Bài 21. Đột biến gen

Dưa sinh đôi
Lợn 3 chân
(H) Biến dị là gì?
Biến dị là hiện tượng con sinh ra khác bố mẹ về một số chi tiết.

Biến dị tổ hợp
BD di truyền
Đột biến
Biến dị

BD không di truyền (thường biến)
Đột biến gen
Đột biến NST
Chương IV: Biến dị
Tiết 22:
Dị tật tay 6 ngón: Đột biến gen trội/NST thường
I. Đột biến gen là gì?
Quan sát tranh, thảo luận nhóm và hoàn thành bảng sau:
G
X
b
a
c
d
Các dạng đột biến gen
(Mất một cặp X-G)
(Thêm một cặp T-A)
(Thay thế cặp A-T bằng cặp G-X)

G
X
Em cã nhËn xÐt gì vÒ vÞ trÝ c¸c
cÆp nucleeotit giữa 2 ®o¹n gen trªn?
a
e
Hai cặp A-T và G-X đã đảo vị trí cho nhau
-Ngoài 3 dạng đột biến đã nêu còn có thể gặp dạng đột biến nào n?a?
Đét biÕn ®¶o vÞ trÝ cÆp nucleotit
?
?
- Đột biến gen những biến đổi trong cấu trúc của gen thường liên quan đến một hoặc một số cặp Nucleotit.
- Có 4 dạng : mất, thêm, thay thế và đảo vị trí một cặp nucleotit
(?) Vậy đột biến gen là gì? Có mấy dạng đột biến gen thường gặp?
Đång ho¸n: Thay cÆp
A-T = G-X hoÆc G-X = A-T
Dị hoán: Thay A-T = X-G hay A-T = T-A
- Dạng đột biến thêm và mất cặp nu còn có tên gọi là đột biến dịch khung.
- Đột biến thay thế có 2 kiểu
- Thông thường đột biến thường xảy ra ở nơi tập trung nhiều cặp A-T ( do có liên kết lỏng lẻo hơn).
* Diều em nên biết:
II. Nguyên nhân phát sinh đột biến gen:
Nghiên cứu SGK, thảo luận nhóm để xác định những nguyên nhân gây đột biến gen?
Tự nhiên

Nhân tạo:
Môi trường trong cơ thể: rối loạn các quá trình sinh lí, sinh hóa
Môi trường ngoài cơ thể: các yếu tố: ánh sáng, nhiệt độ… tác động
Trong thực nghiệm, người ta dùng các tác nhân vật lí (tia phóng xạ, tia tử ngoại…) hoặc các tác nhân hóa học (Chất độc,…)
Các yếu tố bên trong và bên ngoài cơ thể tác động làm rối loạn quá trình tự sao chép của phân tử ADN gây ra đột biến gen
Máy bay Mỹ rải chất độc màu da cam (Dioxin) xuống các cánh rừng Việt Nam
Hình ảnh về nguyên nhân phát sinh đột biến do hoạt động của con người gây ra.
Tái bản
ADN
Tái bản
ADN
ADN con thế hệ I
ADN con thế hệ II
Kiểu dại
Kiểu dại
Kiểu dại
Thể đột biến
Cơ chế phát sinh đột biến gen
(Đột biến đồng hoán: G-X= A-T)
G
T
G
X
G
G
G
A
G
G
X
T
X
X
X
T
III. Vai trò của đột biến gen:
(H) Đột biến gen có lợi hay có hại?
Đa số đột biến gen không có lîi cho bản thân sinh vật. Tuy nhiên một số ít có lîi cho con người trong thực tiễn sản xuất (trồng trọt, chăn nuôi)
Gen  mARN  prôtêin  tính trạng.
Biến đổi cấu trúc của gen  Biến đổi cấu trúc 1 loại prôtêin  Biến đổi kiểu hình
Tại sao đột biến gen lại dẫn đến những biến đổi về kiểu hình?
?
?
Hãy quan sát các hình sau đây và cho biết đột biến nào có lợi, đột biến nào có hại cho bản thân sinh vật hoặc đối với con người?
1.Dột biến gen làm mất khả nang tổng hợp diệp lục ở cây mạ( màu trắng)
2.Lợn con có đầu và chân dị dạng
3. Dột biến gen ở lúa(b) làm cây cứng và nhiều bông hơn ở giống gốc(a)
4. Mất sä n·o
5. Nhiều ngón chân
Tại sao đột biến gen biểu hiện ra kiểu hình thường là có hại cho bản thân sinh vật?
?
Vì chúng phá vỡ sự hài hòa trong kiểu gen đã qua chọn lọc tự nhiên và duy trì lâu đời trong điều kiện tự nhiên, gây ra những rối loạn trong quá trình tổng hợp prôtêin.
?
Em hãy lấy ví dụ về một số dạng đột biến gen mà em biết?
Ví dụ:
Đột biến gây bệnh albina ở động vật và người do đột biến gen lặn của gen quy định tạo sắc tố -> Bệnh bạch tạng: da, tóc (lông) trắng, mắt đỏ.
Đột biến gây bệnh hêmô philia (bệnh máu khó đông – bệnh ưa chảy máu) ở công chúa nước Anh Queen Victoria.
Đột biến gen lặn gây chết ở ruồi giấm (khi ở thể đồng hợp) do đột biến xảy ra ở gen trọng yếu.
Đột biến gen ở tế bào Xôma gây đốm màu trên ngô Ấn Độ….
Vai trò của đột biến gen?
- Các đột biến biểu hiện ra kiểu hình thường có hại cho sinh vật, gây rối loạn chuyển hóa và phá vỡ sự thống nhất có sẵn trong tự nhiên.
- Qua giao phối nếu gặp tổ hợp gen thích hợp, một đột biến gen có hại có thể trở thành có lợi đối với sinh vật hoặc đối với con người.
?
BÀI TẬP CỦNG CỐ:
1. Điền từ còn thiếu vào chỗ trống:
Đột biến gen là những ……..….…. trong ……….….. của gen thường liên quan đến ………. hoặc …………… cặp Nucleotit.
Biến đổi cấu trúc một một số
2. Chọn câu trả lời đúng nhất:
Đột biến gen xảy ra do những nguyên nhân nào?
A. Do rối loạn các quá trình sinh lí, sinh hóa trong cơ thể B. Do chất độc: thuốc bảo vệ thực vật, diôxin, … C. Sự thay đổi nhiệt độ đột ngột D. Cả 3 ý trên
D.
BÀI TẬP VỀ NHÀ:
Học bài
- Trả lời các câu hỏi trong SGK
* CHUẨN BỊ CHO TIẾT SAU:
- Tìm hiểu các dạng đột biến nhiễm sắc thể - Nguyên nhân phát sinh - Tính chất (lợi ích, tác hại)
XIN CHÂN THÀNH CẢM ƠN QUÝ THẦY CÔ VÀ CÁC EM HỌC SINH
XIN CHÂN THÀNH CẢM ƠN
QUÝ THẦY CÔ VÀ CÁC EM HỌC SINH