Bài 22. Đột biến cấu trúc nhiễm sắc thể

Tiết 24. Đột biến cấu trúc nhiễm sắc thể
KIỂM TRA BÀI CŨ
1. Đột biến gen là gì? Gồm những dạng nào.Cho ví dụ
- Là những biến đổi trong cấu trúc của gen
- Gồm các dạng : Mất, thêm, thay thế cặp nucleotit
- Ví dụ: Lợn con có đầu và chân sau dị dạng
3. Nguyên nhân phát sinh và vai trò của đột biến gen.
-Do rối loạn trong quá trình sao chép ADN dưới tác động của các yếu tố tự nhiên
-Do con người gây đột biến nhân tạo bằng tác nhân vật lý, hóa học
-Đa số đột biến có hại, một số có lợi
2. Vì sao đột biến gen thường có hại cho bản thân sinh vật
-Vì đột biến gen làm phá vỡ sự thống nhất hài hoà trong kiểu gen đã qua chọn lọc tự nhiên và duy trì lâu đời trong điều kiện tự nhiên, gây ra những rối loạn trong quá trình tổng hợp prôtêin mà nó mã hoá dẫn đến biến đổi ở kiểu hình.
QUI ƯỚC
Câu hỏi
Ghi bài
: Chỉ điểm bị đứt
: Chỉ quá trình dẫn đến đột biến
Quan sát một số dạng đột biến cấu trúc NST
Chữ cái: A,B,C...Kí hiệu một đoạn NST
NST ban đầu NST bị biến đổi cấu trúc
Thảo luận theo 3 nhóm: hoàn thành phiếu học tập
Sự biến đổi cấu trúc NST trong trường hợp a
NST BAN ĐẦU
A
B
C
D
E
F
G
H
H
MẤT ĐOẠN
NST BỊ BIẾN ĐỔI CẤU TRÚC
8
ABCDEFGH
7
Mất đoạn H
Mất đoạn
a
c
3
: Chỉ điểm bị đứt
: Chỉ quá trình dẫn đến đột biến
Quan sát một số dạng đột biến cấu trúc NST
Chữ cái: A,B,C...Kí hiệu một đoạn NST
NST ban đầu NST bị biến đổi cấu trúc
Thảo luận theo 3 nhóm: hoàn thành phiếu học tập
NST BAN ĐẦU
A
C
B
D
E
F
G
H
NST BỊ BIẾN ĐỔI CẤU TRÚC
LẶP ĐOẠN
Sự biến đổi cấu trúc NST trong trường hợp b
8
8
ABCDEFGH
ABCDEFGH
10
7
Mất đoạn H
Mất đoạn
Lặp đoạn
Tăng thêm đoạn BC
a
c
3
: Chỉ điểm bị đứt
: Chỉ quá trình dẫn đến đột biến
Quan sát một số dạng đột biến cấu trúc NST
Chữ cái: A,B,C...Kí hiệu một đoạn NST
NST ban đầu NST bị biến đổi cấu trúc
Thảo luận theo 3 nhóm: hoàn thành phiếu học tập
Sự biến đổi cấu trúc NST trong trường hợp c
B
A
C
D
E
F
G
H
H
A
G
F
E
NST BỊ BIẾN ĐỔI CẤU TRÚC
D?O DO?N
NST BAN ĐẦU
8
8
8
ABCDEFGH
ABCDEFGH
ABCDEFGH
10
8
7
Mất đoạn H
Mất đoạn
Đảo đoạn
Lặp đoạn
Tăng thêm đoạn BC
Đoạn BCD đảo thành DCB
a
c
3
b
e
a
c
d
f
g
h
b
h
a
e
c
d
f
g
NST ban đầu
NST bị biến đổi cấu trúc
Chuyển đọan trên 1 NST
b
e
a
c
d
f
g
h
B
E
A
C
D
F
G
H
NST thứ nhất
NST thứ hai
b
e
a
c
d
f
g
h
Chuyển đoạn tương hỗ
B
E
A
C
D
F
G
H
NST thứ nhất
NST thứ hai
b
e
a
c
d
f
g
h
B
E
A
C
D
F
G
H
NST thứ nhất
NST thứ hai
e
c
d
f
g
h
Chuyển đoạn không tương hỗ
E
D
F
G
H
A
C
NST thứ nhất
NST thứ hai
b
a
B
I. Đột biến cấu trúc nhiễm sắc thể
- Đột biến cấu trúc NST là những biến đổi
trong cấu trúc NST.
- Các dạng: Mất đoạn, lặp đoạn, đảo đoạn và
chuyển đoạn

- Đột biến cấu trúc NST gồm những dạng nào
- Đột biến cấu trúc NST là gì
-Mất đoạn, chuyển đoạn không tương hỗ thường gây hậu quả nghiêm trọng vì gây mất cân bằng gen, nhóm gen liên kết thay đổi, 1 loạt vị trí gen thay đổi
Lặp đoạn gây hậu quả nhất đinh nhưng thường không nghiêm trọng như mất đoạn
Đảo đoạn, chuyển đoạn trên 1 NST thường không nghiêm trọng, đôi khi có lợi
Đột biến cấu trúc NST gây ra nhiều hậu quả với sinh vật vậy nguyên nhân nào gây ra đột biến cấu trúc NST
Máy bay Mỹ rải chất độc da cam xuống Miền Nam Việt Nam
Sử dụng vũ khí hạt nhân
Sử dụng hóa chất bảo vệ thực vật
Ô nhiễm môi trường nước
Rác thải
Cháy rừng
Nghiên cứu thông tin SGK, kết hợp những hình ảnh quan sát được,nêu những nguyên nhân nào gây biến đổi cấu trúc NST
Đột biến cấu trúc NST xảy ra do ảnh hưởng phức tạp của môi trường bên trong cơ thể : Những biến đổi bất thường về sinh lí, sinh hóa trong tế bào.
Do yếu tố của môi trường bên ngoài cơ thể thường là do tác động của con người như: Tác nhân vật lý: tia phóng xạ, tia cực tím, nhiệt độ…Tác nhân hóa học:Ảnh hưởng của các chất độc hóa học như thuốc trừ sâu,diệt cỏ,chất độc màu da cam…
Những yếu tố nào của môi trường bên trong cơ thể gây biến đổi cấu trúc NST
Những yếu tố nào của môi trường bên ngoài cơ thể gây biến đổi cấu trúc NST
II.Nguyên nhân phát sinh:
+ Do tác nhân của môi trường ngoài cơ thể (Thường là do tác động của con người như:
-Tác nhân vật lý:Tia phóng xạ,tia cực tím,nhiệt độ…
-Tác nhân hóa học:Ảnh hưởng của các chất độc hóa học như:Thuốc trừ sâu,diệt cỏ, điôxin…
+ Do nguyên nhân bên trong cơ thể:Những biến đổi bất thường trong sinh lí,sinh hóa trong tế bào(Xuất hiện một cách tự nhiên)
Chúng ta cần phải làm gì để hạn chế phát sinh đột biến cấu trúc NST?
(Hạn chế được một số bệnh ung thư ở người)
-Sử dụng hợp lí,an toàn thuốc trừ sâu, thuốc diệt cỏ
Sử dụng nguồn nước sạch, không vứt rác bừa bãi
Các nhà máy xí nghiệp cần có biện pháp xử lí nước thải sao cho phù hợp
-Có ý thức phòng chống sử dụng vũ khí hạt nhân, vũ khí hóa học
-Có ý thức giữ gìn vệ sinh môi trường
Để phòng đột biến cấu trúc NST cần lưu ý
Để đề phòng đột biến cấu trúc NST cần lưu ý
Đột biến NST ảnh hưởng như thế nào đến đời sống sinh vật. Các em cùng quan sát những hình ảnh sau
HẬU QUẢ CỦA NHIỄM CHẤT ĐỘC MÀU DA CAM ( DIOXIN )
KHE HỞ MÔI HÀM
BÀN TAY MẤT MỘT SỐ NGÓN
BÀN CHÂN MẤT NGÓN VÀ DÍNH NGÓN
BÀN TAY NHIỀU NGÓN
Hội chứng “mèo kêu”:Do mất 1 phần cánh của NST số 5 ở người: Trẻ khóc như tiếng mèo kêu, cơ thể có những dị dạng, chậm biết đi, chậm biết nói, thiểu năng trí tuệ.
Mắt ruồi giấm có bộ NST bình thường
Mắt ruồi giấm có một đoạn NST nhân đôi
Mắt ruồi giấm có một đoạn NST nhân ba
Lặp đọan 16a trên NST của ruồi giấm sẽ làm mắt lồi của ruồi trở thành mắt dẹp (lặp càng nhiều thì mắt càng dẹp)
Enzim thuỷ phân tinh bột ở một giống lúa mạch có hoạt tính cao hơn nhờ hiện tượng lặp đoạn NST mang gen quy định enzim này.
Hình 3
Giống ngô đột biến chịu hạn cho năng suất cao
Giống chuối đột biến kháng sâu bệnh
Nêu vai trò của đột biến cấu trúc NST
III. Vai trò của đột biến cấu trúc NST
Đột biến cấu trúc NST thường gây hại cho bản thân sinh vật
VD: - Mất 1 đoạn nhỏ trên NST 21 gây ung thư máu ở người
- Mất 1 phần cánh của NST số 5 gây hội chúng “mèo kêu” ở người
- Lặp đoạn số 16 trên NST của ruồi giấm làm cho mắt lồi thành mắt dẹt
Đôi khi có dạng đột biến cấu trúc NST có lợi
VD: - Đột biến cấu trúc NST làm ngô, chuối có sức chống chiu tôt, năng suất cao
Qua bài học em thấy liên quan tới những môn học nào
Tại sao đột biến cấu trúc NST lại thường gây hại cho con người và sinh vật.
Cùng trả lời các câu hỏi để nhận phần thưởng.
Vỡ tr?i qua quỏ trỡnh ti?n hoỏ lõu d�i, cỏc gen dó du?c s?p x?p h�i ho� trờn NST.
Khi bi?n d?i c?u trỳc NST s? l�m phỏ v? c?u trỳc c?a NST, phỏ v? s? s?p x?p h�i hũa c?a cỏc gen trờn NST nờn thu?ng gõy h?i cho sinh v?t ( r?i lo?n ho?t d?ng co th?, d?n d?n b?nh t?t, th?m chớ gõy ch?t).
Tại sao đột biến cấu trúc NST lại gây hại cho con người và sinh vật.
Môn GDCD: Giáo dục ý thức của cho mỗi người chung tay bảo vệ môi trường sống ngày càng xanh sạch đẹp.

- Môn công nghệ: Trồng trọt – sử dụng thuốc trừ sâu thuốc bảo vệ thực vật thuốc diệt cỏ đúng cách.

Môn lịch sử: Chất độc Đioxin do chiến tranh miền Nam để lại.

Môn hóa học: Các nguyên tố hóa học do chất độc Dioxin, sử dụng thuốc trừ sâu thuốc bảo vệ thực vật thuốc diệt cỏ đúng cách.

- Môn vật lý: Nói không với vũ khí hạt nhân, tránh các tia phóng xạ.
Những ứng dụng liên môn cần nhớ
Qua bài học em thấy liên quan tới những môn học nào
Phần thưởng là một số hình ảnh " Đặc biệt" để giải trí.
Chất độc da cam Mỷ rải ở Việt Nam trong thời gian chiến tranh đã diễn ra mấy chục năm về trước, nhưng đến nay hàng ngày, hàng giờ, người dân Việt Nam vẫn phải chứng kiến những hậu quả thương tâm của loại hoá chất này.
*Mặc dù chưa đầy đủ, nhưng những nước kém phát triển hoặc đang phát triển không phải không biết những hậu quả do môi trường bị ô nhiễm.
-Những người bị nhiễm độc cấp do hóa chất bảo vệ thực vật, phốt pho hữu cơ, gây ra gây ra biến đổi cấu trúc NST.
Do mất đoạn là chủ yếu, NST ít hơn 2n=46
Người bị nhiểm độc cấp do hóa chất nói trên có tần số đột biến NST gấp 2 lần so với bình thường.
Có thể bạn chưa biết
- Ở tằm nhờ chuyển đoạn, gen kiểm tra màu đen của vỏ trứng từ NST thường chuyển qua NST giới tính Y .Dựa vào màu sắc trứng người ta biết được trứng nào nở ra tằm đực .Tằm đực có sản lượng tơ cao hơn tằm cái
-Ứng dụng đột biến chuyển đoạn người ta tạo nhiều giống cây trồng mang các đặc điểm quí:
+ Ngô chống chịu được thuốc diệt cỏ, kháng sâu đục thân, côn trùng có hại