Bài 22. Đột biến cấu trúc nhiễm sắc thể

CHÀO MỪNG CÁC THẦY CÔ
VỀ DỰ GIỜ LỚP 9C
Giáo viên: Lâm Văn Triều
Trường Trung học cơ sở Tân Thạnh
Môn: Sinh học
Đột biến cấu trúc NST là gì? Có những dạng nào?
Trả lời:
- Đột biến cấu trúc NST là những biến đổi trong cấu trúc của NST.
- Đột biến cấu trúc NST có các dạng: mất đoạn, lặp đoạn, đảo đoạn
Bài 23
ĐỘT BIẾN SỐ LƯỢNG
NHIỄM SẮC THỂ
Bài 23
ĐỘT BIẾN SỐ LƯỢNG NHIỄM SẮC THỂ
Nghiên cứu thông tin đầu tiên sách giáo khoa và cho biết thế nào là đột biến số lượng NST?
Bài 23
ĐỘT BIẾN SỐ LƯỢNG NHIỄM SẮC THỂ
Đột biến số lượng NST là những biến đổi về số lượng xảy ra ở một hoặc một số cặp NST nào đó hoặc ở tất cả bộ NST
Có 2 dạng:
- Thể dị bội
- Thể đa bội
Bài 23
ĐỘT BIẾN SỐ LƯỢNG NHIỄM SẮC THỂ
I. Thể dị bội










Cặp NST tương đồng là gì?

Cặp NST tương đồng là cặp NST gồm 2 NST giống nhau về hình dạng, kích thước.










Thế nào là bộ NST lưỡng bôi?












Bộ NST chứa các cặp NST tương đồng được gọi là bộ NST lưỡng bội, kí hiệu là 2n










Thế nào là bộ NST đơn bội bôi?












Bộ NST trong giao tử chỉ chứa 1 NST của cặp tương đồng được gọi là bộ NST đơn bội, kí hiệu là n
Chúng ta đã biết rằng bình thường trong tế bào, NST luôn tồn tại thành từng cặp tương đồng tức là mỗi cặp gồm 2 NST giống nhau, Vậy nếu có một sự thay đổi nào đó về số lượng NST trong một hoặc một số cặp NST tương đồng thì sao?
Xin mời các em quan sát một số hình ảnh sau đây:
Quan sát hình và cho biết điểm khác nhau giữa bộ NST của bệnh nhân Đao và bộ NST của người bình thường?
Thể 3 nhiễm
Bộ NST của nam giới bình thường
Bộ NST bệnh nhân Đao
(2n+1)
Thế nào là thể 3 nhiễm?
Đáp án
Thể ba nhiễm là cơ thể mà trong tế bào sinh dưỡng có một hoặc một số cặp NST tương đồng tăng thêm 1 NST thứ ba (có 2n+1 NST)
Thể 1 nhiễm
(2n-1)
Điểm khác nhau giữa bộ NST của bệnh nhân Tớcnơ và bộ NST của người bình thường?
Bộ NST của nữ giới bình thường
Bộ NST bệnh nhân Tớcnơ
Thế nào là thể 1 nhiễm?
Đáp án
Thể ba nhiễm là cơ thể mà trong tế bào sinh dưỡng có một hoặc một số cặp NST tương đồng tăng thêm 1 NST thứ 3 (có 2n+1 NST)
Thể một nhiễm là cơ thể mà trong tế bào sinh dưỡng có một hoặc một số cặp NST tương đồng bị mất đi 1 NST (có 2n-1 NST)
Từ các thông tin trên hãy cho biết thể dị bội là gì?
Bài 23
ĐỘT BIẾN SỐ LƯỢNG NHIỄM SẮC THỂ
I. Thể dị bội
- Thể dị bội là cơ thể mà trong tế bào sinh dưỡng có một hoặc một số cặp NST bị thay đổi về số lượng.
Thể dị bội có những dạng nào?
Bài 23
ĐỘT BIẾN SỐ LƯỢNG NHIỄM SẮC THỂ
I. Thể dị bội
- Thể dị bội là cơ thể mà trong tế bào sinh dưỡng có một hoặc một số cặp NST bị thay đổi về số lượng.
- Có các dạng sau đây:
+ (2n+1): thể ba nhiễm
+ (2n-1): thể một nhiễm
Còn dạng nào nữa không?
Mời các em quan sát hình ảnh sau đây
Bộ NST ruồi giấm 2n = 8
(2n + 2)
Thể 4
(2n - 2)
Thể 0
Bài 23
ĐỘT BIẾN SỐ LƯỢNG NHIỄM SẮC THỂ
I. Thể dị bội
- Thể dị bội là cơ thể mà trong tế bào sinh dưỡng có một hoặc một số cặp NST bị thay đổi về số lượng.
- Có các dạng sau đây:
+ (2n+1): thể ba nhiễm
+ (2n-1): thể một nhiễm
+ (2n+2): thể bốn
+(2n-2): thể không
Hình: Quả của cây cà độc dược
I. Quả của cây lưỡng bội bình thường có 2n = 24 NST
II-XIII. Quả của 12 kiểu cây dị bội khác nhau có (2n + 1) = 25 NST
Quan sát hình cho biết:
Quả của 12 kiểu cây dị bội (2n + 1) khác với quả của cây bình thường (2n) như thế nào về:

Hình dạng:

Kích thước:

tròn hơn hay dài hơn
To hơn hay nhỏ hơn
* Các thể dị bội ở cà độc dược:
Bài 23
ĐỘT BIẾN SỐ LƯỢNG NHIỄM SẮC THỂ
I. Thể dị bội
II. Sự phát sinh thể dị bội
Sự phân ly của 1 cặp NST hình thành các giao tử có bộ NST như thế nào trong các trường hợp sau:
- Trường hợp bình thường?
- Trường hợp bị rối loạn?
Các giao tử nói trên tham gia thụ tinh tạo hợp tử có số lượng NST như thế nào?
Hình 23.2. Cơ chế phát sinh các thể dị bội có (2n+1) và (2n-1) NST
Học sinh quan sát Hình 23.2 thảo luận (3 phút) trả lời câu hỏi:
? Sự phân ly của 1 cặp NST hình thành các giao tử có bộ NST như thế nào trong: - Trường hợp bình thường?

- Trường hợp bị rối loạn?
? Các giao tử nói trên tham gia thụ tinh tạo hợp tử có số lượng NST như thế nào?
Cho ra hai loại giao tử, mỗi giao tử chứa 1 NST của cặp(n).

Tạo ra 2 giao tử:
+ Một giao tử có 2 NST của cặp (n + 1)
+ Một giao tử không chứa NST nào của cặp (n – 1)
Giao tử bình thường (n) kết hợp với giao tử bất thường có 2 NST (n+1) tạo hợp tử (2n + 1)  Thể 3 nhiễm
Giao tử bình thường (n) kết hợp với giao tử bất thường không chứa NST nào (n-1) tạo hợp tử (2n - 1)  Thể 1 nhiễm
Trình bày cơ chế phát sinh các thể dị bội (2n+1) và (2n – 1) NST?
Cơ chế:
Do một cặp NST nào đó của một bên bố hoặc mẹ không phân li trong giảm phân đã tạo ra một giao tử mang 2 NST (n+1) và một giao tử không mang NST nào (n-1)
+Giao tử (n+1) kết hợp với giao tử bình thường (n) trong thụ tinh tạo hợp tử mang 3 NST hình thành thể (2n+1)
+Giao tử (n-1) kết hợp với giao tử bình thường (n) trong thụ tinh tạo hợp tử mang 1 NST hình thành thể (2n-1)
Ví dụ ở ruồi giấm
P:
G:
Hợp tử
X
Giải thích cơ chế phát sinh các trường hợp sau đây
Bộ NST bệnh nhân Đao
Bệnh nhân Đao
Dựa vào sơ đồ lai hãy trình bày cơ chế trẻ sinh ra bị bệnh Đao ?
x
P
NST 21
NST 21
G
F1
3 NST 21
Bệnh Đao
Bộ NST bệnh nhân Tớcnơ
Bệnh nhân Tớcnơ
x
P
44A + XY
44A + XX
G
(22A + XY)
(22A + O)
(22A + X)
F1
(44A + XXY)
(44A + XO)
(Claiphentơ)
(Tơcnơ)
Quan sát các hình trên và cho biết nguyên nhân phát sinh thể dị bội là gì?
Mĩ ném bom nguyên tử xuống Nhật
Máy bay Mỹ rải chất diệt cỏ
Nguyên nhân:
Các tác nhân vật lí hoặc hóa học trong ngoại cảnh.
Ảnh hưởng phức tạp của môi trường trong cơ thể.
=> Tác động vào kì sau của quá trình giảm phân gây ra sự không phân li của 1 hoặc 1 số cặp NST
Bộ NST người bệnh Đao
2n + 1 = 46 + 1 = 47 NST
(Tăng thêm 1 NST thứ 21)
Một số hình ảnh biểu hiện của người bị bệnh Đao
Bộ NST người mắc hội chứng Tớcnơ chỉ có 1 NST giới tính X
2n – 1 = 46 – 1 = 45 NST
Từ các hình ảnh trên hãy nêu hậu quả của đột biến dị bội.
Bệnh nhân Tớcnơ
Bệnh nhân Đao
Hậu quả
- Gây biến đổi hình dạng, kích thước ở thực vật.
- Gây ra một số bệnh tật ở người và động vật hoặc làm giảm sức sống của cơ thể.
Quan sát các hình ảnh sau đây và cho biết để hạn chế phát sinh các đột biến theo em chúng ta cần làm gì?
Tích cực tham gia bảo vệ môi trường
Sử dụng hơp lí thuốc bảo vệ thực vật
Sử dụng thực phẩm an toàn
- Hạn chế sử dụng thuốc bảo vệ thực vật và chất độc hóa học
Sử dụng thực phẩm an toàn
Tăng cường công tác vệ sinh môi trường
- Tuyên truyền cho mọi người ý thức bảo vệ môi trường.
Củng cố
Hoàn thàng các bài tập sau
DẶN DÒ
1. Học bài và trả lời câu 1,2,3 SGK trang 68
2. Chuẩn bị bài mới cho tiết sau:
- Nghiên cứu qua bài 24 “Đột biến số lượng nhiễm sắc thể” (tiếp theo).
+ Tìm hiểu hiện tượng thể đa bội. So sánh thể đa bội với thể dị bội
+ Sự hình thành thể đa bội do nguyên phân và giảm phân không bình thường diễn ra như thế nào?
- Sưu tầm tư liệu và mô tả một số giống cây trồng đa bội ở Việt Nam.
CẢM ƠN VÀ CHÚC SỨC KHỎE
CÁC THẦY GIÁO, CÔ GIÁO