Bài 22. Đột biến cấu trúc nhiễm sắc thể

Giáo viên:VŨ THỊ HUỀ
TỔ : HÓA – SINH
Sinh học 9
Nhiệt liệt chào mừng
quí thầy cô giáo về dự giờ
2/18/2019
2
BIẾN DỊ
BIẾN DỊ KHÔNG DI TRUYỀN
BIẾN DỊ DI TRUYỀN
BIẾN DỊ ĐỘT BIẾN
BIẾN DỊ TỔ HỢP
ĐỘT BIẾN GEN
ĐỘT BIẾN NST
Chỉ điểm bị đứt
: Chỉ quá trình dẫn đến đột biến
Một số dạng đột biến cấu trúc NST
Chữ cái: A,B,C...Kí hiệu một đoạn NST
Tiết 24 - Bài 22 : ĐỘT BIẾN CẤU TRÚC NHIỄM SẮC THỂ
I. Đột biến cấu trúc NST là gì?
Quan sát hình sau:
NST ban đầu NST bị biến đổi cấu trúc
Thảo luận nhóm: Trong 2 phút để
hoàn thành bảng sau:

Mất đoạn H
Mất đoạn
Gồm các đoạn
ABCDEFGH
Lặp lại đoạn BC
Lặp đoạn
Gồm các đoạn ABCDEFGH
Trình tự đoạn BCD đổi lại thành đoạn DCB
Đảo đoạn
Gồm các đoạn ABCDEFGH
Lặp đoạn
D?o do?n
A
E
F
G
H
H
Mất đoạn
A
B
C
D
E
H
F
G
O
P
Q
R
V
S
T
B
D
G
A
C
E
H
F
- Chuyển đoạn trên cùng 1 NST
U
- Chuyển đoạn trên 2 nhiễm sắc thể tương đồng
O
P
Q
R
V
S
T
B
D
G
A
C
E
H
F
U
I. ĐỘT BIẾN CẤU TRÚC NST LÀ GÌ?
- Đột biến cấu trúc NST là những biến đổi trong cấu trúc NST.
Tiết 23: Bài 22: ĐỘT BIẾN CẤU TRÚC NHIỄM SẮC THỂ
Tiết 24 - Bài 22: ĐỘT BIẾN CẤU TRÚC NHIỄM SẮC THỂ
Các dạng:
+ Mất đoạn
+ Lặp đoạn
+ Đảo đoạn.
? Đột biến cấu trúc NST là gì? Gồm những dạng nào.
?

Câu 2: Nêu khái niệm và các dạng đột biến cấu trúc NST?
Đảo đoạn
Lặp đoạn
Mất đoạn
Quan sát hình vẽ. Hãy nhận dạng các đột biến cấu trúc nhiễm sắc thể sau?
II. Nguyên nhân phát sinh và tính chất của đột biến cấu trúc NST.
1.Nguyên nhân phát sinh:
?
Nghiên cứu thông tin SGK, kết hợp những hình ảnh quan sát được, nêu những nguyên nhân gây biến đổi cấu trúc NST?
TÁC NHÂN VẬT LÍ GÂY ĐỘT BIẾN
Các tia tử ngoại
Bụi phóng xạ và các bức xạ từ phóng vũ khí hạt nhân
Mỹ ném bom nguyên tử xuống Hiroshima - Nhật Bản
TÁC NHÂN HOÁ HỌC GÂY ĐỘT BIẾN
Chất độc da cam Mỹ rải xuống trong chiến tranh
Hoá chất BVTV: thuốc trừ sâu, thuốc diệt cỏ, diệt nấm...
MÁY BAY MỸ RẢI CHẤT ĐỘC MÀU DA CAM
DÒNG SÔNG BỊ Ô NHIỄM
II. Nguyên nhân phát sinh và tính chất của đột biến cấu trúc NST.
1.Nguyên nhân phát sinh:
Đột biến cấu trúc NST xảy ra do ảnh hưởng phức tạp: của môi trường bên trong cơ thể ( Những biến đổi bất thường về sinh lí, sinh hóa trong tế bào)
Do yếu tố của môi trường bên ngoài cơ thể thường là do tác động của con người như: Tác nhân vật lý: tia phóng xạ, tia cực tím, nhiệt độ…Tác nhân hóa học: Ảnh hưởng của các chất độc hóa học như thuốc trừ sâu, diệt cỏ, chất độc màu da cam…
Tóm lại đột biến cấu trúc NST xuất hiện trong điều kiện tự nhiên hoặc do con người gây ra
II. Nguyên nhân phát sinh và tính chất của đột biến cấu trúc NST.
1.Nguyên nhân phát sinh:
- Do tác nhân của môi trường ngoài cơ thể, thường là do tác động của con người như:
+ Tác nhân vật lý: Tia phóng xạ, tia cực tím, nhiệt độ…
+ Tác nhân hóa học: Ảnh hưởng của các chất độc hóa học như:thuốc trừ sâu,diệt cỏ, điôxin…
- Do nguyên nhân bên trong cơ thể: Những biến đổi bất thường trong sinh lí, sinh hóa trong tế bào (xuất hiện một cách tự nhiên)
?
II. Nguyên nhân phát sinh và tính chất của đột biến cấu trúc NST.
1.Nguyên nhân phát sinh:
2. Tính chất của đột biến cấu trúc NST
Đột biến cấu trúc NST có lợi hay có hại?
KHE HỞ MÔI HÀM
BÀN TAY MẤT MỘT SỐ NGÓN
BÀN CHÂN MẤT NGÓN VÀ DÍNH NGÓN
BÀN TAY NHIỀU NGÓN
HẬU QUẢ CỦA NHIỄM CHẤT ĐỘC MÀU DA CAM ( DIOXIN )
Lúa mạch đột biến
Cánh đồng lúa mạch
Sản xuất bia từ lúa mạch
Lúa mạch thường
Ví dụ 1: Mất một đoạn nhỏ ở đầu NST 21 gây ung thư máu ở người
Có hại - Mất đoạn
Ví dụ 2: Enzim thuỷ phân tinh bột ở một giống lúa mạch có hoạt tính cao hơn nhờ hiện tượng lặp đoạn NST mang gen quy định enzim này.
Có lợi- Lặp đoạn
? Nghiên cứu VD1, VD 2 SGK/66: Chỉ ra đâu là đột biến có lợi, đâu là đột biến có hại? Phân dạng đột biến trong 2 VD đó?
? Tại sao đột biến cấu trúc NST lại gây hại cho con người và sinh vật.
Vì: Trải qua quá trình tiến hóa lâu dài, các gen được sắp xếp hài hòa trên NST. Biến đổi cấu trúc NST làm thay đổi số lượng và cách sắp xếp gen trên đó nên thường gây hại cho sinh vật
II. Nguyên nhân phát sinh và tính chất của đột biến cấu trúc NST.
1.Nguyên nhân phát sinh:
2. Tính chất của đột biến cấu trúc NST
Đột biến cấu trúc NST thường gây hại cho người và sinh vật, nhưng cũng có trường hợp có lợi.
?
Cần làm gì để hạn chế đột biến cấu trúc nhiễm sắc thể?
Tích cực tham gia bảo vệ môi trường
Sử dụng phương tiện ít gây ô nhiễm môi trường
Sử dụng thực phẩm an toàn
Chúng ta cần phải làm gì để hạn chế phát sinh đột biến cấu trúc NST?
(Hạn chế được một số bệnh ung thư ở người)
- Sử dụng hợp lí thuốc trừ sâu, thuốc diệt cỏ
- Có ý thức phòng chống sử dụng vũ khí hạt nhân, vũ khí hóa học
- Có ý thức giữ gìn vệ sinh môi trường
Câu1 Cơ chế phát sinh đột biến cấu trúc NST là do tác dụng của các tác nhân gây đột biến, dẫn đến:
a. Phá vỡ cấu trúc NST
b. Gây ra sự sắp xếp lại các đoạn trên NST
c. NST gia tăng số lượng trong tế bào
d. Cả a và b đều đúng
d
Câu 2: Nguyên nhân gây đột biến cấu trúc NST là gì?
A. Do các tác nhân vật lý, hóa học từ môi trường tác động làm phá vỡ cấu trúc NST
B. Do con người chủ động sử dụng các tác nhân vật lý, hóa học tác động vào cơ thể sinh vật
C. Do quá trình giao phối ở các sinh vật sinh sản hữu tính
D. Cả a và b
D
Một vài ví dụ về đột biến cấu trúc NST
+D?ng d?t bi?n l?p do?n (H 22b-SGK)
+Dạng đột biến mất đoạn (H 22a-SGK)
- Mất một đoạn NST 21 gây ung thư máu ở người
- Mất một phần cánh ngắn của NST số 5 ở người gây hội chứng tiếng mèo kêu.
VD:Lặp đoạn 16A ở ruồi giấm làm mắt hình cầu trở thành mắt dẹt  Nếu lặp nhiều lần mất hẳn.
+Dạng đột biến chuyển đoạn lớn gây chết, làm giảm hoặc mất khả năng sinh sản.
VD: Chuyển đoạn NST số 4 sang NST 14 ở lợn landrat làm giảm 56% khả năng sinh sản.
Hội chứng “mèo kêu”:
(mất đoạn NST số 5)
Mắt ruồi giấm có bộ NST bình thường
Mắt ruồi giấm có một đoạn NST nhân đôi
Mắt ruồi giấm có một đoạn NST nhân ba
DẶN DÒ
Trả lời câu hỏi sách giáo khoa
Xem trước bài 23 – Đột biến số lượng nhiễm sắc thể.
Học bài
Giờ học đến đây kết thúc.
Chào tạm biệt các em.
Chúc các em học giỏi!