Bài 21. Đột biến gen

GV:Nguy?n Th? Phu?c V?n


Tru?ng THCS H�NG VUONG
Hi?n tu?ng bi?n d? l� gỡ?
Là hiện tượng con cái sinh ra khác với bố mẹ và khác nhau ở nhiều chi tiết
Chương VI
Biến dị di truyền
Biến dị không di truyền
Biến dị tổ hợp
Biến dị đột biến
Đột biến gen
Đột biến NST
ĐỘT BiẾN GEN
Bài 21:
Đột biến cấu trúc NST
Đột biến số lượng NST
Chương VI
ĐỘT BiẾN GEN
Bài 21:
BiẾN DỊ
I/ Đột biến gen là gì?
Đoạn ADN
d
c
b
Tên dạng biến đổi
Điểm khác so với đoạn a
Số cặp Nu
H21.1. Một số dạng đột biến gen
Quan sát hình 21.1 :
-So sánh hình a, với hình b, hình c, hình d có điểm nào khác? Hãy đặt tên từng dạng biến đổi đó? Để hoàn thành PHT sau:
a
d
G
X
b
a
c
d
H21.1. Một số dạng đột biến gen
Chương VI
ĐỘT BiẾN GEN
Bài 21:
BiẾN DỊ
I/ Đột biến gen là gì?
Đoạn ADN
d
6
Thay thế 1 cặp Nu này bằng 1 cặp Nu khác
5
c
4
b
Tên dạng biến đổi
Điểm khác so với đoạn a
Số cặp Nu
Thêm 1 cặp Nu
Mất 1 cặp Nu
Thay thế cặp T- A bằng G -X
Thêm cặp T -A
Mất cặp G -X
H21.1. Một số dạng đột biến gen
Quan sát hình 21.1 :
-So sánh hình a, với hình b, hình c, hình d có điểm nào khác? Hãy đặt tên từng dạng biến đổi đó? Để hoàn thành PHT sau:
a
d
Chương VI
ĐỘT BiẾN GEN
Bài 21:
BiẾN DỊ
I/ Đột biến gen là gì?
H21.1. Một số dạng đột biến gen
=>Vậy : Đột biến gen là gì?
-Đột biến gen là những biến đổi trong cấu trúc của gen liên quan tới một hay một số cặp Nu
Đột biến` gen gồm những dạng nào?
_Các dạng đột biến gen: Mất, thêm, thay thế một cặp nuclêôtit.
a
d
Chương VI
ĐỘT BiẾN GEN
Bài 21:
BiẾN DỊ
I/ Đột biến gen là gì?
-Đột biến gen là những biến đổi trong cấu trúc của gen liên quan tới một hay một số cặp Nu
-Các dạng đột biến gen: Mất, thêm, thay thế một cặp nuclêôtit.
II. Nguyên nhân phát sinh đột biến gen
Hãy quan sát các hình ảnh sau đây:
Chương VI
ĐỘT BiẾN GEN
Bài 21:
BiẾN DỊ
I/ Đột biến gen là gì?
-Đột biến gen là những biến đổi trong cấu trúc của gen liên quan tới một hay một số cặp Nu
-Các dạng đột biến gen: Mất, thêm, thay thế một cặp nuclêôtit.
II. Nguyên nhân phát sinh đột biến gen
Hãy quan sát các hình ảnh sau đây:
Chương VI
ĐỘT BiẾN GEN
Bài 21:
BiẾN DỊ
I/ Đột biến gen là gì?
-Đột biến gen là những biến đổi trong cấu trúc của gen liên quan tới một hay một số cặp Nu
-Các dạng đột biến gen: Mất, thêm, thay thế một cặp nuclêôtit.
II. Nguyên nhân phát sinh đột biến gen
Hãy quan sát các hình ảnh sau đây:
Máy bay Mỹ rải chất độc hoá học xuống miền nam việt nam.
Chương VI
ĐỘT BiẾN GEN
Bài 21:
BiẾN DỊ
I/ Đột biến gen là gì?
-Đột biến gen là những biến đổi trong cấu trúc của gen liên quan tới một hay một số cặp Nu
-Các dạng đột biến gen: Mất, thêm, thay thế một cặp nuclêôtit.
II. Nguyên nhân phát sinh đột biến gen
Hãy quan sát các hình ảnh
Các nạn nhân của chất độc điôxin
Chương VI
ĐỘT BiẾN GEN
Bài 21:
BiẾN DỊ
I/ Đột biến gen là gì?
-Đột biến gen là những biến đổi trong cấu trúc của gen liên quan tới một hay một số cặp Nu
-Các dạng đột biến gen: Mất, thêm, thay thế một cặp nuclêôtit.
II. Nguyên nhân phát sinh đột biến gen
Hãy quan sát các hình ảnh
Các nạn nhân của chất độc điôxin
Chương VI
ĐỘT BiẾN GEN
Bài 21:
BiẾN DỊ
I/ Đột biến gen là gì?
-Đột biến gen là những biến đổi trong cấu trúc của gen liên quan tới một hay một số cặp Nu
-Các dạng đột biến gen: Mất, thêm, thay thế một cặp nuclêôtit.
II. Nguyên nhân phát sinh đột biến gen
Hãy quan sát các hình ảnh
Các nạn nhân của chất độc điôxin
Chương VI
ĐỘT BiẾN GEN
Bài 21:
BiẾN DỊ
I/ Đột biến gen là gì?
-Đột biến gen là những biến đổi trong cấu trúc của gen liên quan tới một hay một số cặp Nu
-Các dạng đột biến gen: Mất, thêm, thay thế một cặp nuclêôtit.
II. Nguyên nhân phát sinh đột biến gen
Nguyên nhân nào làm phát sinh đột biến gen?
* Trong tự nhiên: Do rối loạn trong quá trình tự sao chép của phân tử ADN dưới ảnh hưởng phức tạp của môi trường trong và ngoài cơ thể.
* Trong thực nghiệm: Do con người chủ động gây đột biến bằng tác tác nhân lý, hóa học, nhằm tạo ra những biến dị có lợi cho chọn giống và tiến hóa.

*Do các tác nhân của môi trường gây ra đột biến:
Bên ngoài: Tác nhân vật lí, hoá học như: tia phóng xạ, hoá chất , chất độc màu da cam, thuốc trừ sâu
Bên trong: quá trình sinh lí , sinh hoá nội bào bị rối loạn
=> Gây rối loạn quá trình tự nhân đôi của ADN làm cho quá trình sao chép ADN sai đi.-> gây rối loạn quá trình sinh tổng hợp prôtein nguyên mẫu gây ra đột biến gen
-Trong thực nghiệm:……
Gen HbA
Bệnh thiếu máu do hồng cầu hình liềm
(Người có kiểu gen SS bị thiếu máu nặng, thường chết sớm.)
Gen HbS
Thông thường sự thay đổi 1 Nucleotit nào đó xảy ra trên một mạch của ADN dưới dạng tiền đột biến , các đột biến này tiếp tục sao chép tiếp theo mẫu nucleotit lắp sai , nucleotit này sẽ liên kết với nucleotit bổ sung làm phát sinh đột biến.
VD: Đột biến thay thế cặp A - T bằng cặp G – X trong gen tổng hợp hêmôglôbin ở người trưởng thành ( HbA) đã làm cho axit glutamicthay bằng Valin . Sự thay thế này đã làm cho đặc tính của HbA chuyển thành HbS
Hãy quan sát các hình sau đây và cho biết: đột biến nào có lợi, đột biến nào có hại cho bản thân sinh vật hoặc đối với con người.

Đột biến có hại
Đột biến có lợi
Đột biến có hại
BiẾN DỊ
ĐỘT BiẾN GEN
Chương VI
Bài 21:
I/ Đột biến gen là gì?
II. Nguyên nhân phát sinh đột biến gen
III Vai trò của đột biến gen
ĐỘT BiẾN GEN
Chương VI
Bài 21:
BiẾN DỊ
ĐỘT BiẾN GEN
Chương VI
Bài 21:
* Trong tự nhiên: Do rối loạn trong quá trình tự sao chép của phân tử ADN dưới ảnh hưởng phức tạp của môi trường trong và ngoài cơ thể.
* Trong thực nghiệm: Do con người chủ động gây đột biến bằng tác tác nhân lý, hóa học, nhằm tạo ra những biến dị có lợi cho chọn giống và tiến hóa.

 Hãy tìm thêm một số ví dụ về đột biến gen phát sinh trong tự nhiên hoặc do con người tạo ra.
Một số ví dụ về đột biến gen
BiẾN DỊ
Chương VI
Bài 21:
ĐỘT BiẾN GEN
I/ Đột biến gen là gì?
II. Nguyên nhân phát sinh đột biến gen
III Vai trò của đột biến gen
 Hãy tìm thêm một số ví dụ về đột biến gen phát sinh trong tự nhiên hoặc do con người tạo ra.
Một số ví dụ về đột biến gen
BiẾN DỊ
Chương VI
Bài 21:
ĐỘT BiẾN GEN
I/ Đột biến gen là gì?
II. Nguyên nhân phát sinh đột biến gen
III Vai trò của đột biến gen
 Hãy tìm thêm một số ví dụ về đột biến gen phát sinh trong tự nhiên hoặc do con người tạo ra.
Một số ví dụ về đột biến gen
BiẾN DỊ
Chương VI
Bài 21:
ĐỘT BiẾN GEN
I/ Đột biến gen là gì?
II. Nguyên nhân phát sinh đột biến gen
III Vai trò của đột biến gen
 Hãy tìm thêm một số ví dụ về đột biến gen phát sinh trong tự nhiên hoặc do con người tạo ra.
Một số ví dụ về đột biến gen
BiẾN DỊ
Chương VI
Bài 21:
ĐỘT BiẾN GEN
I/ Đột biến gen là gì?
II. Nguyên nhân phát sinh đột biến gen
III Vai trò của đột biến gen
 Hãy tìm thêm một số ví dụ về đột biến gen phát sinh trong tự nhiên hoặc do con người tạo ra.
Một số ví dụ về đột biến gen
BiẾN DỊ
Chương VI
Bài 21:
ĐỘT BiẾN GEN
I/ Đột biến gen là gì?
II. Nguyên nhân phát sinh đột biến gen
III Vai trò của đột biến gen
 Hãy tìm thêm một số ví dụ về đột biến gen phát sinh trong tự nhiên hoặc do con người tạo ra.
Một số ví dụ về đột biến gen
BiẾN DỊ
Chương VI
Bài 21:
ĐỘT BiẾN GEN
I/ Đột biến gen là gì?
II. Nguyên nhân phát sinh đột biến gen
III Vai trò của đột biến gen
 Hãy tìm thêm một số ví dụ về đột biến gen phát sinh trong tự nhiên hoặc do con người tạo ra.
Một số ví dụ về đột biến gen
BiẾN DỊ
Chương VI
Bài 21:
ĐỘT BiẾN GEN
I/ Đột biến gen là gì?
II. Nguyên nhân phát sinh đột biến gen
III Vai trò của đột biến gen
 Hãy tìm thêm một số ví dụ về đột biến gen phát sinh trong tự nhiên hoặc do con người tạo ra.
Một số ví dụ về đột biến gen
BiẾN DỊ
Chương VI
Bài 21:
ĐỘT BiẾN GEN
I/ Đột biến gen là gì?
II. Nguyên nhân phát sinh đột biến gen
III Vai trò của đột biến gen
 Hãy tìm thêm một số ví dụ về đột biến gen phát sinh trong tự nhiên hoặc do con người tạo ra.
Một số ví dụ về đột biến gen
BiẾN DỊ
Chương VI
Bài 21:
ĐỘT BiẾN GEN
I/ Đột biến gen là gì?
II. Nguyên nhân phát sinh đột biến gen
III Vai trò của đột biến gen
BiẾN DỊ
Chương VI
Bài 21:
ĐỘT BiẾN GEN
I/ Đột biến gen là gì?
II. Nguyên nhân phát sinh đột biến gen
III Vai trò của đột biến gen
-Vậy đột biến gen thường có lợi hay có hại cho bản thân sinh vật?
-Dựa vào đâu mà em biết?
Tại sao đột biến gen thể hiện ra kiểu hình thường là có hại cho bản thân sinh vật?
Vì chúng phá vỡ sự thống nhất hài hoà trong kiểu gen đã qua chọn lọc tự nhiên và duy trì lâu đời trong điều kiện tự nhiên , gây ra những rối loạn trong quá trình tổng hợp Prôtêin.
BiẾN DỊ
Chương VI
Bài 21:
ĐỘT BiẾN GEN
I/ Đột biến gen là gì?
II. Nguyên nhân phát sinh đột biến gen
III Vai trò của đột biến gen
Biến đổi trong cấu trúc của gen
Biến đổi mARN
Biến đổi Protein tương ứng
Biến đổi Kiểu hình
-Tại sao đột biến gen lại biểu hiện ra kiểu hình?
-Sự biến đổi cấu trúc của gen làm biến đổi cấu trúc Prôtêin mà nó mã hoá gây nên biến đổi kiểu hình.
-Đa số đột biến gen biểu hiện ra kiểu hình thường có hại

+VD: người bị cụt bàn tay, bàn chân bẩm sinh , quái thai…
Đột biến mất khả năng tổng hợp diệp lục ở cây mạ
lợn con có đầu và chân sau dị dạng
BiẾN DỊ
Chương VI
Bài 21:
ĐỘT BiẾN GEN
I/ Đột biến gen là gì?
II.Nguyên nhân phát sinh đột biến gen
III. Vai trò của đột biến gen
-Sự biến đổi cấu trúc của gen làm biến đổi cấu trúc Prôtêin mà nó mã hoá gây nên biến đổi kiểu hình.
-Đa số đột biến gen biểu hiện ra kiểu hình thường có hại

+VD: người bị cụt bàn tay, bàn chân bẩm sinh , quái thai…
Đột biến mất khả năng tổng hợp diệp lục ở cây mạ
lợn con có đầu và chân sau dị dạng
Qua giao phối, nếu gặp tổ hợp gen thích hợp, một đột biến vốn là có hại có thể trở thành có lợi. Trong thực tiễn, người ta gặp những đột biến tự nhiên và nhân tạo có lợi cho bản thân sinh vật và cho con người.
Một số đột biến có lợi
BiẾN DỊ
Chương VI
Bài 21:
ĐỘT BiẾN GEN
I/ Đột biến gen là gì?
II.Nguyên nhân phát sinh đột biến gen
III. Vai trò của đột biến gen
-Sự biến đổi cấu trúc của gen làm biến đổi cấu trúc Prôtêin mà nó mã hoá gây nên biến đổi kiểu hình.
-Đa số đột biến gen biểu hiện ra kiểu hình thường có hại

+VD: người bị cụt bàn tay, bàn chân bẩm sinh , quái thai…
Đột biến mất khả năng tổng hợp diệp lục ở cây mạ
lợn con có đầu và chân sau dị dạng
Qua giao phối, nếu gặp tổ hợp gen thích hợp, một đột biến vốn là có hại có thể trở thành có lợi. Trong thực tiễn, người ta gặp những đột biến tự nhiên và nhân tạo có lợi cho bản thân sinh vật và cho con người.
Một số đột biến có lợi
BiẾN DỊ
Chương VI
Bài 21:
ĐỘT BiẾN GEN
I/ Đột biến gen là gì?
II.Nguyên nhân phát sinh đột biến gen
III. Vai trò của đột biến gen
-Sự biến đổi cấu trúc của gen làm biến đổi cấu trúc Prôtêin mà nó mã hoá gây nên biến đổi kiểu hình.
-Đa số đột biến gen biểu hiện ra kiểu hình thường có hại

+VD: người bị cụt bàn tay, bàn chân bẩm sinh , quái thai…
Đột biến mất khả năng tổng hợp diệp lục ở cây mạ
lợn con có đầu và chân sau dị dạng
Qua giao phối, nếu gặp tổ hợp gen thích hợp, một đột biến vốn là có hại có thể trở thành có lợi. Trong thực tiễn, người ta gặp những đột biến tự nhiên và nhân tạo có lợi cho bản thân sinh vật và cho con người.
Một số đột biến có lợi
BiẾN DỊ
Chương VI
Bài 21:
ĐỘT BiẾN GEN
I/ Đột biến gen là gì?
II.Nguyên nhân phát sinh đột biến gen
III. Vai trò của đột biến gen
-Sự biến đổi cấu trúc của gen làm biến đổi cấu trúc Prôtêin mà nó mã hoá gây nên biến đổi kiểu hình.
-Đa số đột biến gen biểu hiện ra kiểu hình thường có hại

+VD: người bị cụt bàn tay, bàn chân bẩm sinh , quái thai…
Đột biến mất khả năng tổng hợp diệp lục ở cây mạ
lợn con có đầu và chân sau dị dạng
Đột biến gen có vai trò trong sản xuất như thế nào?


-Trong sản xuất: một số đột biến tự nhiên và nhân tạo có lợi cho bản thân sinh vật (đột biến tăng khả năng chịu hạn, chịu rét ở cây lúa…) và cho con người.
BiẾN DỊ
Chương VI
Bài 21:
ĐỘT BiẾN GEN
I/ Đột biến gen là gì?
II.Nguyên nhân phát sinh đột biến gen
III. Vai trò của đột biến gen
-Sự biến đổi cấu trúc của gen làm biến đổi cấu trúc Prôtêin mà nó mã hoá gây nên biến đổi kiểu hình.
-Đa số đột biến gen biểu hiện ra kiểu hình thường có hại

+VD: người bị cụt bàn tay, bàn chân bẩm sinh , quái thai…
Đột biến mất khả năng tổng hợp diệp lục ở cây mạ
lợn con có đầu và chân sau dị dạng

-Trong sản xuất: một số đột biến tự nhiên và nhân tạo có lợi cho bản thân sinh vật (đột biến tăng khả năng chịu hạn, chịu rét ở cây lúa…) và cho con người.
VD: đột biến tự nhiên cừu chân ngắn ở Anh, làm cho chúng không nhãy được qua hàng rào để vào phá vườn ; Đột biến tăng khả năng thích ứng đối với điều kiện đất đai và đột biến làm mất tính cảm ứng quang chu kì phát sinh ở giống lúa Tám thơm Hải Hậu đã giúp các nhà chọn giống tạo ra giống lúa tám thơm đột biến trồng được 2 vụ /năm, trên nhiều đất đai, kể cả vùng đất trung du và miền núi.

Đột biến gen là những .......................trong .................của gen liên quan tới ..........hoặc ..................cặp nuclêôtit, xảy ra tại một điểm nào đó trên ADN
Câu 1: Điền từ thích hợp và chỗ trống
cấu trúc
một
một số
biến đổi
CÂU HỎI TRẮC NGHIỆM

A
B
C
D
E
Các rối loạn sinh lý, sinh hóa của tế bào
Cả A và B đúng
Cả A, B và C đúng
Các tác nhân vật lý trong ngoại cảnh (tia phóng xạ, tia tử ngoại, sốc nhiệt)
Các tác nhân hóa học trong ngoại cảnh như các hóa chất độc hại :điôxin...
Câu 2: Nguyên nhân gây ra đột biến gen là?
C�U H?I TR?C NGHI?M
Câu 3: Một đoạn gen có cấu trúc như sau:
…XGG – ATT – GXX – TTA – XGX – TAT…
…GXX – TTA – XGG – AAT – GXG – ATA…
Đoạn gen này qui định bao nhiêu axit amin trong cấu trúc bậc 1 của protein?
b. Nếu đoạn gen này bị mất đi 3 cặp Nu kế tiếp nhau thì số axit amin thay đổi như thế nào?
6 axit amin
5 axit amin vì 3 cặp Nu kế tiếp qui định 1 axit amin
Tự Luận
DẶN DÒ:
Học bài
Tr? l?i c�u h? SGK/ 64
Đọc trước bài 22:
" D?t bi?n c?u tr�c nhi?m s?c th?"
Câu hỏi và bài tập về nhà
Câu 1,2,3 sgk Tr 64 và đọc trước bài 22 sgk
Xin chân thành cảm ơn
thầy, cô giáo và các em học sinh