Bài 22. Đột biến cấu trúc nhiễm sắc thể

sinh học 9
GV: Nguyễn Thị Hiền
H.Một số dạng đột biến cấu trúc NST

Tiết 24: ĐỘT BIẾN CẤU TRÚC NHIỄM SẮC THỂ
Nhểm sắc thể bị biến đổi cấu trúc
Nhểm sắc thể ban đấu
Chữ cái A,B,C.....Ký hiệu các đoạn NST
Phiếu học tập

Tiết 24: ĐỘT BIẾN CẤU TRÚC NHIỄM SẮC THỂ
Phiếu học tập

Tiết 24: ĐỘT BIẾN CẤU TRÚC NHIỄM SẮC THỂ
Chuyển đoạn

Tiết 24: ĐỘT BIẾN CẤU TRÚC NHIỄM SẮC THỂ
Tiết 24: ĐỘT BIẾN CẤU TRÚC NHIỄM SẮC THỂ
Câu 2: Nêu khái niệm và các dạng đột biến cấu trúc NST?
Đảo đoạn
Lặp đoạn
Mất đoạn
Trong các dạng đột biến trên thì dạng nào gây hậu quả lớn nhất cho sinh vật? Vì sao?
Là dạng mất đoạn và lặp đoạn vì nó làm mất vật chất di truyền và thay đổi số lượng và cách sắp xếp NST
Mất một phần cánh ngắn của NST số 5 ở người gây hội chứng tiếng mèo kêu.
Lặp đọan 16a trên NST của ruồi giấm
sẽ làm mắt lồi của ruồi trở thành mắt dẹp
(lặp càng nhiều thì mắt càng dẹp)

Tiết 24: ĐỘT BIẾN CẤU TRÚC NHIỄM SẮC THỂ

Tiết 24: ĐỘT BIẾN CẤU TRÚC NHIỄM SẮC THỂ

Tiết 24: ĐỘT BIẾN CẤU TRÚC NHIỄM SẮC THỂ

Tiết 24: ĐỘT BIẾN CẤU TRÚC NHIỄM SẮC THỂ
-Những người bị nhiễm độc cấp do hóa chất BVTV, phốt pho hữu cơ, gây ra gây ra biến đổi cấu trúc NST.
Do mất đoạn là chủ yếu, NST ít hơn 2n=46
Người bị nhiểm độc cấp do hóa chất nói trên có tần số đột biến NST gấp 2 lần so với bình thường.

Tiết 24: ĐỘT BIẾN CẤU TRÚC NHIỄM SẮC THỂ
Huyện miền núi Hướng Hoá (QT) là địa phương có nhiều nạn nhân
chất độc da cam/ dioxin nhất chính chất độc ấy đẫ để lại nhiều hậu
quả nặng nề
Hiểm họa thầm lặng đối với sự sống con người
Nạn gây ô nhiễm môi trường, có thể gây biến tính NST, để lại hậu quả nặng nề cho nhiều thế hệ tương lai.

Tiết 24: ĐỘT BIẾN CẤU TRÚC NHIỄM SẮC THỂ
Ô nhiểm sông Thị Vải(Đồng Nai)
Vỏ chai lọ gây ô nhiểm môi trường
Đốt rác ô nhiểm môi trường không khí
Những người bị nhiễm độc cấp do hóa chất BVTV, phốt pho hữu cơ, gây ra gây ra biến đổi cấu trúc NST.
Do mất đoạn là chủ yếu, NST ít hơn 2n=46
Người bị nhiểm độc cấp do hóa chất nói trên có tần số đột biến NST gấp 2 lần so với bình thường.



















Đột biến cấu trúc NST
có di truyền không? Tại sao?
Chất da cam/điôxin đã có ảnh hưởng về di truyền sinh thái, đặc biệt gây ra
tình trạng sẩy thai, lưu thai hoặc có con bị dị tật bẩm sinh do ở bố hoặc mẹ
bị nhiễm đioxin. Tác động lâu dài của chất độc da cam/điôxin không chỉ có
20 năm, mà có thể lên tới trên 100 .

Tiết 24: ĐỘT BIẾN CẤU TRÚC NHIỄM SẮC THỂ

Tiết 24: ĐỘT BIẾN CẤU TRÚC NHIỄM SẮC THỂ

Chỉ ra đâu là đột biến có lợi, đâu là đột biến có hại?
Phân dạng đột biến trong 3 VD đó?
Ví dụ 1: Mất một đoạn nhỏ ở đầu NST 21 gây ung thư máu ở người.

Ví dụ 2: Enzim thuỷ phân tinh bột ở một giống lúa mạch có hoạt tính cao hơn nhờ hiện tượng lặp đoạn NST mang gen quy định enzim này.

Ví dụ 3: Thừa một cặp NST thứ 21 gây nên bệnh đao

Tiết 24: ĐỘT BIẾN CẤU TRÚC NHIỄM SẮC THỂ
Mất đoạn
Lặp đoạn
Lặp đoạn

Tiết 24: ĐỘT BIẾN CẤU TRÚC NHIỄM SẮC THỂ
Tiết 24: ĐỘT BIẾN CẤU TRÚC NHIỄM SẮC THỂ
1.Cho 1 nhiễm sắc thể, có trình tự phân bố của các gen như sau:
Hãy vẽ sơ đồ NST sau khi bị đột biến trong các trường hợp sau:
Nếu đột biến làm mất đoạn BC.
Nếu đột biến làm lặp đoạn BC.
Nếu đột biến làm đảo đoạn BCD.
Nếu đột biến làm đảo đoạn EFG.
BÀI TẬP
Đáp án:
a.
c.
b.
d.
Tiết 24: ĐỘT BIẾN CẤU TRÚC NHIỄM SẮC THỂ
3. Nguyên nhân tạo ra đột biến cấu trúc nhiễm sắc thể là:
a. Các tác nhân vật lý của ngoại cảnh.
b. Các tác nhân hoá học và vật lý trong môi trường.
c. Hoạt động co xoắn và tháo xoắn của nhiễm sắc thể trong phân bào.
d. Các tác nhân hoá học của ngoại cảnh
BÀI TẬP
2. Dạng đột biến cấu trúc NST nào gây hậu quả lớn nhất?
a. Lặp đoạn nhiễm sắc thể
b. Đảo đoạn nhiễm sắc thể
c. Mất đoạn nhiễm sắc thể
d. Chuyển đoạn nhiễm sắc thể.

Tiết 24: ĐỘT BIẾN CẤU TRÚC NHIỄM SẮC THỂ
HỘP QUÀ MAY MẮN

Tiết 24: ĐỘT BIẾN CẤU TRÚC NHIỄM SẮC THỂ
HỘP QUÀ MAY MẮN

Tiết 24: ĐỘT BIẾN CẤU TRÚC NHIỄM SẮC THỂ
HỘP QUÀ MAY MẮN
Xin chúc mừng em đã mở hộp quà may mắn
Và nhận được một tràng pháo tay của cả lớp.
Tìm các cụm từ thích hợp điền vào chỗ trống thay cho các số 1,2, 3,.để hoàn chỉnh các câu sau:
-Đột biến cấu trúc NST là những biến đổi trong(1)
.. gồm các dạng mất đoạn, (2). ,
v�(3)
-Tác nhân vật lí và hoá học trong ngoại cảnh là . (4) chủ yếu gây (5)cấu trúc NST

Tiết 24: ĐỘT BIẾN CẤU TRÚC NHIỄM SẮC THỂ
Cấu trúc NST
Mất đoạn,lặp đoạn
Nguyên nhân
Đột biến
Đảo đoạn
Tiết 24: ĐỘT BIẾN CẤU TRÚC NHIỄM SẮC THỂ
3. Nguyên nhân tạo ra đột biến cấu trúc nhiễm sắc thể là:
a. Các tác nhân vật lý của ngoại cảnh.
b. Các tác nhân hoá học và vật lý trong môi trường.
c. Hoạt động co xoắn và tháo xoắn của nhiễm sắc thể trong phân bào.
d. Các tác nhân hoá học của ngoại cảnh
BÀI TẬP
2. Dạng đột biến cấu trúc NST nào gây hậu quả lớn nhất?
a. Lặp đoạn nhiễm sắc thể
b. Đảo đoạn nhiễm sắc thể
c. Mất đoạn nhiễm sắc thể
d. Chuyển đoạn nhiễm sắc thể.
Hướng dẫn về nhà
1.Học thuộc bài trả lời các câu hỏi SGK
BT. So sỏnh d?t bi?n gen v� d?t bi?n c?u trỳc NST
2.Nghiên cứu tiết 25: Đột biến số lượng NST.
Tìm hiểu:
-Đột biến số lượng NST là gì?
-Nguyên nhân dẫn đến Đột biến số lượng NST
-Đột biến số lượng NST có vai trò gì?
*Ôn lại kiến thức NST tương dồng, bộ NST lưỡng bội, đơn bội

Tiết 24: ĐỘT BIẾN CẤU TRÚC NHIỄM SẮC THỂ
TIẾT HỌC ĐẾN ĐÂY KẾT THÚC
TRÂN TRỌNG CẢM ƠN QUÝ THẦY CÔ GIÁO VÀ CÁC EM HỌC SINH
THAM DỰ
Em có biết ?
Em có biết ?
Em có biết ?
*Mất đoạn NST:
- Người bị ung thư máu nếu NST 21 bị mất đoạn
- Mất một phần cánh ngắn của NST số 5 ở người gây hội chứng tiếng mèo kêu.
- Mất 1 phần cánh dài ở NST 22 gây ung thư máu ác tính (philadenphia)
*Lặp đoạn NST:
- Lặp đọan 16a trên NST của ruồi giấm sẽ làm mắt lồi của ruồi trở thành mắt dẹp (lặp càng nhiều thì mắt càng dẹp)
-Lặp đoạn có lợi cho tiến hóa vì tạo ra nguyên liệu di truyền mới ( có thể xảy ra sự trao đổi chéo không đều giữa các crômatic trong giảm phân)
*Đảo đọan: thường ít ảnh hưởng đến sức sống vì vật chất di truyền không bị mất, tạo nên đa dạng các thứ trong một loài.
-VD: ruồi giấm người ta phát hiện ra 12 dạng đảo đoạn trên NST thứ 3, liên quan đến khả năng thích ứng với môi trường. 
Em có biết?

Tiết 24: ĐỘT BIẾN CẤU TRÚC NHIỄM SẮC THỂ
Tiết 23: ĐỘT BIẾN CẤU TRÚC NHIỄM SẮC THỂ
1.Cho 1 nhiễm sắc thể, có trình tự phân bố của các gen như sau:
Hãy vẽ sơ đồ NST sau khi bị đột biến trong các trường hợp sau:
Nếu đột biến làm mất đoạn BC.
Nếu đột biến làm lặp đoạn BC.
Nếu đột biến làm đảo đoạn BCD.
Nếu đột biến làm đảo đoạn EFG.
BÀI TẬP
Đáp án:
a.
c.
b.
d.
TIẾT HỌC ĐẾN ĐÂY KẾT THÚC
TRÂN TRỌNG CẢM ƠN QUÝ THẦY CÔ GIÁO VÀ CÁC EM HỌC SINH
THAM DỰ
Xin chúc mừng em đã mở được hộp quà may mắn.V� nh?n m?t tr�ng phỏo tay cay c? l?p.

Tiết 23: ĐỘT BIẾN CẤU TRÚC NHIỄM SẮC THỂ
ĐBCT NST
Mất đoạn
Lặp đoạn
Đảo đoạn
Các dạng
Tác nhân
Vật lí
Hóa học
Một số ít có lợi trong chọn giống và tiến hóa (lặp đoạn)
Đa số có hại (mất đoạn)
Hiểm họa thầm lặng đối với sự sống con người
Nạn gây ô nhiễm môi trường là một hiểm hoạ thầm lặng đối với sự sống của con người. Nói thầm lặng vì các chất độc hại chứa trong các chất thải công nghiệp tác động lên sự sống ở cấp độ tế bào, không gây đau đớn, không gây cảm giác mạnh để có thể cảm nhận được ngay, mà có tác động tàn phá lâu dài, âm thầm, lặng lẽ, nhưng vô cùng nguy hiểm và dữ ội, có thể gây biến tính gen, để lại hậu quả nặng nề cho nhiều thế hệ tương lai. Chẳng hạn, chất độc da cam bị rải ở Việt Nam trong thời gian chiến tranh đã diễn ra mấy chục năm về trước, nhưng đến nay hàng ngày, hàng giờ, người dân Việt Nam vẫn phải chứng kiến những hậu quả thương tâm do hậu quả của loại hoá chất này.
Mặc dù chưa đầy đủ, nhưng những nước kém phát triển hoặc đang phát triển không phải không biết những hậu quả do môi trường bị ô nhiễm. Tuy nhiên, đứng trước yêu cầu phải nhanh chóng tăng trưởng kinh tế để thoát nghèo trước mắt, nhiều nước đã phải làm ngơ, hoặc coi vấn đề môi trường là thứ yếu với triết lý, trước khi chết vì môi trường ô nhiễm thì đã chết vì đói. Giữa cái “chết nhanh” và cái “chết chậm”, thì phương án chống "chết nhanh"được ưu tiên lựa chọn!
Tiết 23: ĐỘT BIẾN CẤU TRÚC NHIỄM SẮC THỂ
1.Cho 1 nhiễm sắc thể, có trình tự phân bố của các gen như sau:
Hãy vẽ sơ đồ NST sau khi bị đột biến trong các trường hợp sau:
Nếu đột biến làm mất đoạn BC.
Nếu đột biến làm lặp đoạn BC.
Nếu đột biến làm đảo đoạn BCD.
Nếu đột biến làm đảo đoạn EFG.
BÀI TẬP
Đáp án:
a.
c.
b.
d.

Tiết 23: ĐỘT BIẾN CẤU TRÚC NHIỄM SẮC THỂ
1.Điền đúng(Đ) hoặc sai(S) vào ô trống ở đầu mỗi khẳng định sau
Các dạng đột biến cấu trúc NST gồm:Mất đoạn,lặp đoạn, đảo đoạn.
Đột bến cấu trúc NST chủ yếu do các tác nhân vật lí và hoá học làm phá vỡ cấu trúc NST hoạc gây ra sự sẵp xếp lại các đoạn của NST
Biến đổi cấu trúc NST làm đảo lộn cách sắp xếp các gen trên NST hoặc gây rối loạn NST
Tuy nhiên trong thực tế người ta thấy hầu hết các đột biến cấu trúc NST là có lợi

Tiết 23: ĐỘT BIẾN CẤU TRÚC NHIỄM SẮC THỂ
? Tại sao đột biến cấu trúc NST lại gây hại cho con người
và sinh vật.
Vì : Phá vỡ cấu trúc của NST, gây ra sự sắp xếp lại các đoạn của chúng, biến đổi cấu trúc NST =>
Thay đổi sự sắp xếp hài hòa các gen trên NST, thay đổi số lượng gen =>Gây ra các rối loạn trong hoạt động của cơ thể, dẫn đến bệnh tật, thậm chí gây chết.

Tiết 23: ĐỘT BIẾN CẤU TRÚC NHIỄM SẮC THỂ
II. Nguyên nhân phát sinh và tính chất của đột biến cấu trúc NST.
1.Nguyên nhân phát sinh:
Do điều kiện Bên trong
Tác nhân Vật lý

Hoá học
Bên ngoài cơ thể
Phá vở cấu trúc NST(nguyên nhân chủ yếu gây nên biến đổi cấu trúc NST).

Tiết 23: ĐỘT BIẾN CẤU TRÚC NHIỄM SẮC THỂ
VD.Thừa một cặp NST thứ 21 gây nên bệnh đao

Tiết 24: ĐỘT BIẾN CẤU TRÚC NHIỄM SẮC THỂ
Chất độc da cam Mỷ rải ở Việt Nam trong thời gian chiến tranh đã diễn ra mấy chục năm về trước, nhưng đến nay hàng ngày, hàng giờ, người dân Việt Nam vẫn phải chứng kiến những hậu quả thương tâm của loại hoá chất này.
*Mặc dù chưa đầy đủ, nhưng những nước kém phát triển hoặc đang phát triển không phải không biết những hậu quả do môi trường bị ô nhiễm.
-Những người bị nhiễm độc cấp do hóa chất BVTV, phốt pho hữu cơ, gây ra gây ra biến đổi cấu trúc NST.
Do mất đoạn là chủ yếu, NST ít hơn 2n=46
Người bị nhiểm độc cấp do hóa chất nói trên có tần số đột biến NST gấp 2 lần so với bình thường.

Tiết 24: ĐỘT BIẾN CẤU TRÚC NHIỄM SẮC THỂ

Tiết 24: ĐỘT BIẾN CẤU TRÚC NHIỄM SẮC THỂ
Nhiễm sắc thể
gen
Tính trạng
(Sắp xếp không hài hoà)
(Thay đổi cấu trúc)
(Thay đổi số lượng và cách sắp sếp)
Biến đổi (kiểu hình)
Phần lớn có hại