Bài 21. Một số ứng dụng của sự nở vì nhiệt

NHIệT LIệT CHàO MừNG CáC THàY CÔ GIáO Và CáC EM HọC SINH Về Dự TIếT HọC HÔM NAY:

MộT Số ứng dụng
của sự nở vì nhiệt

kiểm tra bàI cũ
Nêu kết luận về sự nở vì nhiệt của chất rắn?

Trả lời:
- Chất rắn nở ra khi nóng lên, co lại khi lạnh đi.

- Các chất rắn khác nhau nở vì nhiệt khác nhau.
Trong thực tế sự nở vì nhiệt của chất rắn có rất nhiều ứng dụng trong đời sống và kĩ thuật.
ứng dụng trong
lắp đặt đường ray

ứng dụng trong
xây dựng cầu

ứng dụng trong
thiết bị điện tự động

Quan sát thí nghiệm 1:
- Bố trí thí nghiệm như hình 21.1a








- Lắp chốt ngang, rồi vặn ốc xiết chặt thanh thép lại.
- Quan sát hiện tượng xảy ra khi dùng bông tẩm cồn đốt thật nóng thanh thép.
Quan sát thí nghiệm 2:
- Bố trí thí nghiệm như hình 21.1b





- Đốt nóng thanh thép sau đó vặn ốc để xiết chặt thanh thép.
- Khi dùng khăn tẩm nước lạnh phủ lên thanh thép thì chốt ngang cũng bị gãy.

C4: Chọn từ thích hợp trong khung để điền vào chỗ trống của các câu sau:
a. Khi thanh thép.....vì nhiệt
nó gây ra...rất lớn.
b. Khi thanh thép co lại.....
nó cũng gây ra..rất lớn.
C4: Chọn từ thích hợp trong khung để điền vào chỗ trống của các câu sau:
a. Khi thanh thép ....vì nhiệt
nó gây ra.... rất lớn.
b. Khi thanh thép co lại.......
nó cũng gây ra....rất lớn.
nở ra
lực
vì nhiệt
lực
Kết luận:

Sự co dãn vì nhiệt khi bị ngăn cản có thể gây ra những lực rất lớn.
Vận dụng








C5: Hình 21.2 là ảnh chụp chỗ tiếp nối hai đầu thanh ray xe lửa. Em có nhận xét gì? Tại sao người ta lại làm như vậy?
Vận dụng






C5: Giữa hai thanh ray có để một khe hở. Khi trời nóng đường ray nở dài ra, sự nở vì nhiệt của đường ray không bị ngăn cản nên không gây ra lực lớn làm cong đường ray.
Vận dụng







C6: Hình 21.3 vẽ gối đỡ ở hai đầu cầu của một số cầu thép. Hai gối đỡ có giống nhau không? Tại sao một gỗi đỡ phải đặt trên các con lăn?
Vận dụng







C6: Hai gối đỡ không giống nhau Một gối đỡ phải đặt trên các con lăn tạo điều kiện cho cầu dài ra khi nóng lên mà không bị ngăn cản.
Giới thiệu về băng kép.
Băng kép gồm hai thanh kim loại có bản chất khác nhau, thí dụ như đồng và thép, được tán chặt vào nhau dọc theo chiều dài của thanh.
Quan sát thí nghiệm về băng kép: Hình 21.4
- Quan sát hình dạng của băng kép nếu bị hơ nóng trong hai trường hợp:
+ Mặt đồng ở phía dưới.
Hình 21.4a

+ Mặt đồng ở phía trên.
Hình 21.4b
C9: Băng kép đang thẳng. Nếu làm cho lạnh đi thì nó có cong không? Nếu có thì cong về phía thanh thép hay thanh đồng? Tại sao?

Trả lời:
Băng kép đang thẳng. Nếu làm cho lạnh đi thì nó có cong lại và cong về phía thanh đồng vì đồng co vì nhiệt nhiều hơn thép.
Kết luận về băng kép
- Băng kép khi bị đốt nóng hoặc làm lạnh đều cong lại.
- Băng kép được sử dụng nhiều ở các thiết bị tự động đóng - ngắt mạch điện khi nhiệt độ thay đổi.
C10: - Tại sao bàn là điện vẽ ở hình 21.5 lại tự động tắt khi đã đủ nóng?
- Thanh đồng của băng kép ở thiết bị đóng ngắt của bàn là nằm ở phía trên hay dưới?
Trả lời:
- Khi đủ nóng băng kép cong lại về phía thanh đồng làm ngắt mạch điện.
- Thanh đồng của băng kép ở thiết bị đóng ngắt của bàn là nằm ở phía trên.
Kết luận chung
- Sự co dãn vì nhiệt khi bị ngăn cản có thể gây ra những lực rất lớn.
- Băng kép khi bị đốt nóng hoặc làm lạnh đều cong lại.
+ Người ta ứng dụng tính chất này của băng kép vào việc đóng - ngắt tự động mạch điện.
BàI tập 1
Tại sao khi đun nước không được đổ đầy ấm?
Trả lời:
Vì khi đun nóng nước ở trong ấm sẽ nở ra vì nhiệt nên tràn ra ngoài.
BàI tập 2
Tại sao vào những ngày trời nắng ta không được bơm xe quá căng hơi ?
Trả lời:
Vì những ngày trời nóng không khí trong xăm xe sẽ nở ra rất nhanh và nở ra nhanh hơn so với sự nở của xăm xe nên gây ra hiện tượng nổ xăm do đó vào những ngày trời nắng ta không được bơm xe quá căng hơi .
Hướng dẫn bàI tập 21.1 trong SBT
- Khi rót nước ra có một lượng khí ở ngoài tràn vào phích, nếu đậy ngay thì lượng khí này sẽ bị nước trong phích làm cho nóng lên, nở ra và có thể làm bật nút phích
- Để tránh hiện tượng này, không nên đậy nút ngay mà chờ cho lượng khí tràn vào phích nóng lên, nở ra và thoát ra ngoài một phần rồi mới đóng nút lại.
Có thể em chưa biết

Mặc dù ở chỗ tiếp nối hai đầu thanh ray xe lửa đã để khoảng cách cho thanh ray nở ra khi nhiệt độ tăng, nhưng khi nhiệt độ tăng quá nhiều, ví dụ như một đám cháy lớn xảy ra, thì các thanh ray vẫn bị uốn cong. Như vậy đủ biết lực do sự dãn nở vì nhiệt gây ra lớn biết chừng nào!
Hướng dẫn về nhà
- Học thuộc phần ghi nhớ ở SGK trang 67.
- Tìm thêm một số ví dụ về ứng dụng sự nở vì nhiệt của các chất trong thực tế.
- Làm bài tập 21.2 - 21.6 ở SBT trang 26.
- Đọc trước bài mới.
Xin chân thành cảm ơn
CáC THàY CÔ GIáO
Và CáC EM HọC SINH
Về Dự TIếT HọC HÔM NAY