Bài 22. Đột biến cấu trúc nhiễm sắc thể

CHÀO MỪNG QUÝ THẦY CÔ
VỀ DỰ HỘI THI GIÁO VIÊN GIỎI.
GV: Phạm Thị Phúc
KIỂM TRA BÀI CŨ
Đột biến gen là gì? Có mấy dạng đột biến gen?
Đáp án:
Đột biến gen là những biến đổi trong cấu trúc của gen liên quan tới
một hoặc một số cặp nuclêôtit
Các dạng đột biến gen:
+ Mất một cặp nuclêôtit
+ Thêm một cặp nuclêôtit
+ Thay cặp nuclêôtit này bằng cặp nuclêôtit khác
BIẾN DỊ
NST là gì? Mô tả cấu trúc hiển vi của NST?
I. ĐỘT BIẾN CẤU TRÚC NST LÀ GÌ?
F
B
A
D
C
F
E
A
a
b
c
G
F
Một số dạng đột biến cấu trúc NST
Chỉ điểm bị đứt
Chỉ quá trình đẫn đến đột biến
Kí hiệu các chữ cái in hoa: A, B, C,…là các đoạn NST
Nhiễm sắc thể ban đầu
Nhiễm sắc thể bị biến đổi
MỘT SỐ DẠNG ĐỘT BIẾN CẤU TRÚC NST
NST BAN ĐẦU
D
E
F
G
H
H
a
NST BỊ BIẾN ĐỔI CẤU TRÚC
C
B
A
NST BAN ĐẦU
A
C
B
D
E
F
G
H
NST BỊ BIẾN ĐỔI CẤU TRÚC
b
MỘT SỐ DẠNG ĐỘT BIẾN CẤU TRÚC NST
B
C
B
MỘT SỐ DẠNG ĐỘT BIẾN CẤU TRÚC NST
B
A
C
D
E
F
G
H
H
A
G
F
E
c
NST BỊ BIẾN ĐỔI CẤU TRÚC
NST BAN ĐẦU
B
C
B
D
D
D
b
a
c
PHIẾU HỌC TẬP
8
8
8
b
a
c
ABCDEFGH
ABCDEFGH
ABCDEFGH
7
10
8
ABCDEFG
ABCBCDEFGH
ADCBEFGH
MẤT ĐOẠN H
LẶP LẠI ĐOẠN BC
ĐOẠN BCD ĐẢO THÀNH DCB
PHIẾU HỌC TẬP
Hết giờ
MỘT SỐ DẠNG ĐỘT BIẾN CẤU TRÚC NST
NST BAN ĐẦU
D
E
F
G
H
H
a
NST BỊ BIẾN ĐỔI CẤU TRÚC
C
B
A
MẤT ĐOẠN NST
NST BAN ĐẦU
A
C
B
D
E
F
G
H
NST BỊ BIẾN ĐỔI CẤU TRÚC
b
MỘT SỐ DẠNG ĐỘT BIẾN CẤU TRÚC NST
B
C
B
LẶP ĐOẠN NST
MỘT SỐ DẠNG ĐỘT BIẾN CẤU TRÚC NST
B
A
C
D
E
F
G
H
H
A
G
F
E
c
NST BỊ BIẾN ĐỔI CẤU TRÚC
NST BAN ĐẦU
B
C
B
D
D
D
ĐẢO ĐOẠN NST
8
8
8
b
a
c
ABCDEFGH
ABCDEFGH
ABCDEFGH
7
10
8
ABCDEFG
ABCBCDEFGH
ADCBEFGH
MẤT ĐOẠN H
LẶP LẠI ĐOẠN BC
ĐOẠN BCD ĐẢO THÀNH DCB
PHIẾU HỌC TẬP
MẤT ĐOẠN NST
LẶP ĐOẠN NST
ĐẢO ĐOẠN NST
F
B
A
D
C
F
E
A
a
b
c
G
F
Một số dạng đột biến cấu trúc NST
D
A
H
F
B
C
G
E
Nhiễm sắc thể ban đầu
Nhiễm sắc thể bị biến đổi
MẤT ĐOẠN NST
LẶP ĐOẠN NST
ĐẢO ĐOẠN NST
Đột biến cấu trúc NST là gì?
Có mấy dạng đột biến cấu trúc NST?
4cm
3,5cm
4cm
5cm
4cm
4cm
Em hãy cho biết dạng đột biến nào làm mất hoặc thêm
vật chất di truyền?
Theo em, trong các dạng đột biến trên, dạng đột biến nào gây
hậu quả nghiêm trọng nhất? Vì sao?
II. NGUYÊN NHÂN PHÁT SINH VÀ TÍNH CHẤT CỦA ĐỘT BIẾN CẤU TRÚC NST
Trong điều kiện tự nhiên do các yếu tố của môi trường bên ngoài cơ thể, thường do hoạt động của các nhà máy, xí nghiệp, của con người gây ra như :+ tác nhân vật lí: tia tử ngoại, tia phóng xạ, sốc nhiệt, ......
Nhà máy điện hạt nhân, thử vũ khí hạt nhân
gây rò rỉ các nguyên tố phóng xạ
Mỹ ném bom nguyên tử xuống thành phố Hiroshima và Nagasaki của Nhật Bản vào 8/1945
Bức xạ nhiệt do bom nguyên tử ném xuống lên tới 40000C, thiêu rụi hai thành phố lớn của Nhật Bản, giết hại hàng trăm nghìn dân thường. Phát tán các nguyên tố phóng xạ ra môi trường.
Máy bay Mỹ rải chất độc màu da cam – điôxin xuống chiến trường miền Nam – Việt Nam
+ Tác nhân hóa hóa học: hoạt động của các nhà máy, xí nghiệp, của con người đã thải ra các chất hóa học: DDT, 666, chất độc màu da cam điôxin, nicôtin, các loại khí thải độc hại: CO2, SO2, SO3, H2S,.....
Ô nhiễm không khí
Nhà máy đạm Ninh Bình
MỘT SỐ HÌNH ẢNH VỀ HẬU QUẢ CỦA ĐỘT BIẾN CẤU TRÚC NST
NỖI ĐAU MÀU DA CAM
CÁC TẬT DI TRUYỀN
Hội chứng “mèo kêu”:
(do mất đoạn NST số 5)
Nguyên nhân bên trong gây đột biến cấu trúc NST do rối loạn trao đổi chất nội bào.
Trong tự nhiên, có những nguyên nhân
nào dẫn đến phát sinh đột biến cấu trúc NST?
Trong thực nghiệm, con người chủ động gây đột biến bằng tác nhân vật lí, tác nhân hóa học chủ yếu trên ngô lúa, các loại cây lương thực, thực phẩm,....
Trong thực nghiệm có những nguyên nhân nào gây phát sinh đột biến cấu trúc NST?
Đột biến cấu trúc NST khi xuất hiện biểu hiện ngay ra ngoài kiểu hình
Đột biến nào có lợi, đột biến nào có hại đối với sinh vật và đời sống con người?
Có hại
H2. Đột biến lặp một đoạn NST ở lúa mạch làm tăng hoạt tính của Enzim thủy phân tinh bột.
Có lợi
H3. Lặp đoạn NST ở ruồi giấm làm mắt hình cấu thành mắt dẹt
Có hại
Tại sao đột biến cấu trúc NST lại gây
ra hại cho sinh vật?
H4. Mất đoạn NST số 5 ở người gây hội chứng “mèo kêu”
Có hại
NHIỄM SẮC THỂ
GEN
TÍNH
TRẠNG
BIẾN ĐỔI CẤU TRÚC NST
BIẾN ĐỔI
SỐ LƯỢNG, TRÌNH TỰ, CÁCH SẮP XẾP GEN
BIẾN ĐỔI
PRÔTÊIN
(Sắp xếp hài hoà về
số lượng, trình tự)
BIẾN ĐỔI KIỂU HÌNH
PRÔTÊIN
Phần lớn gây hại cho sinh vật
Đột biến cấu trúc NST có vai trò gì?
G
X
X
G
A
T
T
A
G
X
T
A
T
A
X
G
T
A
G
X
T
A
d
c
b
Mất đoạn NST
Lặp đọan
NST
Đảo đọan NST
Mất 1 cặp nuclêôtit
Thêm 1 cặp nuclêôtit
Thay cặp nuclêôtit này bằng cặp nuclêôtit khác
Các dạng đột biến gen
Các dạng đột biến cấu trúc NST
So sánh đột biến gen và đột biến cấu trúc NST?
+ Giống nhau :
- Đều là những biến đổi xảy ra trên cấu trúc vật chất di truyền (ADN hoặc NST )
- Đều phát sinh từ tác động của MT ngoài và trong cơ thể
- Phần lớn gây hại cho sinh vật
+ Khác nhau :
ĐỘT BIẾN GEN ĐỘT BIẾN CẤU TRÚC NST
- Làm biến đổi cấu trúc của gen  biến đổi nhỏ.
- Làm biến đổi cấu trúc của NST  biến đổi lớn.
Gồm các dạng:
+ Mất cặp nucleotit
+ Thêm cặp nucleotit
+ Thay thếcặp nucleotit
Gồm các dạng:
+ Mất đoạn NST
+ Lặp đoạn NST
+ Đảo đoạn NST
Có ý thức bảo vệ môi trường và vận động mọi người bảo vệ môi trường xanh – sạch – đẹp.
Tuyên truyền tới cộng đồng việc sử dụng hợp lý và có biện pháp bảo hộ khi sử dụng thuốc trừ sâu, thuốc diệt cỏ
Ngăn ngừa các hoạt động gây ra ô nhiễm môi trường: đốt rơm, xả rác bừa bãi,…
Cùng cộng đồng ủng hộ các phong trào chống sản xuất và sử dụng vũ khí hạt nhân . . .
Chúng ta cần làm gì để hạn chế phát sinh đột biến cấu trúc NST, hạn chế các loại bệnh ung thư bệnh tật di truyền?
CỦNG CỐ
Câu 1: Đột biến cấu trúc NST là những biến đổi ở nhiễm sắc thể ở các dạng
Mất đoạn, lặp đoạn, thêm đoạn NST
Lặp đoạn, thay đoạn, đảo đoạn NST
Mất đoạn, lặp đoạn, đảo đoạn NST
Câu 2: Vai trò của đột biến cấu trúc NST:
Phần lớn gây hại có sinh vật, số rất ít có lợi
Làm mất khả năng sinh sản hoặc gây chết
Có lợi cho sinh vật và đời sống con người
Cả A, B
Chọn câu trả lời đúng nhất :
C
D






a
b
c
Mất đoạn
Lặp đoạn
Đảo đoạn
Câu 3: Hãy xác định các dạng đột biến cấu trúc NST trong hình sau
DẶN DÒ
Học bài cũ
Làm bài tập trong SGK
Đọc trước bài “Đột biến số lượng NST”
KÍNH CHÚC QUÝ THẦY CÔ MẠNH KHỎE
CHÚC CÁC EM HỌC TỐT