Bài 21. Tìm hiểu chung về phép lập luận chứng minh

Tiết 88



Tìm hiểu chung
về phép lập luận chứng minh

I. M?c dớch v� phuong phỏp ch?ng minh
1. Nhu c?u ch?ng minh trong d?i s?ng
Cho các tình huống sau:
Tình huống 1:
Cô giáo chưa tin em đã tự tìm ra cách giải của một bài toán khó.
Tình huống 2:
Bố và mẹ em nghĩ rằng: Hôm nay ở nhà em đã không tự giác học bài theo như lời bố mẹ đã dặn.
Với mỗi tình huống đó, em sẽ làm gì để cô giáo và bố mẹ tin vào em?
I. M?c dớch v� phuong phỏp ch?ng minh
1. Nhu c?u ch?ng minh trong d?i s?ng
Khi b? hi?u l?m, ho�i nghi ngu?i ta cú nhu c?u ch?ng minh
Dựng nhõn ch?ng, v?t ch?ng, s? li?u, hỡnh ?nh.d? ch?ng t? m?t di?u gỡ dú l� dỏng tin, l� s? th?t
=>Ch?ng minh l� dựng nh?ng ch?ng c? xỏc th?c d? ch?ng t? m?t di?u gỡ dú l� dỏng tin
I. M?c dớch v� phuong phỏp ch?ng minh
1. Nhu c?u ch?ng minh trong d?i s?ng
2. Ch?ng minh trong van ngh? lu?n
*Tỡm hi?u van b?n ch?ng minh: D?ng s? v?p ngó
Đã bao lần bạn vấp ngã mà không hề nhớ. Lần đầu tiên chập chững biết đi, bạn đã bị ngã. Lần đầu tiên tập bơi, bạn uống nước và suýt chết đuối phải không? Lần đầu tiên chơi bóng bàn, bạn có đánh trúng bóng không? Không sao đâu vì.
Vậy xin bạn chớ lo sợ thất bại. Điều đáng sợ hơn là bạn bỏ qua nhiều cơ hội chỉ vì không cố gắng hết sức mình.
(Theo Trái tim có điều kì diệu)
Oan Đi-xnây
từng bị toà báo sa thải vì thiếu ý tưởng. Ông cũng nếm mùi
Đừng sợ vấp ngã
Lúc còn học ở phổ thông,
chỉ là một học sinh trung bình.
Lu-i Pa-xtơ
phá sản nhiều lần trước khi sáng tạo nên Đi-xnây-len.
Về môn Hoá, ông đứng hạng 15 trong số 22 học sinh của lớp.
Lép Tôn-xtôi,
tác giả của bộ tiểu thuyết nổi tiếng Chiến tranh và hoà bình,
bị đình chỉ học đại học vì "Vừa không có năng lực, vừa thiếu ý thức học tập"
Hen-ri Pho
thất bại và cháy túi tới năm lần trước khi thành công.
Ca sĩ ô-pê-ra nổi tiếng En-ri-cô Ca-ru-xô
bị thầy giáo cho là thiếu chất
giọng và không thể nào hát được.
Đừng sợ vấp ngã.
* Luận điểm chính:
Đừng sợ vấp ngã
Những câu mang luận điểm:
- Nhan đề của văn bản
- Câu cuối cùng: "Vậy xin bạn chớ lo sợ thất bại"
* Luận cứ:
1) Vấp ngã là lẽ thường (lí lẽ)
- Dẫn chứng:
+ Lần đầu tiên tập đi .đã bị ngã.
+ Lần đầu tiên tập bơi.bị uống nước, suýt chết đuối.
+ Lần đầu tiên chơi bóng bàn.có đánh trúng bóng không?
=>D?n ch?ng l� s? th?t hi?n nhiờn m� ai cung ph?i cụng nh?n
2) Nhiều người nổi tiếng cũng đã từng vấp ngã (lí lẽ)
- Dẫn chứng:
+ Oan Đi- xnây bị sa thải vì thiếu ý tưởng, bị phá sản nhiều lần.
+ Lu-i Pa-xtơ chỉ là học sinh trung bình, môn Hoá đứng thứ 15 trong số 22
học sinh của lớp
+ Lép Tôn-xtôi bị đình chỉ học đại học vì không có năng lực và ý chí học tập
+ Hen-ri Pho bị thất bại và cháy túi tới năm lần.
+ Ca sĩ ô-pê-ra nổi tiếng En-ri-cô Ca-ru-xô bị cho là thiếu chất giọng và không thể hát được
Oan Đi- xnây (1901-1966)
Oan Đi- xnây là nhà làm phim hoạt hình nổi tiếng, người sáng lập Đi- xnây len, công viên giải trí khổng lồ tại Ca-li-phoóc-ni-a.
6
Lu-I Pa-xtơ nhà khoa học Pháp, người đặt nền móng cho ngành vi sinh vật học cận đại.
6
Lép Tôn-xtôi là nhà văn vĩ đại của nước Nga.
6
Hen-ri Pho là nhà tư bản, người sáng lập một tập đoàn kinh tế lớn ở Mĩ.
6
En-ri-cô Ca-ru-xô là danh ca I-ta-li-a.
6
Đừng sợ vấp ngã.
* Luận điểm chính:
Đừng sợ vấp ngã
* Những câu mang luận điểm:
- Nhan đề của văn bản
- Câu cuối cùng: "Vậy xin bạn chớ lo sợ thất bại"
* Những luận cứ:
1) Vấp ngã là lẽ thường (lí lẽ)
- Dẫn chứng:
=>D?n ch?ng l� s? th?t hi?n nhiờn m� ai cung ph?i cụng nh?n
2) Nhiều người nổi tiếng cũng đã từng vấp ngã (lí lẽ)
- Dẫn chứng:
+ Oan Đi- xnây bị sa thải vì thiếu ý tưởng, bị phá sản nhiều lần.
+ Lu-i Pa-xtơ chỉ là học sinh trung bình, môn Hoá đứng thứ 15 trong số 22
học sinh của lớp
+ Lép Tôn-xtôi bị đình chỉ học đại học vì không có năng lực và ý chí học tập
+ Hen-ri Pho bị thất bại và cháy túi tới năm lần.
+ Ca sĩ ô-pê-ra nổi tiếng En-ri-cô Ca-ru-xô bị cho là thiếu chất giọng và không thể hát được
=>D?n ch?ng ch?n l?c, tiờu bi?u ai cung b? thuy?t ph?c


* Lập luận:
Sắp xếp dẫn chứng từ khái quát đến cụ thể, từ chung đến riêng.
I. M?c dớch v� phuong phỏp ch?ng minh
1. Nhu c?u ch?ng minh trong d?i s?ng
2. Ch?ng minh trong van ngh? lu?n
*Tỡm hi?u van b?n ch?ng minh: D?ng s? v?p ngó
*K?t lu?n
-Trong văn nghị luận, chứng minh là một phép lập luận dùng những lí lẽ, bằng chứng chân thực, đã được thừa nhận để chứng tỏ luận điểm mới (cần được chứng minh là đáng tin cậy).
-Các lí lẽ, bằng chứng dùng trong phép lập luận chứng minh phải được lựa chọn, thẩm tra, phân tích thì mới có sức thuyết phục.
Bài tập nhanh:
Chỉ ra dấu hiệu nhận biết kiểu nghị luận chứng minh đối với đoạn văn bản sau:
Tai nạn giao thông trong 10 năm qua gia tăng liên tục. Năm 1990, số người bị chết vì tai nạn giao thông là 2.268 người. Đến những năm giữa thập niên, số người chết khoảng 6.000 người. Đến năm 2001, số người bị chết tăng đột biến, lên đến 10.866 người. Riêng 10 tháng đầu năm 2002, số người chết là 10.556 người và bị thương là 26.529 người. Đây là những con số biết nói, rung lên hồi chuông báo động toàn xã hội trước tai hoạ khủng khiếp này.
(Dựa trên số liệu thống kê của Bộ Giao thông vận tải - tháng 10-2002)
Đáp án bài tập 1:
Luận điểm:
Tai nạn giao thông trong 10 năm qua tăng liên tục. (Câu đầu tiên của đoạn văn).
Dẫn chứng:
+ Năm 1990: số người chết là 2.268 người.
+ Năm những năm giữa thập niên: khoảng 6.000 người.
+ Năm 2001: số người chết là 10.866 người.
+ 10 tháng đầu năm 2002: 10.556 người chết, 26.529 người bị thương.
Lí lẽ
Tăng đột biến, những con số biết nói, rung lên hồi chuông báo động.
Ghi nhớ:
* Trong đời sống, người ta thường dùng sự thật (chứng cứ xác thực) để chứng tỏ một điều gì đó là đáng tin.
* Trong văn nghị luận, chứng minh là một phép lập luận dùng những lí lẽ, bằng chứng chân thực, đã được thừa nhận để chứng tỏ luận điểm mới (cần được chứng minh là đáng tin cậy).
* Các lí lẽ, bằng chứng dùng trong phép lập luận chứng minh phải được lựa chọn, thẩm tra, phân tích thì mới có sức thuyết phục.
II. Luyện tập:

Bài tập 1: SGK
Bài văn: Không sợ sai lầm.
+ Luận điểm
- Không sợ sai lầm.
Các cõu van mang luận điểm:
- Một đời mà không ph?m chỳt sai lầm là ảo tưởng.
- Sai lầm có 2 mặt: Tổn thất và đem đến bài học.
- Thất bại là mẹ của thành công.
- Không sợ sai lầm mới làm chủ số phận.
+ Luận cứ
- Một người mà lúc nào... cũng sợ thất bại... sẽ không được gì.
Khi tiến bước vào tương lai... gặp trắc trở.
Tất nhiên bạn không phải là người liều lĩnh... để cố ý phạm sai lầm.
- Biết suy nghĩ, rút kinh nghiệm, tìm con đường tiến lên. tiến lên.
-> Luận cứ hiển nhiên và có sức thuyết phục
+ Phương pháp luận luận :
Dùng lý lẽ để chứng minh.
Ho?t d?ng nhúm(3`)

Neu Cau hoi
Nhúm 1: "Tiếng Việt không những là một thứ tiếng rất giàu mà còn rất đẹp và đầy sức sống".
Nhúm 2: Quờ em d?i m?i
Nhúm 3: Vi?t Nam anh hựng
Nhúm 1
Luận điểm:
+ Luận điểm 1: TV rất giàu.
+ Luận điểm 2: TV rất đẹp.
+ Luận điểm 3: TV đầy sức sống.
Lu?n c?
D?a v�o nh?ng ki?n th?c dó h?c d? trỡnh b�y lu?n c?
L?p lu?n
S? d?ng phuong phỏp l?p lu?n phự h?p

Nhúm 2
Luận điểm:
+ Cảnh và người quê em vài ba năm trước.
+ Cảnh và người quê em hiện nay.
Lu?n c?
+Quê hương thay đổi về các mặt: điện, đường, trường, trạm, nhà cửa, tiện nghi sinh hoạt.
+ Nhờ đường lối phát triển đúng đắn của đảng và chính sách PL của nhà nước.
+ Nhờ sự cần cù, sáng tạo trong lao động của người dân.
L?p lu?n
S? d?ng phuong phỏp l?p lu?n phự h?p
Nhúm 3
Luận điểm:
-L?ch s? ch?ng gi?c ngo?i xõm d? b?o v? d?t nu?c
-L?ch s? xõy d?ng d?t nu?c
Lu?n c?
D?a v�o nh?ng ki?n th?c dó h?c v? L?ch s?, Van h?c. d? trỡnh b�y
L?p lu?n
S? d?ng phuong phỏp l?p lu?n phự h?p
Hướng dẫn về nhà
-Nắm chắc khái niệm phép lập luận CM.
-Ghi nhớ 2 yếu tố quan trọng trong bài văn nghị luận CM.
-Chuẩn bị bài Thêm trạng ngữ cho câu (tiếp theo).