Bài 21. Thêm trạng ngữ cho câu

Phòng giáo dục Đào tạo- Duy Tiên
Trường THCS Chuyên Ngoại
Giáo viên: Nguyễn Thị Phương Thảo

Câu 1: Tr�ng ng� l� g� ?

Là thành phần chính trong câu.
Là một trong số các từ loại của Tiếng Việt.

L� th�nh ph�n phơ trong c�u.
Là biện pháp tu từ của câu.
Câu 2: Có thể phân loại trạng ngữ theo cơ sở nào ?
Theo th�nh ph�n m� chĩng ��ng tr�íc hay ��ng sau.
Theo mơc ��ch n�i cđa c�u.
Theo n�i dung m� chĩng biĨu th�
Theo v� tr� ��ng cđa chĩng trong c�u.
3. Dòng nào là trạng ngữ trong 2 câu sau: "Dần đi ở từ năm chửa mười hai. Khi ấy, đầu nó còn để hai trái đào."
A. Dần đi ở
B. Khi ấy
C. Đầu nó còn để hai trái đào
D. Cả A,B,C đều sai.
ĐÚNG RỒI
3. Trong câu, trạng ngữ bao giờ cũng được ngăn cách các thành phần chính bằng dấu phẩy. Đúng hay sai ?

A. Đúng

B. Sai
ĐÚNG RỒI
10 ®
Nhưng tôi yêu mùa xuân nhất là vào khoảng sau ngày rằm tháng giêng (.). Thường thường, vào khoảng đó trời đã hết nồm, mưa xuân bắt đầu thay thế cho mưa phùn, không còn làm cho nền trời đục như màu pha lê mờ. Sáng dậy, nằm dài nhìn ra cửa sổ thấy những vệt xanh tươi hiện ở trên trời, mình cảm thấy rạo rực một niềm vui sáng sủa. Trên giàn hoa lí, vài con ong siêng năng đã bay đi kiếm nhị hoa. Chỉ độ tám chín giờ, trên nền trời trong trong có những làn sáng hồng hồng rung động như cánh con ve mới.
(Vũ Bằng)
b) Về mùa đông, lá bàng đỏ như màu đồng hun.
(Đoàn Giỏi)
a`) Nhưng tôi yêu mùa xuân nhất là vào khoảng sau ngày rằm tháng giêng (.). Trời đã hết nồm, mưa xuân bắt đầu thay thế cho mưa phùn, không còn làm cho nền trời đục như màu pha lê mờ.Mình cảm thấy rạo rực một niềm vui sáng sủa. Vài con ong siêng năng đã bay đi kiếm nhị hoa. Có những làn sáng hồng hồng rung động như cánh con ve mới lột.
b`) Lá bàng đỏ như màu đồng hun.
* Ta không nên lược bỏ vì:
+ Các trạng ngữ bổ sung ý nghĩa về thời gian, không gian giúp nội dung miêu tả chính xác hơn.
+ Các trạng ngữ còn có tácdụng liên kết
nếu bỏ trạng ngữ làm cho câu văn khó hiểu và không có tác dụng liên kết
Kết hợp những bài này lại, ta được chiêm ngưỡng một bức chân dung tinh thần tự họa rất rõ nét và sinh động của nhà thơ.
ở loại bài thứ nhất, người ta thấy trong nhà thơ Hồ Chí Minh có nhà báo Nguyễn ái Quốc hết sức sắc sảo trong bút pháp kí sự, phóng sự và nghệ thuất châm biếm.
ở loại bài thứ hai, ta lại thấy ở nhà thơ cách mạng sự tiếp nối truyền thống thi ca lâu đời của phương Đông, của dân tộc, từ Lí Bạch, Đỗ Phủ,.đến Nguyễn Trãi, Nguyễn Bỉnh Khiêm, Nguyễn Du, Nguyễn Khuyến,.
( Theo Nguyễn Đăng Mạnh )


a`) Ta được chiêm ngưỡng một bức chân dung tinh thần tự họa rất rõ nét và sinh động của nhà thơ.
Người ta thấy trong nhà thơ Hồ Chí Minh có nhà báo Nguyễn ái Quốc hết sức sắc sảo trong bút pháp kí sự, phóng sự và nghệ thuất châm biếm.
Ta lại thấy ở nhà thơ cách mạng sự tiếp nối truyền thống thi ca lâu đời của phương Đông, của dân tộc, từ Lí Bạch, Đỗ Phủ,.đến Nguyễn Trãi, Nguyễn Bỉnh Khiêm, Nguyễn Du, Nguyễn Khuyến,.



Trong văn nghị luận, khi sắp xếp luận cứ theo trình tự thời gian, không gian … thì trạng ngữ có vai trò liên kết các câu văn trong đoạn giúp cho đoạn văn được mạch lạc nên nhiều trường hợp không thể thiếu trạng ngữ.

Trạng ngữ có thể có hoặc không có mặt trong câu nhưng nó bổ sung cho câu những nội dung cần thiết làm cho câu được miêu tả đầy đủ hơn.
Trong nhiều trường hợp nếu thiếu trạng ngữ, câu sẽ thiếu chính xác.


Trạng ngữ có những công dụng sau:
-Xác định hoàn cảnh, điều kiện diễn ra sự việc nêu trong câu, góp phần làm cho nội dung câu được đầy đủ, chính xác;
-Nối kết các câu, các đoạn với nhau góp phần làm cho đoạn văn, bài văn được mạch lạc.

Dßng nµo sau ®©y nãi sai vÒ c¸c
lo¹i tõ cã thÓ lµm tr¹ng ng÷ ?

ĐÁP ÁN
Hết giờ
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
Trong câu: Trên sông Đà, có rất
nhiều nhà máy. Tìm
trạng ngữ và cho biết biểu thị ý gì ?
ĐÁP ÁN
Hết giờ
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
*Ví dụ:
Người Việt Nam ngày nay có lí do đầy đủ và vững chắc để tự hào với tiếng nói của mình. Và để tin tưởng hơn nữa vào tương lai của nó.
(Đặng Thai Mai)
*Ví dụ:
Người Việt Nam ngày nay có lí do đầy đủ và vững chắc để tự hào với tiếng nói của mình,


và để tin tưởng hơn nữa vào tương lai của nó.
Làm cho câu văn dễ hiểu.
Nhấn mạnh ý, chuyển ý, thể hiện tình huống, cảm xúc nhất định
Để làm cho nòng cốt câu chặt chẽ.
L�m cho c�u ng�n g�n.
*Ví dụ:
Người Việt Nam ngày nay có lí do đầy đủ và vững chắc để tự hào với tiếng nói của mình. Và để tin tưởng hơn nữa vào tương lai của nó.
(Đặng Thai Mai)
ở vị trí nào trong câu thì trạng ngữ có thể tách ra làm câu riêng
để đạt những mục đích tu từ nhất định ?
A. Đầu câu
B. Giữa chủ ngữ & và vị ngữ
C. Cuối câu
D. Cả A,B, C đều sai
C. Cuối câu
Trong một số trường hợp để nhấn mạnh ý, chuyển ý hoặc thể hiện những tình huống, cảm xúc nhất định, người ta có thể tách trạng ngữ, đặc biệt là trạng ngữ đứng cuối câu, thành những câu riêng.
Trạng ngữ "Trên dòng sông Đà" trong câu: "Trên dòng sông Đà, ông xuôi ngược hơn trăm lần rồi, chính tay lái độ sáu chục lần cho những chuyến thuyền then đuôi én sâu chèo." biểu thị nội dung gì ?
A. Thời gian diễn ra hành động được nói đến.
B. Nơi chốn diễn ra hành động được nói đến.
C. Nguyên nhân của hành động được nói tới.
D. Mục đích của hành động được nói tới.
ĐÚNG RỒI
1. Nêu công dụng của trạng ngữ trong các đoạn trích sau:
Kết hợp những bài này lại, ta được chiêm ngưỡng một bức chân dung tinh thần tự họa rất rõ nét và sinh động của nhà thơ.
ở loại bài thứ nhất, người ta thấy trong nhà thơ Hồ Chí Minh có nhà báo Nguyễn ái Quốc hết sức sắc sảo trong bút pháp kí sự, phóng sự và nghệ thuất châm biếm.
ở loại bài thứ hai, ta lại thấy ở nhà thơ cách mạng sự tiếp nối truyền thống thi ca lâu đời của phương Đông, của dân tộc, từ Lí Bạch, Đỗ Phủ,.đến Nguyễn Trãi, Nguyễn Bỉnh Khiêm, Nguyễn Du, Nguyễn Khuyến,.
( Theo Nguyễn Đăng Mạnh )


b) Đã bao lần bạn vấp ngã mà không hề nhớ. Lần đầu tiên chập chững bước đi, bạn đã bị ngã. Lần đầu tiên tập bơi, bạn uống nước và suýt chết đuối phải không ? Lần đầu tiên chơi bóng bàn, bạn có đánh trúng bóng không ? Không sao đâu vì . (.). Lúc còn học phổ thông, Lu-i Pa-xtơ chỉ là học sinh trung bình. Về môn Hóa, ông đứng thứ hạng 15 trong số 22 học sinh của lớp.
Theo (Trái tim có điều kì diệu)
a) - Kết hợp những bài này lại
-Ở loại bài thứ nhất
- Ở loại bài thứ hai
 Trạng ngữ chỉ trình tự lập luận
b) - Đã bao lần
- Lần đầu chập chững bước đi
- Lần đầu tiên tập bơi
- Lần đầu chơi bóng bàn
- Lúc còn học phổ thông
- Về môn hoá
 Trạng ngữ chỉ trình tự lập luận
2. Chỉ ra những trường hợp tách trạng ngữ thành câu riêng trong các chuỗi câu dưới đây. Nêu trạng ngữ của những câu do trạng ngữ tạo thành.
Bố cháu đã hi sinh. Năm 72.
(Báo Văn nghệ)
Bốn người lính đều cúi đầu, tóc xõa gối. Trong lúc tiếng đờn vẫn khắc khoải vẳng lên những chữ đờn li biệt, bồn chồn.
(Anh Đức)
- a: trạng ngữ được tách: Năm 72
 Tác dụng nhấn mạnh thời điểm hi sinh của nhân vật
b: trạng ngữ được tách “ trong lúc … bồn chồn”
 Nhấn mạnh thông tin ở nòng cốt câu.
3. Viết một đoạn văn ngắn trình bày suy nghĩ của em về sự giàu đẹp của Tiếng Việt. Chỉ ra các trạng ngữ và giải thích vì sao cần thêm trạng ngữ trong những trường hợp ấy?
Tuần trước, chúng ta đã học văn bản Sự giàu đẹp của tiếng Việt của Đặng Thai Mai. Qua đó, ta thấy tiếng Việt của chúng ta rất giàu và cũng rất đẹp về mọi phương diện, từ hệ thống nguyên âm, thanh điệu phong phú, uyển chuyển trong cách đặt câu ... Chúng ta tự hào về tiếng nước ta vì nước ta là một nước nhỏ nhưng cũng có thứ tiếng của riêng mình, không phải lệ thuộc vào tiếng của nước khác.

Trạng ngữ không dùng để làm gì ?
Dấu chấm
Dấu phẩy
Dấu chấm than
D�u ch�m h�i
Để tách giữa chủ ngữ, vị ngữ với trạng ngữ thì người
ta thường dùng:
Điền từ ngữ thích hợp vào chỗ chấm để hoàn chỉnh đoạn văn:
Trong một số trường hợp, để ....., chuyển ý hoặc thể hiện những tình huống, cảm xúc nhất định, người ta có thể tách ......, đặc biệt là trạng ngữ đứng ...., thành những câu ...
Từ ngữ
riêng
nhấn mạnh câu
chung
nhấn mạnh ý
chủ ngữ
vị ngữ
trạng ngữ
đầu câu
cuối câu
DẶN DÒ
- Tiết sau : Kiểm tra Tiếng Việt
Về xem lại các bài :
+ Câu rút gọn
+ Câu đặc biệt
+ Trạng ngữ
Bài học đến đây kết thúc.
Xin trân trọng cám ơn quý thầy cô và các em học sinh.