Bài 22. Đột biến cấu trúc nhiễm sắc thể

Chau Thi Thanh Lieu - THCS Xuan Thuy
NĂM HỌC: 2011 - 2012
GV: Châu Thị Thanh Liễu
Chau Thi Thanh Lieu - THCS Xuan Thuy
Kiểm tra bài cũ
Câu 1: Di?n t? cũn thi?u v�o ch? tr?ng:
Đột biến gen là những (1)……..…… trong (2)………. của gen thường liên quan đến (3)…..... ….hoặc (4)……….......cặp Nucleotit.
Đột biến gen có các dạng : mất, thêm và(5)……………cặp nucleotit.
Đột biến gen thường(6)…..…….nhưng đôi khi cũng(7)..………cho bản thân sinh vật và con người.
biến đổi
cấu trúc
một
một số
thay thế
có hại
có lợi
Chau Thi Thanh Lieu - THCS Xuan Thuy
Câu 2) T?i sao d?t bi?n gen thu?ng cú h?i cho b?n thõn sinh v?t? Nờu vai trũ v� ý nghia c?a d?t bi?n gen trong th?c ti?n s?n xu?t.
- Đột biến gen thường có hại cho bản thân sinh vật vì chúng phá vỡ sự thống nhất hài hoà trong kiểu gen và gây ra những rối loạn trong quá trình tổng hợp prôtêin.
- Vai trò của đột biến gen:
+ Đột biến gen tạo ra các gen lặn, chúng chỉ biểu hiện ra kiểu hình khi ở thể đồng hợp và trong môi trường thích hợp. Qua giao phối,,nếu gặp tổ hợp gen thích hợp một đột biến vốn có hại có thể trở thành có lợi, đột biến làm tăng khả năng thích ứng của sinh vật với các điều kiện ngoại cảnh.
+ Đột biến gen có lợi có ý nghĩa đối với chăn nuôi và trồng trọt vì trong thực tế có những đột biến gen có lợi cho sinh vật và con người (đột biến làm tăng khả năng chịu hạn, chịu rét ở lúa).

Kiểm tra bài cũ
Chau Thi Thanh Lieu - THCS Xuan Thuy
Chau Thi Thanh Lieu - THCS Xuan Thuy
Chỉ điểm bị đứt
: Chỉ quá trình dẫn đến đột biến
Một số dạng đột biến cấu trúc NST
Chữ cái: A,B,C...Kí hiệu một đoạn NST
Tiết 25, Bài 22: ĐỘT BIẾN CẤU TRÚC NHIỄM SẮC THỂ
I. Đột biến cấu trúc NST là gì?
Quan sát hình sau:
NST ban đầu NST bị biến đổi cấu trúc
Thảo luận nhóm: hoàn thành bảng, trả lời 3 câu hỏi SGK/65
Mất đoạn H
Mất đoạn
Gồm các đoạn
ABCDEFGH
Lặp lại đoạn BC
Lặp đoạn
Gồm các đoạn ABCDEFGH
Trình tự đoạn BCD đổi lại thành đoạn DCB
Đảo đoạn
Gồm các đoạn ABCDEFGH
Qua bài tập cho biết:
? Đột biến cấu trúc NST là gì? Gồm những dạng nào.
Mất đoạn
Lặp đoạn
Đảo đoạn
Chau Thi Thanh Lieu - THCS Xuan Thuy
Chỉ điểm bị đứt
: Chỉ quá trình dẫn đến đột biến
Một số dạng đột biến cấu trúc NST
Chữ cái: A,B,C...Kí hiệu một đoạn NST
Tiết 25, Bài 22: ĐỘT BIẾN CẤU TRÚC NHIỄM SẮC THỂ
I. Đột biến cấu trúc NST là gì?
NST ban đầu NST bị biến đổi cấu trúc
Mất đoạn H
Mất đoạn
Gồm các đoạn
ABCDEFGH
Lặp lại đoạn BC
Lặp đoạn
Gồm các đoạn ABCDEFGH
Trình tự đoạn BCD đổi lại thành đoạn DCB
Đảo đoạn
Gồm các đoạn ABCDEFGH
Mất đoạn
Lặp đoạn
Đảo đoạn
Các dạng ĐB cấu trúc NST có đặc điểm gì?
-Đột biến cấu trúc NST là những biến đổi trong cấu trúc của NST
-Các dạng: mất đoạn, lặp đoạn, đảo đoạn.
Chau Thi Thanh Lieu - THCS Xuan Thuy
I. Đột biến cấu trúc NST là gì?
- Đột biến cấu trúc NST là những biến đổi trong cấu trúc NST.
Tiết 23: Bài 22: ĐỘT BIẾN CẤU TRÚC NHIỄM SẮC THỂ
Tiết 25: Bài 22: ĐỘT BIẾN CẤU TRÚC NHIỄM SẮC THỂ
Các dạng:
+ Mất ®o¹n:Do t¸c nh©n §B làm mất ®i 1 ®o¹n NST mang gen.
+ Lặp đoạn: Do t¸c nh©n ®ét biÕn lµm t¨ng thªm mét sè gen cïng lo¹i.
+ §ảo đoạn: Do t¸c nh©n ®ét biÕn lµm ®øt ra mét ®o¹n NST. §o¹n nµy quay 180o g¾n vµo chæ bÞ ®øt lµm thay ®æi vÞ trÝ.
Quan sát hình sau: a; b; c. Cho biết tên các dạng đột biến?
a
b
c
Mất đoạn
Lặp đoạn
Đảo đoạn
Chuyển đoạn
Chau Thi Thanh Lieu - THCS Xuan Thuy
I. Đột biến cấu trúc NST là gì?
-Đột biến cấu trúc NST là những biến đổi trong cấu trúc NST.
-Các dạng: mất đoạn, lặp đoạn, đảo đoạn…
II. Nguyên nhân phát sinh và tính chất của đột biến cấu trúc NST.
1.Nguyên nhân phát sinh:
Tiết 23: Bài 22: ĐỘT BIẾN CẤU TRÚC NHIỄM SẮC THỂ
Quan sát tranh + Hiểu biết thực tế:
1. Các tác nhân gây phát sinh đột biến cấu trúc NST là gì?
Tác nhân bên trong (rối loạn nội bào) và tác nhân bên ngoài (vật lý, hoá học...)
2. Vì sao các tác nhân lý hoá trong ngoại cảnh lại là nguyên nhân chủ yếu gây ra đột biến cấu trúc NST?
Vì các tác nhân lý hoá phá vở cấu trúc NST hoặc gây ra sự sắp xếp lại các đoạn của NST.
Tiết 25: Bài 22: ĐỘT BIẾN CẤU TRÚC NHIỄM SẮC THỂ
Chau Thi Thanh Lieu - THCS Xuan Thuy
Chau Thi Thanh Lieu - THCS Xuan Thuy
I. Đột biến cấu trúc NST là gì?
-Đột biến cấu trúc NST là những biến đổi trong cấu trúc NST.
-Các dạng: mất đoạn, lặp đoạn và đảo đoạn.
II. Nguyên nhân phát sinh và tính chất của đột biến cấu trúc NST.
1.Nguyên nhân phát sinh:
Tiết 23: Bài 22: ĐỘT BIẾN CẤU TRÚC NHIỄM SẮC THỂ
Vậy nguyên nhân phát sinh đột biến cấu trúc NST là gì?
Do điều kiện bên trong và bên ngoài cơ thể.
Tiết 25: Bài 22: ĐỘT BIẾN CẤU TRÚC NHIỄM SẮC THỂ
Tác nhân vật lý và hoá học là nguyên nhân chủ yếu gây đột biến cấu trúc NST.
2.Tính chất đột biến cấu trúc NST:
Chau Thi Thanh Lieu - THCS Xuan Thuy
Lúa mạch đột biến
Lúa mạch thường
Người bị đột biến ở mặt
Thoát vị rốn ở thai nhi
Tiết 25: Bài 22: ĐỘT BIẾN CẤU TRÚC NHIỄM SẮC THỂ
-Đột biến cấu trúc NST là những biến đổi trong cấu trúc NST.
-Các dạng: mất đoạn, lặp đoạn và đảo đoạn.
II. Nguyên nhân phát sinh và tính chất của đột biến cấu trúc NST.
1.Nguyên nhân phát sinh:
Do điều kiện bên trong và bên ngoài cơ thể.
Tác nhân vật lý và hoá học là nguyên nhân chủ yếu gây đột biến cấu trúc NST.
2.Tính chất đột biến cấu trúc NST:
I. Đột biến cấu trúc NST là gì?
- Đột biến cấu trúc NST thường có hại, nhưng cũng có trường hợp có lợi.
? Đột biến cấu trúc NST có lợi hay có hại?
Chau Thi Thanh Lieu - THCS Xuan Thuy
Tiết 25: Bài 22: ĐỘT BIẾN CẤU TRÚC NHIỄM SẮC THỂ
-Đột biến cấu trúc NST là những biến đổi trong cấu trúc NST.
-Các dạng: mất đoạn, lặp đoạn và đảo đoạn.
II. Nguyên nhân phát sinh và tính chất của đột biến cấu trúc NST.
1.Nguyên nhân phát sinh:
Do điều kiện bên trong và bên ngoài cơ thể.
Tác nhân vật lý và hoá học là nguyên nhân chủ yếu gây đột biến cấu trúc NST.
2.Tính chất đột biến cấu trúc NST:
I. Đột biến cấu trúc NST là gì?
- Đột biến cấu trúc NST thường có hại, nhưng cũng có trường hợp có lợi.
Chau Thi Thanh Lieu - THCS Xuan Thuy
Tiết 25, bài 22: Đột biến số lượng nhiễm sắc thể
Một số hình ảnh về đột biến
Chau Thi Thanh Lieu - THCS Xuan Thuy
Tiết 25, bài 22: Đột biến số lượng nhiễm sắc thể
Người bị đột biến ở tay
Một số hình ảnh về đột biến
Chau Thi Thanh Lieu - THCS Xuan Thuy
*Mất đoạn NST:
- Mất một phần cánh ngắn của NST số 5 ở người gây hội chứng tiếng mèo kêu.
- Mất 1 phần cánh dài ở NST 22 gây ung thư máu ác tính (philadenphia)
*Lặp đoạn NST:
- Lặp đọan 16a trên NST của ruồi giấm sẽ làm mắt lồi của ruồi trở thành mắt dẹp (lặp càng nhiều thì mắt càng dẹp)
- Lặp đoạn có lợi cho tiến hóa vì tạo ra nguyên liệu di truyền mới (có thể xảy ra sự trao đổi chéo không đều giữa các crômatic trong giảm phân)
*Đảo đọan: thường ít ảnh hưởng đến sức sống vì vật chất di truyền không bị mất, tạo nên đa dạng các thứ trong một loài.
-VD: ruồi giấm người ta phát hiện ra 12 dạng đảo đoạn trên NST thứ 3, liên quan đến khả năng thích ứng với môi trường. 
Em có biết ?
Tiết 25, bài 22: Đột biến số lượng nhiễm sắc thể
Chau Thi Thanh Lieu - THCS Xuan Thuy
Hội chứng “mèo kêu”:
(mất đoạn NST số 5)
Tiết 25, bài 22: Đột biến số lượng nhiễm sắc thể
Chau Thi Thanh Lieu - THCS Xuan Thuy
Tiết 25: Bài 22: ĐỘT BIẾN CẤU TRÚC NHIỄM SẮC THỂ
-Đột biến cấu trúc NST là những biến đổi trong cấu trúc NST.
-Các dạng: mất đoạn, lặp đoạn và đảo đoạn.
II. Nguyên nhân phát sinh và tính chất của đột biến cấu trúc NST.
1.Nguyên nhân phát sinh:
Do ảnh hưởng của môi trường bên trong và bên ngoài cơ thể tới NST.
Tác nhân vật lý và hoá học là nguyên nhân chủ yếu gây phá vỡ cấu trúc NST, hoặc gây ra sự sắp xếp lại các đoạn của NST.
2.Tính chất đột biến cấu trúc NST:
I. Đột biến cấu trúc NST là gì?
Đột biến cấu trúc NST thường có hại cho con người và sinh vật.
Một số đột biến có lợi có ý nghĩa trong chọn giống.
Ví dụ 1: Mất một đoạn nhỏ ở đầu NST 21 gây ung thư máu ở người.
Ví dụ 2: Enzim thuỷ phân tinh bột ở một giống lúa mạch có hoạt tính cao hơn nhờ hiện tượng lặp đoạn NST mang gen quy định enzim này.
Nghiên cứu VD 1, VD 2 SGK/66: Chỉ ra đâu là đột biến có lợi, đâu là đột biến có hại? Phân dạng đột biến trong 2 VD đó?
? Tại sao đột biến cấu trúc NST lại gây hại cho con người và sinh vật.
Vì : Phá vỡ cấu trúc của NST, gây ra sự sắp xếp lại các đoạn của chúng, biến đổi cấu trúc NST => Thay đổi sự sắp xếp hài hòa các gen trên NST, thay đổi số lượng gen =>Gây ra các rối loạn trong hoạt động của cơ thể, dẫn đến bệnh tật, thậm chí gây chết.
Chau Thi Thanh Lieu - THCS Xuan Thuy
Biến đổi trong cấu trúc của NST
Biến đổi mARN
Biến đổi Protein tương ứng
Biến đổi Kiểu hình
Đột biến NST làm biến đổi cấu trúc Prôtêin mà nó mã hoá gây nên biến đổi kiểu hình.
Biến đổi gen
Tiết 25: Bài 22: ĐỘT BIẾN CẤU TRÚC NHIỄM SẮC THỂ
Chau Thi Thanh Lieu - THCS Xuan Thuy
Tiết 25: Bài 22: ĐỘT BIẾN CẤU TRÚC NHIỄM SẮC THỂ
-Đột biến cấu trúc NST là những biến đổi trong cấu trúc NST.
-Các dạng: mất đoạn, lặp đoạn và đảo đoạn.
II. Nguyên nhân phát sinh và tính chất của đột biến cấu trúc NST.
1.Nguyên nhân phát sinh:
Do ảnh hưởng của môi trường bên trong và bên ngoài cơ thể tới NST.
Tác nhân vật lý và hoá học là nguyên nhân chủ yếu gây phá vỡ cấu trúc NST, hoặc gây ra sự sắp xếp lại các đoạn của NST.
2.Tính chất đột biến cấu trúc NST:
I. Đột biến cấu trúc NST là gì?
Đột biến cấu trúc NST thường có hại cho con người và sinh vật.
Một số đột biến có lợi có ý nghĩa trong chọn giống.

Cơ sở khoa học và nguyên nhân của một số bệnh ung thư ở người ?
Vậy từ những nguyên nhân trên, chúng ta cần phải có ý thức như thế nào trong việc bảo vệ môi trường để hạn chế các đột biến cấu trúc NST có hại cho bản thân SV và con người?
TL: - Sử dụng hợp lí và có biện pháp đề phòng khi sử dụng thuốc bảo vệ thực vật và một số chất độc có khả năng gây đột biến
- Vệ sinh môi trường đất, nước
Hạn chế sự gia tăng hoặc ngăn ngừa các hoạt động gây ô nhiễm môi trường.
Chau Thi Thanh Lieu - THCS Xuan Thuy
ĐBCT NST
Mất đoạn
Lặp đoạn
Đảo đoạn
Các dạng
Tác nhân
Vật lí
Hóa học
Một số ít có lợi trong chọn giống và tiến hóa (lặp đoạn)
Đa số có hại (mất đoạn)
Tiết 25: Bài 22: ĐỘT BIẾN CẤU TRÚC NHIỄM SẮC THỂ
Chau Thi Thanh Lieu - THCS Xuan Thuy
1.Cho 1 nhiễm sắc thể, có trình tự phân bố của các gen như sau:
Hãy vẽ sơ đồ NST sau khi bị đột biến trong các trường hợp sau:
Nếu đột biến làm mất đoạn BC.
Nếu đột biến làm lặp đoạn BC.
Nếu đột biến làm đảo đoạn BCD.
Đáp án:
a.
c.
b.
d.
Tiết 25: Bài 22: ĐỘT BIẾN CẤU TRÚC NHIỄM SẮC THỂ
Thực hành /Luyện tập
Chau Thi Thanh Lieu - THCS Xuan Thuy
3. Nguyên nhân tạo ra đột biến cấu trúc nhiễm sắc thể là:
a. Các tác nhân vật lý của ngoại cảnh.
b. Các tác nhân hoá học và vật lý trong môi trường.
c. Hoạt động co xoắn và tháo xoắn của nhiễm sắc thể trong phân bào.
d. Các tác nhân hoá học của ngoại cảnh
BÀI TẬP
2. Dạng đột biến cấu trúc NST nào gây hậu quả lớn nhất?
a. Lặp đoạn nhiễm sắc thể
b. Đảo đoạn nhiễm sắc thể
c. Mất đoạn nhiễm sắc thể
d. Chuyển đoạn nhiễm sắc thể.
Tiết 25: Bài 22: ĐỘT BIẾN CẤU TRÚC NHIỄM SẮC THỂ
Chau Thi Thanh Lieu - THCS Xuan Thuy
3. Nguyên nhân tạo ra đột biến cấu trúc nhiễm sắc thể là:
a. Các tác nhân vật lý của ngoại cảnh.
b. Các tác nhân hoá học và vật lý trong môi trường.
c. Hoạt động co xoắn và tháo xoắn của nhiễm sắc thể trong phân bào.
d. Các tác nhân hoá học của ngoại cảnh
2. Dạng đột biến cấu trúc NST nào gây hậu quả lớn nhất?
a. Lặp đoạn nhiễm sắc thể
b. Đảo đoạn nhiễm sắc thể
c. Mất đoạn nhiễm sắc thể
d. Chuyển đoạn nhiễm sắc thể.
Tiết 25: Bài 22: ĐỘT BIẾN CẤU TRÚC NHIỄM SẮC THỂ
Chau Thi Thanh Lieu - THCS Xuan Thuy
Tiết 25: Bài 22: ĐỘT BIẾN CẤU TRÚC NHIỄM SẮC THỂ
-Đột biến cấu trúc NST là những biến đổi trong cấu trúc NST.
- Các dạng: mất đoạn, lặp đoạn và đảo đoạn
II. Nguyên nhân phát sinh và tính chất của đột biến cấu trúc NST.
1.Nguyên nhân phát sinh:
Do ảnh hưởng của môi trường bên trong và bên ngoài cơ thể tới NST.
Tác nhân vật lý và hoá học là nguyên nhân chủ yếu gây phá vỡ cấu trúc NST, hoặc gây ra sự sắp xếp lại các đoạn của NST.
2.Tính chất đột biến cấu trúc NST:
I. Đột biến cấu trúc NST là gì?
Đột biến cấu trúc NST thường có hại cho con người và sinh vật.
Một số đột biến có lợi có ý nghĩa trong chọn giống.
HƯỚNG DẪN HỌC Ở NHÀ:

-Học bài và trả lời câu 1, 2, 3/66
Bài 23: “Đột biến số lượng nhiễm sắc thể”
Ôn kiến thức:
+ Thế nào là cặp nhiễm sắc thể tương đồng?
+ Bộ nhiễm sắc thể lưỡng bội?
+ Bộ nhiễm sắc thể đơn bội?
Khái niệm và sự hình thành thể dị bội.
Chau Thi Thanh Lieu - THCS Xuan Thuy
Tiết 25: Bài 22: ĐỘT BIẾN CẤU TRÚC NHIỄM SẮC THỂ
-Đột biến cấu trúc NST là những biến đổi trong cấu trúc NST.
- Các dạng: mất đoạn, lặp đoạn và đảo đoạn
II. Nguyên nhân phát sinh và tính chất của đột biến cấu trúc NST.
1.Nguyên nhân phát sinh:
Do ảnh hưởng của môi trường bên trong và bên ngoài cơ thể tới NST.
Tác nhân vật lý và hoá học là nguyên nhân chủ yếu gây phá vỡ cấu trúc NST, hoặc gây ra sự sắp xếp lại các đoạn của NST.
2.Tính chất đột biến cấu trúc NST:
I. Đột biến cấu trúc NST là gì?
Đột biến cấu trúc NST thường có hại cho con người và sinh vật.
Một số đột biến có lợi có ý nghĩa trong chọn giống.
Vận dụng:
Thu thập thông tin về một số đột biến có lợi và có hại cho bản thân SV và con người trên internet, sách, báo . (tỉ lệ mắc, hình ảnh, so sánh tỉ lệ ở các vùng dân cư đặc biệt một số nơi bị nhiều như: Chất độc màu da cam, thuốc trừ sâu, ... Tìm biện pháp phòng chống các bệnh do ĐB cấu trúc NST.
Chau Thi Thanh Lieu - THCS Xuan Thuy
Kính chúc thầy, cô sức khoẻ
Chúc các em học giỏi
*