Bài 22. Đột biến cấu trúc nhiễm sắc thể

11/9/2018
1
BIẾN DỊ
BIẾN DỊ KHÔNG DI TRUYỀN
BIẾN DỊ DI TRUYỀN
BIẾN DỊ ĐỘT BIẾN
BIẾN DỊ TỔ HỢP
ĐỘT BIẾN GEN
ĐỘT BIẾN NST
KIỂM TRA BÀI CŨ
1. Đột biến gen là gì? Gồm những dạng nào.Cho ví dụ
Là những biến đổi trong cấu trúc của gen
Gồm các dạng :Mất, thêm, thay thế cặp nucleotit
Ví dụ: Lợn con có đầu và chân sau dị dạng
2. Nguyên nhân phát sinh và vai trò của đột biến gen.
- Do rối loạn trong quá trình sao chép ADN dưới tác động của các yếu tố tự nhiên
- Do con người gây đột biến nhân tạo bằng tác nhân vật lý, hóa học
- Đa số đột biến có hại, một số có lợi
Chỉ điểm bị đứt
: Chỉ quá trình dẫn đến đột biến
Một số dạng đột biến cấu trúc NST
Chữ cái: A,B,C...Kí hiệu một đoạn NST
Bài 22 : ĐỘT BIẾN CẤU TRÚC NHIỄM SẮC THỂ
I. Đột biến cấu trúc NST là gì?
Quan sát hình sau:
NST ban đầu NST bị biến đổi cấu trúc
Thảo luận nhóm: hoàn thành phiếu học tập
Mất đoạn H
Mất đoạn
Gồm các đoạn
ABCDEFGH
Lặp lại đoạn BC
Lặp đoạn
Gồm các đoạn ABCDEFGH
Trình tự đoạn BCD đổi lại thành đoạn DCB
Đảo đoạn
Gồm các đoạn ABCDEFGH
MỘT SỐ DẠNG ĐỘT BIẾN CẤU TRÚC NST
NST BAN ĐẦU
A
B
C
D
E
F
G
H
H
MẤT ĐOẠN
a
NST BỊ BIẾN ĐỔI CẤU TRÚC
NST BAN ĐẦU
A
C
B
D
E
F
G
H
NST BỊ BIẾN ĐỔI CẤU TRÚC
LẶP ĐOẠN
b
MỘT SỐ DẠNG ĐỘT BIẾN CẤU TRÚC NST
MỘT SỐ DẠNG ĐỘT BIẾN CẤU TRÚC NST
B
A
C
D
E
F
G
H
H
A
G
F
E
c
NST BỊ BIẾN ĐỔI CẤU TRÚC
ĐẢO ĐOẠN
NST BAN ĐẦU
I. ĐỘT BIẾN CẤU TRÚC NST LÀ GÌ?
- Đột biến cấu trúc NST là những biến đổi trong cấu trúc NST.
Tiết 23: Bài 22: ĐỘT BIẾN CẤU TRÚC NHIỄM SẮC THỂ
Bài 22: ĐỘT BIẾN CẤU TRÚC NHIỄM SẮC THỂ
Các dạng:
+ Mất đoạn
+ Lặp đoạn
+ Đảo đoạn.
Quan sát hình sau: a; b; c. Cho biết tên các dạng đột biến
a
b
c
Mất đoạn
Lặp đoạn
Đảo đoạn
Chuyển đoạn
? Đột biến cấu trúc NST là gì? Gồm những dạng nào.
?

II. Nguyên nhân phát sinh và tính chất của đột biến cấu trúc NST.
1.Nguyên nhân phát sinh:
Tiết 23: Bài 22: ĐỘT BIẾN CẤU TRÚC NHIỄM SẮC THỂ
Bài 22: ĐỘT BIẾN CẤU TRÚC NHIỄM SẮC THỂ
?
Nghiên cứu thông tin SGK, kết hợp những hình ảnh quan sát được, nêu những nguyên nhân gây biến đổi cấu trúc NST?
MÁY BAY MỸ RẢI CHẤT ĐỘC MÀU DA CAM
Mỹ ném bom nguyên tử xuống Hiroshima - Nhật Bản
PHUN THUỐC TRỪ SÂU
DÒNG SÔNG BỊ Ô NHIỄM
II. Nguyên nhân phát sinh và tính chất của đột biến cấu trúc NST.
1.Nguyên nhân phát sinh:
Tiết 23: Bài 22: ĐỘT BIẾN CẤU TRÚC NHIỄM SẮC THỂ
Bài 22: ĐỘT BIẾN CẤU TRÚC NHIỄM SẮC THỂ
?
Nghiên cứu thông tin SGK, kết hợp những hình ảnh quan sát được, nêu những nguyên nhân gây biến đổi cấu trúc NST?
Đột biến cấu trúc NST xảy ra do ảnh hưởng phức tạp: của môi trường bên trong cơ thể ( Những biến đổi bất thường về sinh lí, sinh hóa trong tế bào)
Do yếu tố của môi trường bên ngoài cơ thể thường là do tác động của con người như: Tác nhân vật lý: tia phóng xạ, tia cực tím, nhiệt độ…Tác nhân hóa học: Ảnh hưởng của các chất độc hóa học như thuốc trừ sâu, diệt cỏ, chất độc màu da cam…
Tóm lại đột biến cấu trúc NST xuất hiện trong điều kiện tự nhiên hoặc do con người gây ra
II. Nguyên nhân phát sinh và tính chất của đột biến cấu trúc NST.
1.Nguyên nhân phát sinh:
Tiết 23: Bài 22: ĐỘT BIẾN CẤU TRÚC NHIỄM SẮC THỂ
- Do tác nhân của môi trường ngoài cơ thể, thường là do tác động của con người như:
+ Tác nhân vật lý: Tia phóng xạ, tia cực tím, nhiệt độ…
+ Tác nhân hóa học: Ảnh hưởng của các chất độc hóa học như:thuốc trừ sâu,diệt cỏ, điôxin…
Bài 22: ĐỘT BIẾN CẤU TRÚC NHIỄM SẮC THỂ
- Do nguyên nhân bên trong cơ thể: Những biến đổi bất thường trong sinh lí, sinh hóa trong tế bào (xuất hiện một cách tự nhiên)
?
Chúng ta cần phải làm gì để hạn chế phát sinh đột biến cấu trúc NST?
(Hạn chế được một số bệnh ung thư ở người)
- Sử dụng hợp lí thuốc trừ sâu, thuốc diệt cỏ
- Có ý thức phòng chống sử dụng vũ khí hạt nhân, vũ khí hóa học
- Có ý thức giữ gìn vệ sinh môi trường
Bài 22: ĐỘT BIẾN CẤU TRÚC NHIỄM SẮC THỂ
II. Nguyên nhân phát sinh và tính chất của đột biến cấu trúc NST.
1.Nguyên nhân phát sinh:
2. Tính chất của đột biến cấu trúc NST
Đột biến cấu trúc NST có lợi hay có hại?
KHE HỞ MÔI HÀM
BÀN TAY MẤT MỘT SỐ NGÓN
BÀN CHÂN MẤT NGÓN VÀ DÍNH NGÓN
BÀN TAY NHIỀU NGÓN
HẬU QUẢ CỦA NHIỄM CHẤT ĐỘC MÀU DA CAM ( DIOXIN )
Lúa mạch đột biến
Cánh đồng lúa mạch
Sản xuất bia từ lúa mạch
Lúa mạch thường
Bài 22: ĐỘT BIẾN CẤU TRÚC NHIỄM SẮC THỂ
Ví dụ 1: Mất một đoạn nhỏ ở đầu NST 21 gây ung thư máu ở người
Có hại - Mất đoạn
Ví dụ 2: Enzim thuỷ phân tinh bột ở một giống lúa mạch có hoạt tính cao hơn nhờ hiện tượng lặp đoạn NST mang gen quy định enzim này.
Có lợi- Lặp đoạn
? Nghiên cứu VD1, VD 2 SGK/66: Chỉ ra đâu là đột biến có lợi, đâu là đột biến có hại? Phân dạng đột biến trong 2 VD đó?
? Tại sao đột biến cấu trúc NST lại gây hại cho con người và sinh vật.
Vì: Trải qua quá trình tiến hóa lâu dài, các gen được sắp xếp hài hòa trên NST. Biến đổi cấu trúc NST làm thay đổi số lượng và cách sắp xếp gen trên đó nên thường gây hại cho sinh vật
Bài 22: ĐỘT BIẾN CẤU TRÚC NHIỄM SẮC THỂ
II. Nguyên nhân phát sinh và tính chất của đột biến cấu trúc NST.
1.Nguyên nhân phát sinh:
2. Tính chất của đột biến cấu trúc NST
Đột biến cấu trúc NST thường gây hại cho người và sinh vật, nhưng cũng có trường hợp có lợi.
?
Biến đổi trong
cấu trúc vật chất DT
Phần lớn gây
hại cho SV
Biến đổi trong
cấu trúc của gen
Gồm:Mất,thêm
thay thế cặp Nu…
Biến đổi trong
CT của NST
Gồm :Mất,lặp,
đảo đoạn NST
Do tác
động
của môi
trường
bên trong
và bên
ngoài cơ
thể
DT cho thế hệ mai sau
Câu1 Cơ chế phát sinh đột biến cấu trúc NST là do tác dụng của các tác nhân gây đột biến, dẫn đến:
a. Phá vỡ cấu trúc NST
b. Gây ra sự sắp xếp lại các đoạn trên NST
c. NST gia tăng số lượng trong tế bào
d. Cả a và b đều đúng
d
Câu 2: Nguyên nhân gây đột biến cấu trúc NST là gì?
A. Do các tác nhân vật lý, hóa học từ môi trường tác động làm phá vỡ cấu trúc NST
B. Do con người chủ động sử dụng các tác nhân vật lý, hóa học tác động vào cơ thể sinh vật
C. Do quá trình giao phối ở các sinh vật sinh sản hữu tính
D. Cả a và b
D
Một vài ví dụ về đột biến cấu trúc NST
+D?ng d?t bi?n l?p do?n (H 22b-SGK)
+Dạng đột biến mất đoạn (H 22a-SGK)
- Mất một đoạn NST 21 gây ung thư máu ở người
- Mất một phần cánh ngắn của NST số 5 ở người gây hội chứng tiếng mèo kêu.
VD:Lặp đoạn 16A ở ruồi giấm làm mắt hình cầu trở thành mắt dẹt  Nếu lặp nhiều lần mất hẳn.
+Dạng đột biến chuyển đoạn lớn gây chết, làm giảm hoặc mất khả năng sinh sản.
VD: Chuyển đoạn NST số 4 sang NST 14 ở lợn landrat làm giảm 56% khả năng sinh sản.
Hội chứng “mèo kêu”:
(mất đoạn NST số 5)
Mắt ruồi giấm có bộ NST bình thường
Mắt ruồi giấm có một đoạn NST nhân đôi
Mắt ruồi giấm có một đoạn NST nhân ba
DẶN DÒ
Trả lời câu hỏi sách giáo khoa
Xem trước bài 23 – Đột biến số lượng nhiễm sắc thể
Giờ học đến đây kết thúc.
Chào tạm biệt các em.
Chúc các em học giỏi!