Bài 22. Đột biến cấu trúc nhiễm sắc thể

CHÀO MỪNG QUÝ THẦY CÔ
VÀ CÁC EM HỌC SINH!
KIỂM TRA BÀI CŨ
1. Đột biến gen là gì? Gồm những dạng nào?
- Là những biến đổi trong cấu trúc của gen liên quan tới một hoặc một số cặp nucleotit
Gồm các dạng :
+ Mất một cặp nucleotit
+ Thêm một cặp nucleotit
+ Thay thế một cặp nucleotit
3. Nguyên nhân phát sinh của đột biến gen.
- Do rối loạn trong quá trình sao chép ADN dưới tác động của các yếu tố bên trong và bên ngoài cơ thể.
- Do con người gây đột biến nhân tạo bằng tác nhân vật lý, hóa học
Tiết 25- BÀI 22
ĐỘT BIẾN CẤU TRÚC
NHIỄM SẮC THỂ
I- ĐỘT BIẾN CẤU TRÚC NHIỄM SẮC THỂ LÀ GÌ?
II- NGUYÊN NHÂN PHÁT SINH VÀ TÍNH CHẤT CỦA ĐỘT BIẾN CẤU TRÚC NHIỄM SẮC THỂ
I- ĐỘT BIẾN CẤU TRÚC NHIỄM SẮC THỂ LÀ GÌ?
a
b
c
d
NST ban đầu
Một số dạng biến đổi cấu trúc của NST a
Hình 22. Một số dạng đột biến NST
I- ĐỘT BIẾN CẤU TRÚC NHIỄM SẮC THỂ LÀ GÌ?
c
a
b
d
+ NST ban đầu (a): Có ….. đoạn gen
+ NST bị biến đổi:
2 phút thảo luận
8
7
10
8
Mất đoạn H
Mất đoạn
Tăng thêm đoạn B C
Lặp đoạn
Đảo đoạn B C D  D C B
Đảo đoạn
I- ĐỘT BIẾN CẤU TRÚC NHIỄM SẮC THỂ LÀ GÌ?
- Khái niệm: Đột biến cấu trúc nhiễm sắc thể là những biến đổi trong cấu trúc nhiễm sắc thể; làm sắp xếp lại trình tự các gen và thay đổi hình dạng, cấu trúc của NST
Các dạng:
+ Mất đoạn,
+ Lặp đoạn,
+ Đảo đoạn,
+ Chuyển đoạn.

Thế nào là đột biến cấu trúc NST?
Đột biến cấu trúc NST gồm những dạng nào?
II- NGUYÊN NHÂN PHÁT SINH VÀ TÍNH CHẤT CỦA ĐỘT BIẾN CẤU TRÚC NHIỄM SẮC THỂ
Những nguyên nhân nào gây ra đột biến cấu trúc NST?
Sốc nhiệt
Tia phóng xạ
tác nhân vật lí
Chất độc da cam
Thuốc trừ sâu, diệt cỏ…
II- NGUYÊN NHÂN PHÁT SINH VÀ TÍNH CHẤT CỦA ĐỘT BIẾN CẤU TRÚC NHIỄM SẮC THỂ
1. Nguyên nhân
Bên ngoài: Do các tác nhân vật lí và hóa học của ngoại cảnh làm phá vỡ cấu trúc NST hoặc gây ra sự sắp xếp lại các đoạn trên NST.
- Bên trong: Những biến đổi bất thường về sinh lí, sinh hóa trong tế bào.

II- NGUYÊN NHÂN PHÁT SINH VÀ TÍNH CHẤT CỦA ĐỘT BIẾN CẤU TRÚC NHIỄM SẮC THỂ
2. Tính chất của đột biến cấu trúc nhiễm sắc thể
Mất 1 đoạn NST số 21 gây bệnh ung thư máu ác tính
mất 1 đoạn ngắn NST số 5 gây nên hội chứng “tiếng mèo kêu”.
II- NGUYÊN NHÂN PHÁT SINH VÀ TÍNH CHẤT CỦA ĐỘT BIẾN CẤU TRÚC NHIỄM SẮC THỂ
2. Tính chất của đột biến cấu trúc nhiễm sắc thể
Nạn nhân chất độc da cam
Mắt ruồi giấm có bộ NST bình thường
Mắt ruồi giấm có một đoạn NST lặp 2 lần
Mắt ruồi giấm có một đoạn NST lặp 3 lần
Lặp đọan 16A trên NST của ruồi giấm sẽ làm mắt lồi của ruồi trở thành mắt dẹp (lặp càng nhiều thì mắt càng dẹp)
II- NGUYÊN NHÂN PHÁT SINH VÀ TÍNH CHẤT CỦA ĐỘT BIẾN CẤU TRÚC NHIỄM SẮC THỂ
2. Tính chất của đột biến cấu trúc nhiễm sắc thể
Enzim thuỷ phân tinh bột ở một giống lúa mạch có hoạt tính cao hơn nhờ hiện tượng lặp đoạn NST mang gen quy định enzim này.
II- NGUYÊN NHÂN PHÁT SINH VÀ TÍNH CHẤT CỦA ĐỘT BIẾN CẤU TRÚC NHIỄM SẮC THỂ
2. Tính chất của đột biến cấu trúc nhiễm sắc thể
Đột biến cấu trúc NST thường gây hại cho sinh vật
VD: - Mất 1 đoạn nhỏ trên NST 21 gây ung thư máu ở người
- Mất 1 phần cánh của NST số 5 gây hội chứng “mèo kêu” ở người
Đột biến cấu trúc ảnh hưởng như thế nào đến sinh vật?
Vì sao đột biến cấu trúc thường gây hại cho sinh vật?
- Đôi khi có dạng đột biến cấu trúc NST có lợi
Vì trải qua quá trình tiến hoá lâu dài, các gen đã được sắp xếp hài hoà trên NST. Biến đổi cấu trúc NST làm thay đổi số lượng và cách sắp xếp các gen  gây hại cho sinh vật
VD: Lặp đoạn làm tăng hoạt tính của enzim phân giải tinh bột ở đại mạch  có ý nghĩa trong sản xuất bia

Đu đủ chuyển gen kháng virus gây bệnh đốm vòng
2. Tính chất của đột biến cấu trúc nhiễm sắc thể
Gạo chuyển gen giàu caroten
Chúng ta cần phải làm gì để hạn chế phát sinh đột biến cấu trúc NST? (Hạn chế được một số bệnh ung thư ở người)
Có ý thức giữ gìn vệ sinh môi trường
Để hạn chế phát sinh đột biến cấu trúc NST
Bảo vệ nguồn nước sạch
Để hạn chế phát sinh đột biến cấu trúc NST
Sử dụng hợp lí, an toàn thuốc trừ sâu, thuốc diệt cỏ
Để hạn chế phát sinh đột biến cấu trúc NST
Và chúng ta cần
Đấu tranh chống sử dụng vũ khí hóa học, vũ khí hạt nhân
Để hạn chế phát sinh đột biến cấu trúc NST
ĐỘT BIẾN
CẤU TRÚC NST
Khái niệm
Nguyên nhân
Các dạng
Đột biến cấu trúc nhiễm sắc thể là những biến đổi trong cấu trúc NST
Mất đoạn
Lặp đoạn
Đảo đoạn
Chuyển đoạn
Bên ngoài
tác nhân vật lí
tác nhân hóa học
Bên trong
Phần lớn có hại cho sinh vật
Tính chất
biến đổi bất thường về sinh lí, sinh hóa trong tế bào
Số ít có lợi cho sinh vật và con người
Củng cố
25
Mất đoạn nhiễm sắc thể
Lặp đoạn nhiễm sắc thể
Đảo đoạn nhiễm sắc thể
Chuyển đoạn nhiễm sắc thể
Câu 1: Quan sát trường hợp minh họa sau đây và hãy xác định đột biến này thuộc dạng nào?

A B.C D E F G H A B.C D E F G
Củng cố
Mất đoạn nhiễm sắc thể
Đảo đoạn nhiễm sắc thể
Lặp đoạn nhiễm sắc thể
Chuyển đoạn nhiễm sắc thể
Câu 2: Đột biến cấu trúc nào sau đây không làm thay đổi kích thước nhiễm sắc thể nhưng làm thay đổi trình tự các gen trên đó, ít ảnh hưởng đến sức sống?

Củng cố
Câu 3: Cơ chế phát sinh đột biến cấu trúc NST là do tác dụng của các tác nhân gây đột biến, dẫn đến:
A. Phá vỡ cấu trúc NST
B.Gây ra sự sắp xếp lại các đoạn trên NST
C. NST gia tăng số lượng trong tế bào
D. Cả A và B đều đúng
Củng cố
HƯỚNG DẪN VỀ NHÀ
-Học bài và trả lời câu hỏi SGK
- Đọc trước bài 23: Đột biến số lượng nhiễm sắc thể
Chúc các em học tốt!
NST ban đầu
Chuyển đọan trên 1 NST
I- ĐỘT BIẾN CẤU TRÚC NHIỄM SẮC THỂ LÀ GÌ?
Chuyển đọan trên 2 NST
NST sau biến đổi
Hình 22. Một số dạng đột biến gen
Lặp đoạn
Mất đoạn
Đảo đoạn
Dạng đột biến nào gây hậu quả nghiêm trọng?
Dạng đột biến nào ít ảnh hưởng đến sức sống?