Bài 22. Đột biến cấu trúc nhiễm sắc thể

CHÀO MỪNG CÁC THẦY CÔ GIÁO VỀ DỰ GIỜ
Sinh học lớp 9
Chào mừng ngày nhà giáo Việt Nam 20 - 11
Kiểm tra bài cũ
Câu 1:Đột biến gen là gì? Nêu các dạng đột biến gen và nhận dạng chúng trên sơ đồ sau:
Hỡnh a
Hình d
Thêm một cặp nu
Hình b
Mất một cặp nu
Hình c
Thay th? m?t c?p nu n�y b?ng m?t c?p nu khỏc
Hình a: Đoạn gen ban đầu
Hình b,c,d : Đoạn gen bị đột biến
Đột biến gen là những biến đổi trong cấu trúc của gen có liên quan đến một hoặc một số cặp nuclêôtit.
Cấu trúc đặc trưng của NST ở kì giữa của quá trình phân bào
Tiết 23- Bài 22
ĐỘT BIẾN CẤU TRÚC
NHIỄM SẮC THỂ
I. ĐỘT BIẾN CẤU TRÚC NHIỄM SẮC THỂ LÀ GÌ ?
H
A
B C
D E
F G H
F G H
A
D E
B C B C
A
E
F G H
A
E
F G H
b
c
Hình 22. M?t s? d?ng d?t bi?n c?u tr�c NST
Thảo luận nhóm (3’)
Hãy quan sát hình 22, thảo luận nhóm hoàn thành phiếu học tập dưới đây?
Nhiễm sắc thể ban đầu
Nhiễm sắc thể bị biến đổi cấu trúc
Đột biến cấu trúc nhiễm sắc thể là gì? Gồm những dạng nào?
Đột biến cấu trúc nhiễm sắc thể là những biến đổi trong cấu trúc của nhiễm sắc thể.
Mất đoạn
Lặp đoạn
Đảo đoạn
Một số dạng đột biến cấu trúc NST
Em hãy cho biết dạng đột biến nào làm mất hoặc thêm
vật chất di truyền?
Theo em, trong các dạng đột biến trên, dạng đột biến nào có
ảnh hưởng lớn nhất?
O M N
O M N
a
b
c
Mất đoạn
Lặp đoạn
Đảo đoạn
Hãy cho biết tên dạng đột biến trong các hình sau?
II. NGUYÊN NHÂN PHÁT SINH VÀ TÍNH CHẤT
CỦA ĐỘT BIẾN CẤU TRÚC NHỄM SẮC THỂ
Các em hãy quan sát các hình ảnh sau kết hợp thông tin SGK và cho biết :
Nguyên nhân chủ yếu gây ra đột biến cấu trúc nhiễm sắc thể là gì ?
Nhà máy điện hạt nhân, thử vũ khí hạt nhân
gây rò rỉ các nguyên tố phóng xạ
MỘT SỐ HÌNH ẢNH VỀ NGUYÊN NHÂN PHÁT SINH ĐỘT BIẾN
Các tác nhân vật lí
Mỹ ném bom nguyên tử xuống thành phố Hiroshima và Nagasaki của Nhật Bản vào 8/1945
Bức xạ nhiệt do bom nguyên tử ném xuống lên tới 40000C, thiêu rụi hai thành phố lớn của Nhật Bản, giết hại hàng trăm nghìn dân thường. Phát tán các nguyên tố phóng xạ ra môi trường.
Máy bay Mỹ rải chất độc màu da cam – điôxin xuống chiến trường miền Nam – Việt Nam
+ Tác nhân hóa hóa học: hoạt động của các nhà máy, xí nghiệp, của con người đã thải ra các chất hóa học: DDT, 666, chất độc màu da cam điôxin, nicôtin, các loại khí thải độc hại: CO2, SO2, SO3, H2S,.....
Ô nhiễm không khí
Nhà máy đạm Ninh Bình
Rác thải
Cháy rừng
Sử dụng thuốc trừ sâu
Ô nhiễm môi trường nước do nước thải sinh hoạt, công nghiệp chưa qua sử lý
Vậy đột biến cấu trúc nhiễm sắc thể có thể xuất hiện trong điều kiện nào?
? Đột biến cấu trúc NST có lợi hay có hại?
Phiếu học tập số 2: Nghiên cứu VD 1, VD 2 SGK/66: Chỉ ra đâu là đột biến có lợi, đâu là đột biến có hại? Đột biến trong 2 VD đó thuộc dạng đột biến gì?
Ví dụ 1: Mất một đoạn nhỏ ở đầu NST 21 gây ung thư máu ở người.
Là đột biến Có lợi ; Thuộc dạng đột biến: Mất đoạn
Ví dụ 2: Enzim thuỷ phân tinh bột ở một giống lúa mạch có hoạt tính cao hơn nhờ hiện tượng lặp đoạn NST mang gen quy định enzim này.
Là đột biến : Có hại ; Thuộc dạng đột biến: Lặp đoạn
Thảo luận 2’
MỘT SỐ HÌNH ẢNH VỀ HẬU QUẢ CỦA ĐỘT BIẾN CẤU TRÚC NST
NẠN NHÂN NHIỄM CHẤT ĐỘC MÀU DA CAM (ĐI Ô XIN)
CÁC TẬT DI TRUYỀN
Hội chứng “mèo kêu”:
(mất đoạn NST số 5)
Đột biến lặp đoạn NST ở ruồi giấm làm mắt lồi thành mắt dẹt.
Bò 6 chân
Ngựa 6 chân
Đột biến có lợi
BÀI TẬP
Trong thực nghiệm, con người chủ động gây đột biến bằng tác nhân vật lí, tác nhân hóa học chủ yếu trên ngô lúa, các loại cây lương thực, thực phẩm,....
Tại sao đột biến cấu trúc nhiễm sắc thể thường gây hại cho bản thân sinh vật?
Đột biến cấu trúc NST thường gây hại cho sinh vật vì:
Trải qua quá trình tiến hóa lâu dài các gen đã được sắp xếp hài hòa trên NST. Đột biến cấu trúc NST làm thay đổi số lượng và sự sắp xếp của các gen trên NST đó -> gây ra các rối loạn trong hoạt động của cơ thể dẫn đến bệnh tật, thậm chí gây chết.
Phiếu học tập số 3:Từ nguyên nhân và tính chất của đột biến cấu trúc NST các em hãy cho biết : Chúng ta cần làm gì để hạn chế phát sinh đột biến cấu trúc NST, hạn chế các loại bệnh ung thư, bệnh tật di truyền?
Thảo luận 3’
Để hạn chế phát sinh đột biến cấu trúc NST, hạn chế các loại bệnh ung thư, bệnh tật di truyền chúng ta cần làm
Có ý thức bảo vệ môi trường và vận động mọi người bảo vệ môi trường xanh – sạch – đẹp.
Tích cực trồng cây gây rừng, có ý thức bảo vệ rừng
Tuyên truyền tới cộng đồng việc sử dụng hợp lý và có biện pháp bảo hộ khi sử dụng thuốc bảo vệ thực vật,các hóa chất....
Ngăn ngừa các hoạt động gây ra ô nhiễm môi trường: đốt phá rừng, xả rác bừa bãi,…
Cùng cộng đồng ủng hộ các phong trào chống sản xuất và sử dụng vũ khí hạt nhân . . .
- Có ý thức nghiêm túc và thực hiện các quy đinh an toàn trong các giờ thực hành ,thí nghiệm.
Câu 1: Nguyên nhân gây đột biến cấu trúc NST là:
Do con người sử dụng các tác nhân vật lí , hóa học tác động vào cơ thể sinh vật
Do quá trình giao phối ở các loài hữu tính
Do các tác nhân vật lí, hóa học từ môi trường làm phá vỡ cấu trúc NST.
Cả A và C.
A
B
C
D
Câu 2: Đâu không phải dạng đột biến cấu trúc NST ?
Lặp đoạn nhiễm sắc thể
Đảo đoạn nhiễm sắc thể
Mất một cặp nucleotit
Mất đoạn nhiễm sắc thể
A
B
D
C
Câu 3: Mất đoạn NST số 21 ở người gây :
Hội chứng Down.
Hội chứng “mèo kêu”.
Thiếu máu hồng cầu hình liềm.
Ung thư máu.
Không ảnh hưởng gì.
A
B
C
E
D
Câu 4: Ở người, hội chứng “mèo kêu” là do mất đoạn tại NST số
15
5
8
18
21
A
B
D
E
C
HƯỚNG DẪN HỌC BÀI Ở NHÀ
- Học bài và trả lời các câu hỏi trong SGK
- Chuẩn bị bài tiết sau: “Đột biến số lượng nhiễm sắc thể”