Bài 22. Đột biến cấu trúc nhiễm sắc thể

KIỂM TRA KIẾN THỨC ĐÃ HỌC(5p) – SL: 4 EM HỌC SINH LÊN BẢNG
Nội dung 1: Thế nào là hiện tượng Di truyền ? Biến dị ?
Nội dung 2: Bộ NST lưỡng bội của người là bao nhiêu ? Nêu cấu trúc của NST ?
Nội dung 3: Một gen có A = 600 Nu; G = 900Nu. Đã xảy ra đột biến gì trong các trường hợp sau( biết rằng đột biến chỉ đụng chạm tới 1 cặp nuclêôtit)
a. Nếu khi đột biến, gen đột biến có: A = 601 Nu; G = 900 Nu
b. Nếu khi đột biến, gen đột biến có: A = 599 Nu; G = 901 Nu
c. Nếu khi đột biến, gen đột biến có: A = 599 Nu; G = 900 Nu
Lưu ý: Không ghi lại đề chỉ ghi đáp án
Nội dung 4: Trình bày sơ đồ biến dị mà em đã học ?
Chỉ điểm bị đứt
: Chỉ quá trình dẫn đến đột biến
Một số dạng đột biến cấu trúc NST
Chữ cái: A,B,C...Kí hiệu một đoạn NST
Quan sát hình sau:
NST ban đầu NST bị biến đổi cấu trúc
Thảo luận nhóm: hoàn thành phiếu học tập 5 phút
Mất đoạn H
Mất đoạn
Gồm các đoạn
ABCDEFGH
Lặp lại đoạn BC
Lặp đoạn
Gồm các đoạn ABCDEFGH
Trình tự đoạn BCD đổi lại thành đoạn DCB
Đảo đoạn
Gồm các đoạn ABCDEFGH
MỘT SỐ DẠNG ĐỘT BIẾN CẤU TRÚC NST
NST BAN ĐẦU
A
B
C
D
E
F
G
H
H
MẤT ĐOẠN
a
NST BỊ BIẾN ĐỔI CẤU TRÚC
NST BAN ĐẦU
A
C
B
D
E
F
G
H
NST BỊ BIẾN ĐỔI CẤU TRÚC
LẶP ĐOẠN
b
MỘT SỐ DẠNG ĐỘT BIẾN CẤU TRÚC NST
MỘT SỐ DẠNG ĐỘT BIẾN CẤU TRÚC NST
B
A
C
D
E
F
G
H
H
A
G
F
E
c
NST BỊ BIẾN ĐỔI CẤU TRÚC
D?O DO?N
NST BAN ĐẦU
Chỉ điểm bị đứt
: Chỉ quá trình dẫn đến đột biến
Một số dạng đột biến cấu trúc NST
Chữ cái: A,B,C...Kí hiệu một đoạn NST
Quan sát hình sau:
NST ban đầu NST bị biến đổi cấu trúc
KẾT QUẢ
Mất đoạn H
Mất đoạn
Gồm các đoạn
ABCDEFGH
Lặp lại đoạn BC
Lặp đoạn
Gồm các đoạn ABCDEFGH
Trình tự đoạn BCD đổi lại thành đoạn DCB
Đảo đoạn
Gồm các đoạn ABCDEFGH
MỘT SỐ DẠNG ĐỘT BIẾN CẤU TRÚC NST
NST BỊ BIẾN ĐỔI CẤU TRÚC
NST BAN ĐẦU
Chuyển đoạn
- Đột biến cấu trúc NST là những biến đổi trong cấu trúc NST.
- Các dạng: Mất đoạn, lặp đoạn, đảo đoạn và chuyển đoạn
Quan sát hình sau: a; b; c. Cho biết tên các dạng đột biến
a
b
c
Mất đoạn
Lặp đoạn
Đảo đoạn
Chuyển đoạn
?
- Đột biến cấu trúc NST là những biến đổi trong cấu trúc NST.
- Các dạng: Mất đoạn, lặp đoạn, đảo đoạn và chuyển đoạn
Quan sát hình sau: a; b; c. Cho biết tên các dạng đột biến
a
b
c
Mất đoạn
Lặp đoạn
Đảo đoạn
?
Theo em Đột biến cấu trúc NST có lợi hay có hại ?
Do đâu xuất hiện đột biến cấu trúc NST ?
MÁY BAY MỸ RẢI CHẤT ĐỘC MÀU DA CAM
PHUN THUỐC TRỪ SÂU
DÒNG SÔNG BỊ Ô NHIỄM
KHE HỞ MÔI HÀM
BÀN TAY MẤT MỘT SỐ NGÓN
BÀN CHÂN MẤT NGÓN VÀ DÍNH NGÓN
BÀN TAY NHIỀU NGÓN
HẬU QUẢ CỦA NHIỄM CHẤT ĐỘC MÀU DA CAM ( DIOXIN )
? Đột biến cấu trúc NST có lợi hay có hại?
Ví dụ 1: Mất một đoạn nhỏ ở đầu NST 21 gây ung thư máu ở người
=>Có hại- Mất đoạn.
Ví dụ 2: Enzim thuỷ phân tinh bột ở một giống lúa mạch có hoạt tính cao hơn nhờ hiện tượng lặp đoạn NST mang gen quy định enzim này
=>Có lợi- Lặp đoạn.
? Nghiên cứu VD 1, VD 2 SGK/66: Chỉ ra đâu là đột biến có lợi, đâu là đột biến có hại? Phân dạng đột biến trong 2 VD đó?
? Tại sao đột biến cấu trúc NST lại gây hại cho con người và sinh vật.
Vì: Trải qua quá trình tiến hóa lâu dài, các gen được sắp xếp hài hòa trên NST. Biến đổi cấu trúc NST làm thay đổi số lượng và cách sắp xếp gen trên đó nên thường gây hại cho sinh vật
Một vài ví dụ về vai trò đột biến cấu trúc NST
+D?ng d?t bi?n l?p do?n (H 22b-SGK)
+Dạng đột biến mất đoạn (H 22a-SGK)
. M?t m?t do?n NST 21 gõy ung thu mỏu ? ngu?i
.Mất một phần cánh ngắn của NST số 5 ở người gây hội chứng tiếng mèo kêu.
.VD:Lặp đoạn 16A ở ruồi giấm làm mắt hình cầu trở thành mắt dẹt Nếu lặp nhiều lần mất hẳn.
+Dạng đột biến chuyển đoạn lớn gây chết, làm giảm hoặc mất khả năng sinh sản.
.VD: Chuy?n do?n NST s? 4 sang NST 14 ? l?n landrat l�m gi?m 56% kh? nang sinh s?n.
Hội chứng “mèo kêu”:
(mất đoạn NST số 5)
Mắt ruồi giấm có bộ NST bình thường
Mắt ruồi giấm có một đoạn NST nhân đôi
Mắt ruồi giấm có một đoạn NST nhân ba
QUAN SÁT MỘT SỐ HÌNH ẢNH VỀ BIẾN DỊ
MỘT SỐ NGUYÊN NHÂN GÂY BIẾN DỊ
NHÀ MÁY ĐIỆN NGUYÊN TỬ
SỮA BÒ NHIỄM CHẤT PHÓNG XẠ
PHUN THUỐC TRỪ SÂU
DÒNG SÔNG BỊ Ô NHIỄM
Chúng ta cần phải làm gì để hạn chế phát sinh đột biến cấu trúc NST ? (Hạn chế được một số bệnh ung thư ở người)
- Sử dụng hợp lí thuốc trừ sâu, thuốc diệt cỏ
- Có ý thức phòng chống sử dụng vũ khí hạt nhân, vũ khí hóa học
- Có ý thức giữ gìn vệ sinh môi trường
- …….
Theo em Ở địa phương mình có những nguy cơ nào có thể gây phát sinh đột biến ?
Lạm dụng thuốc bảo vệ TV(Thuốc cỏ)
Sử dụng hóa chất bảo quản Cá, tôm(vùng ngư nghiệp)
Câu 1: Cơ chế phát sinh đột biến cấu trúc NST là do tác dụng của các tác nhân gây đột biến, dẫn đến:
a. Phá vỡ cấu trúc tế bào
b. Phá vỡ cấu trúc NST, gây ra sự sắp xếp lại các đoạn trên NST
c. NST gia tăng số lượng trong tế bào
b
Câu 2: Một NST có trình tự các gen phân bố: ABCDE  FGH
Cho biết: A, B, C, D, E, F, G, H: ký hiệu các gen trên NST; (): tâm động.
Do đột biến cấu trúc nên các gen phân bố trên NST có trình tự: ABCDE  FG
- Xác định dạng đột biến.
- Nếu dạng đột biến trên xảy ra ở cặp NST thứ 21 ở người thì gây hậu quả gì?
HƯỚNG DẪN HỌC Ở NHÀ:
Làm bài tập SGK,và học bài cũ.
Soạn bài mới - Bài 23 Đột biến số lượng NST.