá vỡ cấu trúc NST
VD:
2/Vai trò:
Yêu cầu 4:+ Đọc ví dụ 1 ví dụ 2 SGK-66
+ Đọc mục ? II(đoạn 2) SGK-65
CH: Hãy cho biết tính chất (lợi, hại) của đột biến cấu trúc nhiễm sắc thể?
2. Vai trò:
- Thường gây hại cho bản thân sinh vật , nhưng một số ít cũng có lợi cho sinh vật.
VD: SGK -66
- Có ý nghĩa trong chọn giống và tiến hóa.
VD:
Trải qua quá trình tiến hoá lâu dài các gen đã được sắp xếp hài hoà trên NST.Biến đổi cấu trúc NST đã làm đảo lộn cách sắp xếp nói trên, gây ra các rối loạn hoặc bệnh NST=>đa số gây hại cho con người&sinh vật.
CH:Tại sao đột biến cấu trúc NST thường gây hại
cho con người& sinh vật? cho ví dụ.
Một vài ví dụ về vai trò đột biến cấu trúc NST
Dạng đột biến lặp đoạn (hình22-b)
VD1: Lặp đoạn 16A ở ruồi giấm làm mắt hình cầu trở thành mắt dẹt =>nếu lặp nhiều lần mất hẳn mắt
VD2: Lặp đoạn có trường hợp làm tăng cường độ biểu hiện tính trạng như ở cây đại mạch lặp đoạn làm tăng hoạt tính enzim amilaza ứng dụng trong sản xuất bia
Dạng đột biến mất đoạn (hình 22-a)
VD: Mất một đoạn cặp NST 21 ở người gây ung thư máu
Dạng đột biến chuyển đoạn lớn thường gây chết làm giảm hoặc mất khả năng sinh sản
VD:chuyển đoạn NST số 4 sang NST 14 ở lợn lanđrát làm giảm 56% khả năng sinh sản
Kiểm tra đánh giá
Bài 1:Đánh dấu vào đầu câu trả lời đúng:
Đột biến cấu trúc nhiễm sắc thể là:
a/ Các dạng đột biến cấu trúc nhiễm sắc thể gồm :mất đoạn ,lặp đoạn, đảo đoạn, chuyển đoạn.
b/ Nguyên nhân chủ yếu gây ra đột biến cấu trúc nhiễm sắc thể là do các tác nhân vật lý và hoá học làm phâ vỡ cấu trúc nhiễm sắc thể.
c/ Biến đổi cấu trúc nhiễm sắc thể làm đảo lộn cách sắp xếp các gen trên nhiễm sắc thể gây rối loạn sự trao đổi chất hoặc các bệnh có liên quan đến nhiễm sắc thể.
d/ Tuy nhiên trong thực tế người ta thấy hầu hết các đột bién cấu trúc nhiễm sắc thể là có lợi.
Bài tập 2

Chọn từ phù hợp trong số những từ cho sẵn để điền vào chỗ trống trong câu sau:
" Đột biến cấu trúc NST là những ........ trong cấu trúc NST như các dạng: mất đoạn, lặp đoạn, đảo đoạn. Tác nhân vật lý, hoá học của ngoại cảnh là nguyên nhân chủ yếu gây đột biến cấu trúc NST.
a/ thay đổi
b/ biến đổi
c/ chuyển đổi
d/ thay thế
Chọn từ phù hợp trong số những từ cho sẵn để điền vào chỗ trống trong câu sau:
" Đột biến cấu trúc NST là những Biến đổi trong cấu trúc NST như các dạng: mất đoạn, lặp đoạn, đảo đoạn. Tác nhân vật lý, hoá học của ngoại cảnh là nguyên nhân chủ yếu gây đột biến cấu trúc NST.
Bài tập 3
Hãy sắp xếp thông tin ở cột A với cột B sao cho phù hợp