Bài 21. Thêm trạng ngữ cho câu

Trường T.H.C.S Thanh Van
Môn
Tiếng việt
GV : Truong thi Kim Hoan
Câu hỏi kiểm tra bài cũ:

1/ Trạng ngữ trong câu có đặc điểm gì?
2/ Xác định trạng ngữ trong các câu sau:
a.Trước mặt cô giáo, con đã thiếu lễ độ với mẹ (E. a-mi-xi)
b.Vào đêm trước ngaỳ khai trường của con,mẹ không ngủ được.( Lí Lan)
c.Bằng chiếc xẻng nhỏ, Nam xúc hết cả đống cát lớn.
Câu 1: Trạng ngữ trong câu có đặc điểm :
-Về ý nghĩa: trạng ngữ được thêm vào câu để xác định thời gian, nơi chốn, nguyên nhân mục đích, phương tiện, cách thức diễn ra sự việc nêu trong câu.
- Về hình thức: -Trạng ngữ có thể đứng ở đầu câu, giữa câu hoặc cuốicâu
-Trạng ngữ được ngăn cách với nòng cốt câu băng dấu phảy khi viết, bằng một quãng nghỉ khi nói.
Câu 2:Trạng ngữ trong các câu là :
a.Trước mặt cô giáo, con đã thiếu lễ độ với mẹ (E. a-mi-xi) ->Chỉ nơi chốn
b.Vào đêm trước ngaỳ khai trường của con, mẹ không ngủ được.( Lí Lan) -> Chỉ thời gian
C.Bằng chiếc xẻng nhỏ, Nam xúc hết cả đống cát lớn. -> Chỉ phương tiện.
Đáp án
Tiết 86
Thêm trạng ngữ cho câu
(tiếp theo)
I/ Ngữ liệu và phân tích:

1/ Ngữ liệu1(I):

a/ Nhưng tôi yêu mùa xuân nhất là vào khoảng sau ngày rằm tháng giêng[..].
Thường thường,vào khoảng đó trời đã hết nồm, mưa xuân băt đầu thay thế cho mưa phùn, không còn làm cho nền trời đùng đục như màu pha lê mờ. Sángdậy, nằm dài nhìn ra cửa sổ thấy những vệt xanh tươi hiện ở trên trời, mình cảm thấy rạo rực một niềm vui sáng sủa. Trên giàn thiên lí, vài con ong siêng năng đã bay đi kiếm nhị hoa. Chỉ độ tám chín giờ sáng, trên nền trời trong trong có những làn sáng hồng hồng rung động như cánh con ve mới lột.

( Vũ Bằng)
b/ Về mùa đông, lá bàng đỏ như màu đồng hun.

( Đoàn Giỏi)
a/ Nhưng tôi yêu mùa xuân nhất là vào khoảng sau ngày rằm thág giêng..
Thường thường, vào khoảng đó, trời đã hết nồm, mưa xuân băt đầu thay thế cho mưa phùn, không còn làm cho nền trời đùng đục như màu pha lê mờ. Sáng dậy, nằmdài nhìn ra cứa sổ thấy những vệt xanh tươi hiện ở trên trời,mình cảm thấy rạo rực một niềm vui sáng sủa. Trên giàn thiên lí, vài con ong siêng năng đã bay đi kiếm nhị hoa. Chỉ độ tám chín giờ sáng, trên nền trời trong trong, có những lán sáng hồng hồng rung động như cánh con ve mới lột.
( Vũ Bằng)
b/ Về mùa đông, lá bàng đỏ như màu đồng hun.
( Đoàn Giỏi)
Công dụng:

Trạng ngữ : Bổ sung cho câu về:
a/- Thường thường, vào khoảng đó -> Thời gian diễn ra sự việc.
-Sángdậy -> Thời gian diễn ra sự việc
- Trên giàn thiên lí -> Địa diểm .
- Chỉ độ tám chín giờ sáng -> Thời gian diễn ra sự việc
- trên nền trời trong trong -> Địa diểm .
b/ Về mùa đông -> Thời gian diễn ra sự việc
Hãy so sánh rồi rút ra kết luận :
a/ Nhưng tôi yêu mùa xuân nhất là vào khoảng sau ngày rằm tháng giêng.
., trời đã hết nồm, mưa xuân băt đầu thay thế cho mưa phùn, không còn làm cho nền trời đùng đục như màu pha lê mờ. ., nằm dài nhìn ra cửa sổ thấy những vệt xanh tươi hiện ở trên trời, mình cảm thấy rạo rực một niềm vui sáng sủa. ., vài con ong siêng năng đã bay đi kiếm nhị hoa. .., có những làn sáng hồng hồng rung động như cánh con ve mới lột.
( Vũ Bằng)
* Trạng ngữ còn có tác dụng liên kết câu ( liên kết đoạn văn trong văn bản)
II/Bài học:
1/Bài học1:
Trạng ngữ có những công dụng sau:
-Xác định hoàn cảnh, điều kiện diễn ra sự việc nêu trong câu, góp phần làm cho nội dung của câu được đầy đủ chính xác.
-Nối kết các câu, các đoạn với nhau, góp phần làm cho đoạn văn, bài văn được mạch lạc. (Ghi nhớ1/tr46)
2/Ngữ liệu 2(pII) : Phần in đậm dưới đây có gì đặc biệt?
Người Việt Nam ngày nay có lí do đầy đủ và vững chắc để tự hào với tiếng nói của mình. Và để tin tưởng hơn nữa vào tương lai của nó. (Đặng Thai Mai)
Người Việt Nam ngày nay có lí do đầy đủ và vững chắc để tự hào với tiếng nói của mình và để tin tưởng hơn nữa vào tương lai của nó.
*Nhận xét:
Trạng ngữ "Và để tin tưởng hơn nữa vào tương lai của nó " -> được tách ra thành một câu riêng.
Tách như vậy nhằm: -Nhấn mạnh vào ý của trạng ngữ
Tạo nhịp điệu cho câu văn, có giá trị tu từ.
2/Bài học 2:
Trong một số trường hợp, để nhấn mạnh ý, chuyển ý hoặc thể hiện những tình huống, cảm xúc nhất định, người ta có thể tách trạng ngữ, đặc biệt là trạng ngữ đứng cuối câu, thành một câu riêng. (ghi nhớ 2/tr47)
III/Luyện tập:
1/Bài tập1/tr47:*Nêu công dụng của trạng ngữ trong các đoạn trích sau đây ?
a/ Kết hợp những bài này lại, ta được chiêm ngưỡng một bức chân dung tinh thần tự họa rất rõ nét và sinh động cuả nhà thơ.
ở loại bài thứ nhất, người ta thấy trong nhà thơ Hồ Chí Minh có nhà báo Nguyễn ái Quốc hết sức sắc sảo trong bút pháp kí sự, phóng sự và nhệ thuật châm biếm.
ở loại bài thứ hai, ta lại thấy nhà thơ cách mạng sự tiếp nối truyền thống thi ca lâu đời của phương Đông, của dân tộc, từ Lí Bạch, Đỗ Phủ,.đến Nguyễn Trãi, Nguyễn Bỉnh Khiêm, NguyễnDu,Nguyễn Khuyến. ( theo Nguyễn Đăng Mạnh)
b/ Đã bao lần bạn vấp ngã mà không hề nhớ. Lần đầu tiên chập chững bước đi, bạn đã bị ngã. Lần đầu tiên tập bơi,bạn uống nước và suýt chết đuối phải không? Không sao đâu vì.Lúc còn học phổ thông, Lu-i Pa-xtơ chỉ là một học sinh trung bình. Về môn Hóa, ông đứng hạng15 trong số 22 học sinh của lớp.
( theo Trái tim có điều kì diệu)
*Đáp án:

a/ Kết hợp những bài này lại, ta được chiêm ngưỡng một bức chân dung tinh thần tự họa rất rõ nét và sinh động cuả nhà thơ.
ở loại bài thứ nhất, người ta thấy .... và nghệ thuật châm biếm.
ở loại bài thứ hai, ta lại thấy .... Nguyễn Du, Nguyễn Khuyến,.
-> Trạng ngữ vừa bổ sung những thông tin tình huống,vừa chỉ trình tự lập luận và để liên kết đoạn văn, giúp cho bài văn mạch lạc dễ hiểu.
b/ Đã bao lần bạn vấp ngã mà không hề nhớ. Lần đầu tiên chập chững bước đi, bạn đã bị ngã. Lần đầu tiên tập bơi, bạn uống nước và suýt chết đuối phải không? Lần đầu tiên chơi bóng bàn, bạn có đánh trúng bóng không? Không sao đâu vì.[.]. Lúc còn học phổ thông, Lu-i Pa-xtơ chỉ là một học sinh trung bình. Về môn Hóa, ông đứng hạng 15 trong số 22 học sinh của lớp.
( theo Trái tim có điều kì diệu )

-> Trạng ngữ ngoài bổ sung những thông tin tình huống,nó còn chỉ trình tự luậncứ và để liên kết các câu văn, giúp cho đoạn văn, bài văn mạch lạc dễ hiểu.


2/Bài tập 2 (trang 47/48)
Chỉ ra những trường hợp tách trạng ngữ thành cho chuỗi câu dưới đây . Nêu tác dụng của những câu do trạng ngữ tạo thành?
Bố cháu hi sinh. Năm 72
(theo Báo văn nghệ)
Bốn người lính đều cúi đầu, tóc xõa gối. Trong lúc tiếng đờn khắc khoải vẳng lên những chữ đờn li biệt, bồn chồn.
(Anh Đức)
*Đáp án:

Các trường hợp tách trạng ngữ thành câu riêng :
Năm 72 -> Nhấn mạnh thời điểm hi sinh của nhân vật .
Trong lúc tiếng đờn khắc khoải vẳng lên những chữ đờn li biệt, bồn chồn -> Nhấn mạnh hoàn cảnh xảy ra sự việc đồng thời làm nổi bật thông tin ở nòng cốt câu.
Bài tập 4
Viết một đoạn văn ngắn trình bày suy nghĩ của em về sự giàu đẹp của tiếng Việt. Chỉ ra trạng ngữ và giải thích sao cần thêm trạng ngữ trong những trường hợp đó

*Trong bài học cần nhớ :

Trạng ngữ

Đặc điểm
Công dụng
Tách thành
câu riêng
Hãy suy nghĩ và trả lời các câu hỏi sau :
1.Xét riêng trong từng câu, trạng ngữ trong câu có công dụng gì?
2.Xét trong quan hệ giữa câu với câu, thì trạng ngữ trong câu có những công dụng gì?
Về nhà: Học bài, ôn tập chuẩn bị kiểm tra 45`
Kính chúc các thầy cô giáo
mạnh khỏe - hạnh phúc - thành đạt !
Chân thành cảm ơn vì đã có mặt !
Mong nhận được ý kiến đóng góp của các thầy cô.