Bài 21. Một số ứng dụng của sự nở vì nhiệt

kiểm tra bàI cũ
Nêu kết luận về sự nở vỡ nhiệt của chất rắn?

Trả lời:
- Chất rắn nở ra khi nóng lên, co lại khi lạnh đi.

- Các chất rắn khác nhau nở vì nhiệt khác nhau.
Trong thực tế sự nở vỡ nhiệt của chất rắn có rất nhiều ứng dụng trong đời sống và kĩ thuật.
ứng dụng trong
lắp đặt đường ray
ứng dụng trong
xây dựng cầu
ứng dụng trong
thiết bị điện tự động
Quan sát thí nghiệm 1:
- Bố trí thí nghiệm như hỡnh 21.1a








- Lắp chốt ngang, rồi vặn ốc xiết chặt thanh thép lại.
- Quan sát hiện tượng xảy ra khi dùng bông tẩm cồn đốt thật nóng thanh thép.
Quan sát thí nghiệm 2:
- Bố trí thí nghiệm như hỡnh 21.1b





- Dốt nóng thanh thép sau đó vặn ốc để xiết chặt thanh thép.
- Khi dùng khan tẩm nước lạnh phủ lên thanh thép thỡ chốt ngang cũng bị gãy.
C4: Chọn từ thích hợp trong khung để điền vào chỗ trống của các câu sau:
a. Khi thanh thép ....vỡ nhiệt
nó gây ra.... rất lớn.
b. Khi thanh thép co lại.......
nó cũng gây ra...rất lớn.
nở ra
lực
vì nhiệt
lực

=>Sự co dãn vỡ nhiệt khi bị ngan cản có thể gây ra nh?ng lực rất lớn.
Vận dụng








C5: Hỡnh 21.2 là ảnh chụp chỗ tiếp nối hai đầu thanh ray xe lửa. Em có nhận xét gỡ? Tại sao người ta lại làm như vậy?
Vận dụng






C5: Gi?a hai thanh ray có để một khe hở. Khi trời nóng đường ray nở dài ra, sự nở vỡ nhiệt của đường ray không bị ngan cản nên không gây ra lực lớn làm cong đường ray.
Vận dụng
C6: Hỡnh 21.3 vẽ gối đỡ ở hai đầu cầu của một số cầu thép. Hai gối đỡ có giống nhau không? Tại sao một gỗi đỡ phải đặt trên các con lan?
Vận dụng







C6: Hai gối đỡ không giống nhau Một gối đỡ phải đặt trên các con lan tạo điều kiện cho cầu dài ra khi nóng lên mà không bị ngan cản.
GI?I THIệU Về BANG KéP.
Bang kép gồm hai thanh kim loại có bản chất khác nhau, thí dụ như đồng và thép, được tán chặt vào nhau dọc theo chiều dài của thanh.
Quan sát thí nghiệm về bAng kép: Hỡnh 21.4
- Quan sát hỡnh dạng của bang kép nếu bị hơ nóng trong hai trường hợp:
+ Mặt đồng ở phía dưới.
Hỡnh 21.4a



+ Mặt đồng ở phía trên.
Hình 21.4b
C9: Bang kép đang thẳng. Nếu làm cho lạnh đi thỡ nó có cong không? Nếu có thỡ cong về phía thanh thép hay thanh đồng? Tại sao?

Trả lời:
Bang kép đang thẳng. Nếu làm cho lạnh đi thỡ nó có cong lại và cong về phía thanh đồng vỡ đồng co vỡ nhiệt nhiều hơn thép.
Kết luận về bAng kép
- Bang kép khi bị đốt nóng hoặc làm lạnh đều cong lại.
- Bang kép được sử dụng nhiều ở các thiết bị tự động đóng - ngắt mạch điện khi nhiệt độ thay đổi.
C10: - Tại sao bàn là điện vẽ ở hình 21.5 lại tự động tắt khi đã đủ nóng?
- Thanh đồng của băng kép ở thiết bị đóng ngắt của bàn là nằm ở phía trên hay dưới?
Kết luận chung
- Sự co dãn vỡ nhiệt khi bị ngan cản có thể gây ra nh?ng lực rất lớn.
- Bang kép khi bị đốt nóng hoặc làm lạnh đều cong lại.
+ Người ta ứng dụng tính chất này của bang kép vào việc đóng - ngắt tự động mạch điện.
BàI tập 1
Tại sao khi đun nước không được đổ đầy ấm?
BàI tập 2
Tại sao vào nh?ng ngày trời nắng ta không được bơm xe quá cang hơi ?
Trả lời:
Vỡ nh?ng ngày trời nóng không khí trong xam xe sẽ nở ra rất nhanh và nở ra nhanh hơn so với sự nở của xam xe nên gây ra hiện tượng nổ xam do đó vào nh?ng ngày trời nắng ta không được bơm xe quá cang hơi .
Hướng dẫn bàI tập 21.1 trong SBT
- Khi rót nước ra có một lượng khí ở ngoài tràn vào phích, nếu đậy ngay thì lượng khí này sẽ bị nước trong phích làm cho nóng lên, nở ra và có thể làm bật nút phích
- Để tránh hiện tượng này, không nên đậy nút ngay mà chờ cho lượng khí tràn vào phích nóng lên, nở ra và thoát ra ngoài một phần rồi mới đóng nút lại.
Có thể em chưa biết

Mặc dù ở chỗ tiếp nối hai đầu thanh ray xe lửa đã để khoảng cách cho thanh ray nở ra khi nhiệt độ tang, nhưng khi nhiệt độ tang quá nhiều, ví dụ như một đám cháy lớn xảy ra, thỡ các thanh ray vẫn bị uốn cong. Như vậy đủ biết lực do sự dãn nở vỡ nhiệt gây ra lớn biết chừng nào!
Hướng dẫn về nhà
- Học thuộc phần ghi nhớ ở SGK trang 67.
- Tỡm thêm một số ví dụ về ứng dụng sự nở vỡ nhiệt của các chất trong thực tế.
- Làm bài tập 21.2 - 21.6 ở SBT trang 26.
- Dọc trước bài mới.