Bài 21. Đột biến gen

hội thi giáo viên giỏi cấp trường
năm học 2009 - 2010
Giáo viên thực hiện: Mai Thị Thanh Hoa
Trường THCS đức ninh
môn sinh học 9
GIẢI Ô CHỮ SINH HỌC
Ô số1:(Gåm 6 ch÷ c¸i) §©y lµ mét trong nh÷ng
nguyªn t¾c cña qu¸ tr×nh tæng hîp ADN
Ô số 2: (Gåm 8 ch÷ c¸i)
HiÖn t­îng con c¸i sinh ra gièng bè, mÑ

Ô số 3: (Gåm 9 ch÷ c¸i) Lo¹i ®¬n ph©n cÊu t¹o nªn ADN
Ô số 4: (Gåm 6 ch÷ c¸i) Người đặt nền móng cho di truyền học
Ô số 5: (Gåm 3 ch÷ c¸i) Gen có bản chất là loại axit
nucleic này
Ô số 6:(Gåm 8 ch÷ c¸i) Lo¹i đơn phân tạo nên protein
Từ chìa khoá:Hiện t­îng con cái khác với bố mẹ và
khác nhau ở nhiều chi tiết là hiện tượng gì
B
B
D T R U Y Ò N
I
I
N U C L O T I T
E
E
M E D E N
N
A N
D
D
A X I T A M N
N
I
I
5
4
3
2
1
Hết giờ
5
4
3
2
1
Hết giờ
5
4
3
2
1
Hết giờ
5
4
3
2
1
Hết giờ
5
4
3
2
1
Hết giờ
5
4
3
2
1
Hết giờ
ổ S U N G
Chương IV: Biến dị
Bi?n d? di truy?n
Biến dị không di truyền
( thường biến)
Biến dị tổ hợp
Biến dị đột biến
D?t bi?n NST
Đột biến gen
Biến dị
Hãy gắn mạch còn lại cho đoạn mạch đơn cña ph©n tö ADN cã tr×nh tù s¾p xÕp nh­ sau?
I. Đột biến gen là gì?
a
Trình tự của các cặp nuclêôtit?
Tiết 22: đột biến gen
G
X
b
a
c
d
H21.1. Một số dạng đột biến gen
G
X
X
G
A
T
T
A
G
X
T
A
T
A
X
G
T
A
G
X
T
A
d
c
b
4
6
5
- Mất cặp X -G
- Thêm cặp T - A
Thay cặp A -T
bằng cặp G - X
- Mất một cặp nuclêôtic
- Thêm một cặp nuclêôtic
Thay cặp nuclêôtic này
Bằng cặp nuclêôtic khác

Quan sát hình và thảo luận nhóm (5 phút) hoàn thành bảng sau.
I. Đột biến gen là gì?
Tiết 22: đột biến gen
Đột biến gen là những biến đổi trong cấu trúc của gen liên quan tới một hoặc một số cặp nuclêôtit, xảy ra tại một điểm nào đó trên ADN.
Hãy kể tên một số dạng đột biến gen?
* Các dạng đột biến gen: mất, thêm, thay thế một cặp nuclêôtit

Có thể quan sát đột biến gen qua kính hiển vi được không?
Đột biến gen khác biến dị tổ hợp ở điểm căn bản nào?
II. Nguyên nhân phát sinh đột biến gen.
Máy bay Mỹ rãi chất độc màu da cam (Dioxin) xuống các cánh rừng Việt Nam
Mỹ ném bom nguyên tử xuống hai thành phố Hiroshima và Nagasaki ở Nhật Bản trong chiến tranh thế giới lần thứ II
Lạm dụng thuốc bảo vệ thực vật.
Và hậu quả để lại là................
Cam không hạt
Lúa thơm năng suất cao
Do tia phóng xạ
Do tia phóng xạ
Rút ra kết luận nguyên nhân phát sinh
đột biến gen?
-Tự nhiên: Do những rối loạn trong quá trình tự sao chép của phân tử ADN dưới ảnh hưởng phức tạp của môi trường trong và ngoài cơ thể.
-Thực nghiệm: Do tác nhân vật lí (tia phóng xạ, tia tử ngoại..), tác nhân hoá học (chất điôxin, êtylmêtansunfônat(EMS)..)
iii.Vai trò của đột biến gen
ĐBG làm mất khả năng tổng hợp diệp lục ở cây mạ ( màu trắng)
Lợn có đầu và chân sau dị dạng
ĐBG ở lúa (b)làm cây cứng và nhiều bông hơn ở giống gốc (a)
Đột biến có hại
Đột biến có hại
Đột biến có lợi
Lợn có đầu dị dạng
Đột biến có hại
Quan sát các hình dưới đây và cho biết đột biến nào có hại và đột biến nào có lợi cho bản thân sinh vật hoặc đối với con người
Đột biến thân lùn ở lúa
Đột biến bạch tạng ở cây
Đột biến có lợi
Đột biến có hại
Rùa hai đầu
Đột biến có hại
Quan sát các hình dưới đây và cho biết đột biến nào có hại và đột biến nào có lợi cho bản thân sinh vật hoặc đối với con người
Lúa có khả năng chịu hạn cho năng suất cao
Tay bị dị dạng
Đột biến có hại
Đột biến có hại
Đột biến có hại
Đột biến có lợi
Quan sát các hình dưới đây và cho biết đột biến nào có hại và đột biến nào có lợi cho bản thân sinh vật hoặc đối với con người
Hình 3
Có hại
Có hại
Quan sát các hình dưới đây và cho biết đột biến nào có hại và đột biến nào có lợi cho bản thân sinh vật hoặc đối với con người
Giống ngô đột biến gen chịu hạn cho năng suất cao
Giống chuối đột biến gen kháng sâu bệnh
Có lợi
Có lợi
iii. Vai trũ c?a d?t bi?n gen:
Thảo luận nhóm (5 phót) tr¶ lêi c¸c c©u hái sau:
C©u1:Tại sao đột biến gen gây ra biến đổi kiểu hình?
C©u2.Tại sao đột biến gen thể hiện ra kiểu hình thường gây hại cho bản thân sinh vật?
Đáp án:
Câu1: Đột biến gen gây ra những biến đổi kiểu hình vì nó làm biến đổi cấu trúc prôtêin mà nó mã hoá
Câu2: Đột biến gen thể hiện ra ở kiểu hình thường có hại,vì nó phá vỡ sự thống nhất hài hoà trong kiểu gen đã qua chọn lọc tự nhiên và duy trì lâu đời trong điều kiện tự nhiên,gây ra rối loạn trong quá tình tổng hợp prôtêin.
Vai trò của đột biến gen?
Vai trò của đột biến gen:
-§ét biÕn gen thÓ hiÖn ra ë kiÓu h×nh th­êng cã h¹i cho b¶n th©n sinh vËt.
VÝ dô: L¸ m¹ mµu tr¾ng, ®Çu vµ ch©n sau cña lîn bÞ dÞ d¹ng, vÞt 3, 4 ch©n….
-§ét biÕn gen ®«i khi cã lîi cho con ng­êi  cã ý nghÜa trong ch¨n nu«i vµ trång trät.
VÝ dô: C©y lóa cøng vµ nhiÒu b«ng h¬n, cam kh«ng h¹t….
2
3
4
5
6
1
Đột biến gen là những biến đổi trong .....của gen. Đột biến gen xảy ra do ảnh hưởng phức tạp của.......trong và ngoài cơ thể tới phân tử AND, xuất hiện trong điều kiện.....hoặc do.....gây ra. Đột biến gen thường liên quan đến một cặp nuclêôtít, điển hình là các dạng...,..,.....một cặp nuclêôtít.
Đột biến gen thường có hại nhưng cũng có khi có lợi.
Câu 1: Chän tõ hoÆc côm tõ thÝch hîp sau ®©y ®iÒn vµo chç trèng: cÊu tróc; m«i tr­êng; mÊt; thay thÕ; thªm; kiÓu h×nh; con ng­êi; tù nhiªn.
cấu trúc
môi trường
tự nhiên
con người
mất
thêm
thay thế
(1)
(2)
(3)
(4)
(5)
(6)
(7)
Ghi nhớ
2
3
4
5
6
1
A
B
C
D
Các rối loạn sinh lý, sinh hóa của tế bào
Cả A, B và C đúng
Câc tâc nhđn v?t l� trong ngo?i c?nh (tia ph�ng x?, tia t? ngo?i, s?c nhi?t)
Các tác nhân hóa học trong ngoại cảnh như các hóa chất độc hại :điôxin...
Câu 2: Nguyªn nhân gây ra đột biến gen là: (chän ph­¬ng ¸n ®óng nhÊt)
2
3
4
5
6
1
Luôn có hại cho bản thân sinh vật.
A
B
C
D
Cả B và C
Một số đột biến gen lại có lợi
Thường có hại cho bản thân sinh vật
Câu 3: Vai trò của đột biến gen là:( chän ph­¬ng ¸n ®óng nhÊt)
2
3
4
5
6
1
Đặc điểm cấu trúc của gen.
A
B
C
D
Cả A và B
Các điều kiện sống khắc nghiệt
Tác nhân ngoại cảnh hay rối loạn quá trình trao đổi chất
Câu 4: §ét biÕn gen phô thuéc vµo nh÷ng yÕu tè nµo ? (chän ph­¬ng ¸n ®óng nhÊt)
2
3
4
5
6
1
A
B
D
C
Khi kiểu gen ở thể đồng hợp lặn và trong điều kiện môi trường thích hợp
Cả A, B và C
Khi kiểu gen ở thể đồng hợp trội và trong điều kiện môi trường thích hợp
Khi kiểu gen ở thể dị hợp và trong điều kiện môi trường thích hợp
Câu 5: §ét biÕn gen biÓu hiÖn ra kiÓu h×nh khi nµo? ( chän ph­¬ng ¸n ®óng)
2
3
4
5
6
1
A
D
C
B
Thay thế cặp nuclêôtit này bằng cặp nuclêôtit khác
Đảo cặp nuclêôtit này bằng cặp nuclêôtit khác
Mất một cặp nuclêôtit
Thêm một cặp nuclêôtit
Câu 6: Mét gen A = 600 nuclª«tit, G = 900 nuclª«tit. NÕu khi ®ét biÕn , gen ®ét biÕn cã: A = 601nuclª«tit, G = 900 nuclª«tit.§©y lµ d¹ng ®ét biÕn nµo ? ( chän ph­¬ng ¸n ®óng)
2
3
4
5
6
1
Hướng dẫnvề nhà:
+ học thuộc phần ghi nhớ
+trả lời các câu hỏi cuối bài vào vở bài tập
+ đọc trước bài 22: đột biến cấu trúc nhiễm sắc thể
+sưu tầm các biến dị về đột biến nhiễm săc thể
XIN CHÂN THÀNH CÁM ƠN QUÝ THẦY CÔ VÀ CÁC EM!
2
3
Đúng
*
4
5
6
2
3
chưa chính xác
4
5
6