Bài 21. Một số ứng dụng của sự nở vì nhiệt

Nhiệt liệt chào mừng quí thầy cô về dự giờ thăm lớp!
Tiết 24. Bài 21. Một số ứng dụng
của sự nở vì nhiệt
GV soạn: Võ Khoa Điềm - Trường THCS Đức Lâm
Sự nở vì nhiệt của các chất có rất nhiều ứng dụng trong đời sống và kĩ thuật. Bài này giới thiệu một số ứng dụng thường gặp của sự nở vì nhiệt của chất rắn.
I. Lực xuất hiện trong sự co giản vì nhiệt
1. Quan sát thí nghiệm
+ Dụng cụ:
- Bộ thí nghiệm về sự nở vì nhiệt của chất rắn ( hình 21.1a ).
- Bông, cồn, khay đốt, diêm, khăn, chậu nước.
+ Tiến hành:
- Lắp chốt ngang, rồi vặn ốc để xiết chặt thanh thép lại.
- Dùng bông tẩm cồn đốt thật nóng thanh thép.



2. Trả lời câu hỏi
C1. Có hiện tượng gì xẩy ra đối với thanh thép khi nó nóng lên?
C2. Hiện tượng xẩy ra với chốt ngang chứng tỏ điều gì?
Trả lời: Thanh thép nở ra ( dài ra).
Trả lời: Khi dãn nở vì nhiệt, nếu bị ngăn cản thanh thép có thể gây ra lực rất lớn.
C3. Bố trí TN như hình 21.1b, rồi đốt nóng thanh thép. Sau đó vặn ốc để xiết chặt thanh thép lại. Nếu dùng một khăn tẩm nước lạnh phủ lên thanh thép thì chốt ngang cũng bị gãy. Từ đó rút ra kết luận gì?
Kết luận: Khi co lại vì nhiệt, nếu bị ngăn cản thanh thép có thể gây ra lực rất lớn.
3. Rút ra kết luận
C4. Chọn từ thích hợp trong khung để điền vào chỗ trống của các câu sau:

a) Khi thanh thép (1) ...vì nhiệt nó gây ra (2) ..rất lớn.

b) Khi thanh thép co lại (3) .....nó cũng gây ra (4) ...rất lớn.
lực
vì nhiệt
- nở ra
4. Vận dụng
C5. Hình 21.2 là ảnh chụp chỗ tiếp nối hai đầu thanh ray xe lửa. Em có nhận xét gì? Tại sao người ta phải làm như thế?
Trả lời: Chỗ tiếp nối hai đầu thanh ray xe lửa có để một khe hở. Khi trời nóng, đường ray dài ra do đó nếu không để khe hở, sự nở vì nhiệt của đường ray sẽ bị ngăn cản, gây ra lực rất lớn làm cong đường ray.
C6. Hình 21.3 vẽ gối đỡ hai đầu cầu của một số cầu thép. Hai gối dỡ đó có cấu tạo giống nhau không? Tại sao một gối đỡ phải đặt trên các con lăn?
Trả lời: Không giống nhau. Một đầu được đặt gối lên các con lăn, tạo điều kiện cho cầu dài ra khi nóng lên mà không bị ngăn cản.
II. Băng kép
Quan sát thí nghiệm
Hai thanh kim loại có bản chất
khác nhau, thí dụ đồng và thép,
được tán chặt vào nhau dọc theo
chiều dài của thanh, tạo thành
một băng kép.
- Mặt đồng ở phía dưới (h.a).
- Mặt đồng ở phía trên (h.b).
2. Trả lời câu hỏi
C7: Đồng và thép nở vì nhiệt như nhau hay khác nhau?
Trả lời: Cong về phía thanh đồng. Đồng dãn nở vì nhiệt nhiều hơn thép nên thanh đồng dài hơn và nằm phía ngoài vòng cung.
C8: Khi bị hơ nóng, băng kép luôn cong về phía thanh nào? Tại sao?
Trả lời: Đồng và thép nở vì nhiệt khác nhau.
C9: Băng kép đang thẳng. Nếu làm cho nó lạnh đi thì nó có bị cong không? Nếu có thì nó cong về phía thanh thép hay thanh đồng?
Trả lời: Có và cong về phía thanh thép. Đồng co lại vì nhiệt nhiều hơn thép, nên thanh đồng ngắn hơn, thanh thép dài hơn và nằm phía ngoài vòng cung.
3. Vận dụng
C10. Tại sao bàn là điện vẽ ở hình 21.5 lại tự động tắt khi đã đủ nóng?
Thanh đồng của băng kép ở thiết bị đóng ngắt của bàn là này nằm ở phía trên hay dưới?
Đèn báo ®iện
Ti?p di?m
Bang kộp
Lá đồng
Lá thép
ứng dụng của băng kép trong hoạt động của bàn là
Đèn báo điện
Ti?p di?m
Bang kộp
Lá đồng
Lá thép
Hướng dẫn về nhà:
- Đọc "Có thể em chưa biết".
- Bài tập 21.1 - 21.5 SBT.
Tiết học đến đây là kết thúc. Xin cảm ơn và chúc sức khoẻ quý thầy cô. Chúc các em học giỏi!