Bài 21. Thêm trạng ngữ cho câu

NHIỆT LIỆT CHÀO MỪNG
QUÍ THẦY CÔ ĐẾN DỰ GIỜ THĂM LỚP
KIỂM TRA MIỆNG
Tr?ng ng? cú nh?ng d?c di?m gỡ? Xỏc d?nh tr?ng ng? trong cỏc cõu sau?
a/..Trước mặt cô giáo, con đã thiếu lễ độ với mẹ.
b.Vào đêm trước ngày khai trường của con, mẹ không ngủ được.
c.Bằng chiếc xẻng nhỏ, Nam xúc hết đống cát

ĐÁP ÁN:
-Về ý nghĩa:
Trạng ngữ thêm vào câu để xác định thời gian ,nơi chốn , mục đích phương tiện cách thức diễn ra trong câu
-Về hình thức:
Trạng ngữ có thể đứng ở đầu câu, cuối câu hay giữa câu.
Giữa trạng ngữ với chủ ngữ và vị ngữ thường có một quãng nghỉ khi nói hoặc một dấu phẩy khi viết.
a/. Trước mặt cô giáo
b/. Vào đêm trước ngày khai trường của con
c/.Bằng chiếc xẻng nhỏ
Xác định thành phần trạng ngữ và gọi tên các trạng ngữ trong ví dụ dưới đây?
Nhung tụi yờu mựa xuõn nh?t l� v�o
kho?ng sau ng�y r?m thỏng giờng[..]
Thu?ng thu?ng, v�o kho?ng dú tr?i dó h?t n?m, mua xuõn b?t d?u thay th? cho mua phựn, khụng cũn l�m cho n?n tr?i dựng d?c nhu m�u pha lờ m?. Sỏng d?y n?m d�i nhỡn ra c?a s? th?y nh?ng v?t xanh tuoi hi?n ? trờn tr?i, mỡnh c?m th?y r?o r?c m?t ni?m vui sỏng s?a. Trờn gi�n hoa lớ, v�i con ong siờng nang dó bay di ki?m nh? hoa. Ch? d? tỏm chớn gi? sỏng, trờn n?n tr?i trong trong cú nh?ng l�n sỏng h?ng h?ng rung d?ng nhu cỏnh ve con m?i l?t.
(Vu B?ng)
b. V? mựa dụng, lỏ b�ng d? nhu m�u d?ng hun.
I. Công dụng của trạng ngữ:
*.Ví dụ: Xác định thành phần trạng ngữ.
 (1) Thường thường, vào khoảng đó: Trạng ngữ chỉ thời gian
(3)Trờn gi�n hoa lớ:Tr?ng ng? ch? noi ch?n
(4)Ch? d? tỏm chớn gi? sỏng: Tr?ng ng? ch? th?i gian.
(5)Trên nền trời trong: Trạng
ngữ chỉ nơi chốn
(6)Về mùa đông:Trạng ngữ chỉ thời gian.
(2)Sỏng d?y:Tr?ng ng? ch? th?i gian.
Thu?ng thu?ng, v�o kho?ng dú,
Sỏng d?y,
Trên giàn hoa lí,
Ch? d? tỏm chớn gi? sỏng,
trên nền trời trong trong
V? mựa dụng
TI?T 89: THấM TR?NG NG? CHO C�U (Ti?p)
a. Nhưng tôi yêu mùa xuân nhất là vào khoảng sau ngày rằm tháng giêng […]
…,… trời đã hết nồm,mưa xuân bắt đầu thay thế cho mưa phùn, không còn làm cho nền trời đùng đục như màu pha lê mờ……,nằm dài nhìn ra cửa sổ thấy những vệt xanh tươi hiện ở trên trời,mình cảm thấy rạo rực một niềm vui sáng sủa….,vài con ong siêng năng đã bay đi kiếm nhị hoa. …, những làn sáng hồng hồng rung động như cánh con ve mới lột.
(Vũ Bằng)
b. ….,lá bàng đỏ như màu đồng hun.
TIẾT 89: THÊM TRẠNG NGỮ CHO CÂU (Tiếp)
?Có nên lược bỏ trạng ngữ trong hai câu trên không? Vì sao?
I. Công dụng của trạng ngữ:
*.Ví dụ:Xác định thành phần trạng ngữ
(1) Thu?ng thu?ng, v�o kho?ng dú: Tr?ng ng? ch? th?i gian
(3)Trờn gi�n hoa lớ:Tr?ng ng? ch? noi ch?n
(4)Ch? d? tỏm chớn gi? sỏng: Tr?ng ng? ch? noi ch?n.
(5)Trên nền trời trong: TN chỉ nơi chốn
(6)Về mùa đông: Trạng ngữ chỉ thời gian.
(2)Sỏng d?y:Tr?ng ng? ch? th?i gian.
 ->Bổ sung những thông tin về thời gian,địa điểm làm cho câu miêu tả chính xác, đầy đủ
-> Trạng ngữ 1,3,4,5 tạo liên kết cho câu, đoạn văn
Bài tập nhanh
? Tìm trạng ngữ, gọi tên và nêu công dụng các trạng ngữ trong đoạn văn sau:
“…Trong cái vỏ xanh xanh kia, có một giọt sữa trắng thơm,phảng phất hương vị ngàn hoa cỏ. Dưới ánh nắng, giọt sữa dần dần đông lại, bông lúa ngày càng cong xuống, nặng vì cái chất quý trong sạch của Trời…”
-Trong cái vỏ xanh xanh kia, dưới ánh nắng:Trạng ngữ chỉ nơi chốn.
-Vì cái chất quý trong sạch của Trời:Trạng ngữ chỉ nguyên nhân.
(Thạch Lam)
TIẾT 89: THÊM TRẠNG NGỮ CHO CÂU (TT)
I. Công dụng của trạng ngữ:
? Trạng ngữ có công dụng gì trong câu?
Công dụng của trạng ngữ:
Xác định hoàn cảnh, điều kiện diễn ra sự việc nêu trong câu, làm cho nội dung của câu dầy đủ,chính xác
Nối kết các câu, các đoạn với nhau tạo mạch lạc cho văn bản
Không có sự liên kết câu, diễn đạt lủng củng, rời rạc, không
mạch lạc.
? Ghi nh?: Tr?ng ng? cú nh?ng cụng d?ng sau:
Xỏc d?nh ho�n c?nh, di?u ki?n di?n ra s? vi?c nờu trong
cõu, gúp ph?n l�m cho n?i dung c?a cõu du?c d?y d?,
chớnh xỏc. N?i k?t cỏc cõu, cỏc do?n v?i nhau, gúp ph?n
l�m cho do?n van, b�i van du?c m?ch l?c
I.Công dụng của trạng ngữ:

TIẾT 89: THÊM TRẠNG NGỮ CHO CÂU(TT)
Tìm trạng ngữ ở câu (1)
và câu (2) trong ví dụ bên?
THÊM TRẠNG NGỮ CHO CÂU(Tiếp)

Ti?t 89

II. Tách trạng ngữ thành câu riêng:
1. Ví dụ:
Người Việt Nam ngày nay
có lí do đầy đủ và vững
chắc để tự hào với tiếng nói
của mình (1). Và để tin tưởng
hơn nữa vào tương lai của nó (2).
(Đặng Thai Mai)
So sánh trạng ngữ câu (1)
và câu (2)
I. Công dụng của trạng ngữ:
Người Việt Nam ngày nay
có lí do đầy đủ và vững
chắc để tự hào với tiếng nói
của mình (1). Và để tin tưởng
hơn nữa vào tương lai của nó (2).
(Đặng Thai Mai)
- Có thể gộp trạng ngữ ở câu (1)
và (2) thành một câu duy
nhất có hai trạng ngữ.
- Cả hai trạng ngữ đều
có quan hệ như nhau với
chủ ngữ và vị ngữ
Giống nhau:
THÊM TRẠNG NGỮ CHO CÂU (tiếp theo)

Ti?t 89

II. Tách trạng ngữ thành câu riêng:
1. Ví dụ:
Người Việt Nam
ngày nay có lí do đầy
đủ và vững chắc để tự
hào với tiếng nói của
mình (1). Và để tin
tưởng hơn nữa vào
tương lai của nó. (2)
( Đặng Thai Mai)
I. Công dụng của trạng ngữ:
Việc tách trạng ngữ thành
câu riêng như vậy có tác
dụng gì?
Trạng ngữ ở (2) được tách
ra thành một câu riêng.
Khác nhau:
THÊM TRẠNG NGỮ CHO CÂU (tiếp theo)

Ti?t 89

1. Ví dụ:
Người Việt Nam ngày
nay có lí do đầy đủ và
vững chắc để tự hào với
tiếng nói của mình (1).
Và để tin tưởng hơn nữa
vào tương lai của nó. (2)
(Đặng Thai Mai)
Tách trạng ngữ thành câu riêng có tác dụng nhấn mạnh
vào ý của trạng ngữ đứng sau.
II. Tách trạng ngữ thành câu riêng:
I. Công dụng của trạng ngữ:
B�i t?p: Tìm tr?ng ng?, cho bi?t b? ph?n tr?ng ng? n�o ? c�u cĩ th? t�ch th�nh c�u ri�ng?
THÊM TRẠNG NGỮ CHO CÂU (tiếp theo)

Ti?t 89

- Vì ốm mệt, Nam không ăn vì cả, đã hai ngày rồi.
- Vì ốm mệt , Nam không ăn vì cả. Đã hai ngày rồi.
Trong câu có hai trạng ngữ : vì ốm mệt , đã hai ngày rồi , tách thành câu riêng được vì: nhấn mạnh thời gian Nam không ăn gì giúp câu gọn và rõ nghĩa hơn.
Vậy việc tách trạng ngữ của câu thành câu riêng có tác dụng gì?
THÊM TRẠNG NGỮ CHO CÂU (tiếp theo)

Tiết 89

II. Tách trạng ngữ thành câu riêng:
?? Vi?c t�ch tr?ng ng? th�nh m?t c�u ri�ng l� m?t
hi?n tu?ng thu?ng g?p nh?m d?t nh?ng m?c dích nh?t
d?nh (nh?n m?nh �, chuy?n �, b?c l? c?m x�c.)

 Thường chỉ đứng cuối câu, trạng ngữ mới có thể
tách ra thành câu riêng.
I.Công dụng của trạng ngữ:

- Trong một số trường hợp, để nhấn mạnh ý, chuyển ý hoặc thể hiện những tình huống, cảm xúc nhất định, người ta có thể tách trạng ngữ, đặc biệt là những trạng ngữ đứng cuối câu, thành những câu riêng.
THÊM TRẠNG NGỮ CHO CÂU (tiếp theo)

Ti?t 89

II. Tách trạng ngữ thành câu riêng:
* Ghi nhớ:
I.Công dụng của trạng ngữ:

III. Luyện tập:
1. Tìm và nêu công dụng của trạng ngữ trong các câu sau:
a. Kết hợp những bài này lại, ta được chiêm ngưỡng một bức chân dung tinh thần tự họa rất rõ nét và sinh động của nhà thơ.
Ở loại bài thứ nhất, người ta thấy trong thơ Hồ Chủ Tịch có nhà báo Nguyễn Ái Quốc hết sức sắc sảo trong bút pháp kí sự, phóng sự và nghệ thuật châm biếm.
Ở loại bài thứ hai, ta thấy ở nhà thơ cách mạng sự tiếp nối truyền thống thi ca lâu đời của phương Đông, của dân tộc, từ Lí Bạch, Đỗ Phủ,… đến Nguyễn Trãi, Nguyễn Bỉnh Khiêm, Nguyễn Du, Nguyễn Khuyến,… (Theo Nguyễn Đăng Mạnh)
b..Đã bao lần bạn vấp ngã mà không hề nhớ. Lần đầu tiên chập chững bước đi, bạn đã bị ngã. Lần đầu tiên tập bơi, bạn uống nước và suýt chết đuối phải không? Lần đầu tiên chơi bóng bàn, bạn có đánh trúng bóng không? Không sao đâu vì… […]. Lúc còn học phổ thông, Lu-i Pa-xtơ chỉ là một học sinh trung bình. Về môn Hóa, ông đứng hạng 15 trong số 22 học sinh của lớp.
( Theo Trái tim có điều kì diệu)
(Làm vào phiếu học tập)
III. Luyện tập:
a. K?t h?p nh?ng b�i n�y l?i, ta du?c chi�m ngu?ng m?t b?c ch�n dung tinh th?n t? h?a r?t r� n�t v� sinh d?ng c?a nh� tho.

b/. Đã bao lần bạn vấp ngã mà không hề nhớ. Lần đầu tiên chập chững bước đi, bạn đã bị ngã. Lần đầu tiên tập bơi, bạn uống nước và suýt chết đuối phải không? Lần đầu tiên chơi bóng bàn, bạn có đánh trúng bóng không? Không sao đâu vì… […]. Lúc còn học phổ thông, Lu-i Pa-xtơ chỉ là một học sinh trung bình. Về môn Hóa, ông đứng hạng 15 trong số 22 học sinh của lớp.
( Theo Trái tim có điều kì diệu)
? lo?i b�i th? nh?t, ngu?i ta th?y trong tho H? Ch? T?ch cĩ nh� b�o Nguy?n �i Qu?c h?t s?c s?c s?o trong b�t ph�p kí s?, phĩng s? v� ngh? thu?t ch�m bi?m.

? lo?i b�i th? hai, ta th?y ? nh� tho c�ch m?ng s? ti?p n?i truy?n th?ng thi ca l�u d?i c?a phuong Dơng, c?a d�n t?c, t? Lí B?ch, D? Ph?,. d?n Nguy?n Tr�i, Nguy?n B?nh Khi�m, Nguy?n Du, Nguy?n Khuy?n,.
(Theo Nguy?n Dang M?nh)
1. Trạng ngữ trong các câu sau:
III. Luyện tập:
Cơng d?ng c?a c�c tr?ng ng? l�:
a. K?t h?p nh?ng b�i n�y l?i

? lo?i b�i th? nh?t

Ở loại bài thứ hai
 trạng ngữ cách thức .
 trạng ngữ chỉ nơi chốn.
 trạng ngữ chỉ nơi chốn.
III. Luyện tập:
b/. Công dụng của các trạng ngữ là:

Đã bao lần Lần đầu tiên chập chững bước
Lần đầu tiên tập bơi
Lần đầu tiên chơi bóng bàn
Lúc còn học phổ thông
Về môn Hóa
 Trạng ngữ chỉ thời gian
2. Ch? ra nh?ng tru?ng h?p t�ch tr?ng ng? th�nh c�u ri�ng trong c�c chu?i c�u du?i d�y. N�u t�c d?ng c?a nh?ng c�u do tr?ng ng? t?o th�nh.
a) Bố cháu đã hi sinh. Năm 72. (Theo Báo Văn nghệ)
b) Bốn người lính đều cúi đầu, tóc xõa gối. Trong lúc tiếng đờn vẫn khắc khoải vẳng lên những chữ đờn li biệt, bồn chồn. (Anh Đức)


a) Bố cháu đã hi sinh. Năm 72.

b) Bốn người lính đều cúi đầu, tóc xõa gối. Trong lúc tiếng đờn vẫn khắc khoải vẳng lên những chữ đờn li biệt, bồn chồn.

-> Làm nổi bật thông tin ở nòng cốt câu, nhấn mạnh sự tương đồng của thông tin mà trạng ngữ biểu thị, so với nòng cốt câu. Nếu không tách trạng ngữ ra thành câu riêng thông tin ở nòng cốt câu có thể bị thông tin của trạng ngữ lấn át.
->Nhấn mạnh thời điểm hi sinh của nhân vật được nói đến trong câu đứng trước.
III. Luyện tập:
(Thảo luận nhóm 5’)
Bài tập : Đặt câu có trạng ngữ cho các bức tranh sau:
Mỗi buổi sáng, ông mặt trời tỏa ánh nắng chói chang .
Trên dòng sông, con thuyền đang căng buồm lướt sóng.
Di?n t? ng? thớch h?p v�o ch? ch?m d? ho�n ch?nh do?n van:
Trong m?t s? tru?ng h?p, d? ....., chuy?n ý ho?c th? hi?n nh?ng tỡnh hu?ng, c?m xỳc nh?t d?nh, ngu?i ta cú th? tỏch ......, d?c bi?t l� tr?ng ng? d?ng ...., th�nh nh?ng cõu ...
T? ng?
B�I T?P
riêng
nhấn mạnh câu
chung
nhấn mạnh ý
chủ ngữ
vị ngữ
trạng ngữ
đầu câu
cuối câu
* Đối với bài học ở tiết học này:
- Học thuộc bài ghi, làm tiếp bài tập 3 sgk trang 48.
- Xác định các câu có thành phần trạng ngữ ( hoặc câu được tách ra từ thành phần trạng ngữ)trong đoạn văn đã học và nhận xét về tác dụng của các hành phần trạng ngữ( hoặc câu tách ra từ thành phần phần trạng ngữ ) đó.
- Học thuộc lòng những câu văn hay trong văn bản
HƯỚNG DẪN HỌC SINH
TỰ HỌC
* Đối với bài học ở tiết học tiếp theo:
- Chuẩn bị: Học, ôn tập kĩ các bài đã học từ tuần 20 đến nay, để tiết sau kiểm tra Tiếng Việt 1 tiết.
Xin chân thành cảm ơn
Quí thầy cô và các em