Bài 21. Đột biến gen

Biến dị là hiện tượng con sinh ra khác với bố mẹ và khác nhau về nhiều chi tiết.

Gen =>ARN =>Prôtêin => tính trạng

? Viết sơ đồ mối quan hệ giữa gen và tính trạng?

? Thế nào là biến dị?
Kiểm tra bài cũ
Các em hãy quan sát các hình ảnh sau và cho biết chúng có gì khác thường?
I. Đột biến gen là gì?
G
X
b
a
c
d
H21.1. Một số dạng đột biến gen
Quan sát hình
Bài 21: ĐỘT BIẾN GEN
Quan sát hình 21.1 và thảo luận nhóm hoàn thành bài tập trong 3phút:

+ Có…… cặp nuclêôtit
+ Trình tự các cặp nuclêôtit
………………………………..
………………………………





2. Đoạn gen bị biến đổi
1. Do?n gen ban d?u (a)
Bài tập
Bài 21: ĐỘT BIẾN GEN
I. Đột biến gen là gì?

+ Có cặp nuclêôtit
+ Trình tự các cặp nuclêôtit






2. Đoạn gen bị biến đổi
1. Do?n gen ban d?u( a)
-T- G - A - T- X-
I I I I I
- A- X- T- A - G-

5
4
6
5
Mất cặp G - X
Thêm cặpT - A
Thay cặp T - A bằng cặp G - X
Mất một cặp nuclêôtit
Thêm một cặp nuclêôtit
Thay cặp nuclêôtit này bằng cặp nuclêôtit khác
Quan sát hình 21.1 và thảo luận nhóm hoàn thành bài tập sau:
- Đột biến gen là những biến đổi trong cấu trúc gen liên quan tới một hoặc một số cặp nucleôtit, xảy ra tại một điểm nào đó trên phân tử ADN.
Đột biến gen gồm những dạng nào?
- Các dạng đột biến gen: Mất, thêm, thay thế một cặp nuclêôtit.
Bài tập
Bài 21: ĐỘT BIẾN GEN
- Đột biến gen là những biến đổi trong cấu trúc gen liên quan tới một hoặc một số cặp nucleôtit, xảy ra tại một điểm nào đó trên phân tử ADN.
- Các dạng đột biến gen: Mất, thêm, thay thế một cặp nuclêôtit.
? Tại sao không nói mất, thêm, thay thế một nuclêôtit mà lại nói mất, thêm, thay thế một cặp nuclêôtit?
Trả lời: ADN có cấu trúc 2 mạch bổ sung, sự biến đổi ở một nuclêôtit nào đó phải xảy ra ở cả trên 2 mạch thì mới gọi là đột biến gen.
Một gen có A = 600 nu. G = 900 nu. Nếu sau khi bị đột biến, gen đột biến có A = 601 nu, G = 900 nu. Đây là dạng đột biến gì?
A. Mất cặp A - T
B. Thêm cặp A - T
C. Thêm cặp G - X
D. Thay cặp A – T bằng cặp G - X
BÀI TẬP
Bài 21: ĐỘT BIẾN GEN
I. Đột biến gen là gì?
- Đột biến gen là những biến đổi trong cấu trúc gen liên quan tới một hoặc một số cặp nucleôtit, xảy ra tại một điểm nào đó trên phân tử ADN.
- Các dạng đột biến gen: Mất, thêm, thay thế một cặp nuclêôtit.
II. Nguyên nhân phát sinh đột biến gen
Đột biến gen xãy ra trong những trường hợp nào?
- Trong tự nhiên: Do rối loạn trong quá trình tự sao chép của ADN dưới ảnh hưởng của môi trường trong và ngoài cơ thể.
- Trong thực nghiệm: Con người đã gây ra các đột biến bằng tác nhân vật lí, hoặc hoá học (đột biến nhân tạo).
Trả lời:
- Trong tự nhiên: Do rối loạn trong quá trình tự sao chép của ADN dưới ảnh hưởng của môi trường trong và ngoài cơ thể.
- Trong thực nghiệm: Con người đã gây ra các đột biến bằng tác nhân vật lí, hoặc hoá học (đột biến nhân tạo).
Bài 21: ĐỘT BIẾN GEN
I. Đột biến gen là gì?
- Đột biến gen là những biến đổi trong cấu trúc gen liên quan tới một hoặc một số cặp nucleôtit, xảy ra tại một điểm nào đó trên phân tử ADN.
- Các dạng đột biến gen: Mất, thêm, thay thế một cặp nuclêôtit.
- Trong tự nhiên: Do rối loạn trong quá trình tự sao chép của ADN dưới ảnh hưởng của môi trường trong và ngoài cơ thể.
- Trong thực nghiệm: Con người đã gây ra các đột biến bằng tác nhân vật lí, hoặc hoá học (đột biến nhân tạo).
? Vì sao các tác nhân nói trên tác động vào ADN lại gây ra được đột biến gen?
Vì các tác nhân này gây rối loạn quá trình tự nhân đôi của ADN, làm cho quá trình sao chép của AND sai đi so với nguyên mẫu, gây ra đột biến gen.
Một số hình ảnh về nguyên nhân phát sinh đột biến do các hoạt động của con người gây ra.
Mỹ ném bom nguyên tử xuống hai thành phố Hiroshima và Nagasaki ở Nhật Bản trong chiến tranh thế giới lần thứ II
Máy bay Mỹ rải chất độc hoá học xuống miền nam việt nam.
Công ty ,nhà máy thải chất thải ra sông làm cho nguồn nước bị ô nhiễm nặng.
Lạm dụng thuốc bảo vệ thực vật, thuốc trừ sâu.
Bài 21: ĐỘT BIẾN GEN
II. Nguyên nhân phát sinh đột biến gen
I. Đột biến gen là gì?
II. Nguy�n nh�n ph�t sinh d?t bi?n gen
Và hậu quả để lại là................
I. Đột biến gen là gì?
Nạn nhân chất độc màu da cam
Dị tật bẩm sinh
Bài 21: ĐỘT BIẾN GEN
- Đột biến gen là những biến đổi trong cấu trúc gen liên quan tới một hoặc một số cặp nucleôtit, xảy ra tại một điểm nào đó trên phân tử ADN.
- Các dạng đột biến gen: Mất, thêm, thay thế một cặp nuclêôtit.
II. Nguy�n nh�n ph�t sinh d?t bi?n gen
- Trong tự nhiên: Do rối loạn trong quá trình tự sao chép của ADN dưới ảnh hưởng của môi trường trong và ngoài cơ thể.
- Trong thực nghiệm: Con người đã gây ra các đột biến bằng tác nhân vật lí, hoặc hoá học (đột biến nhân tạo).
I. Đột biến gen là gì?
Em sẽ làm gì để hạn chế và bảo vệ sự phát sinh đột biến gen ở người và sinh vật?
Vệ sinh môi trường đất, nước….
Sử dụng hợp lý và có biện pháp, đề phòng khi sử dụng thuốc trừ sâu, thuốc diệt cỏ và một số chất độc có khả năng gây đột biến gen.
Hạn chế sự gia tăng hoặc ngăn ngừa các hoạt động gây ra ô nhiễm môi trường.
Bài 21: ĐỘT BIẾN GEN
II. Nguy�n nh�n ph�t sinh d?t bi?n gen
I. Đột biến gen là gì?
III. Vai trò của đột biến gen
Tại sao đột biến gen lại gây ra biến đổi kiểu hình?
Bài 21: ĐỘT BIẾN GEN
Quan sát các hình dưới đây và cho biết đột biến nào có hại và đột biến nào có lợi cho bản thân sinh vật hoặc đối với con người?
Có lợi
Có hại
Có hại
H21.2. Đột biến gen làm mất khả năng tổng hợp diệp lục của cây mạ (màu trắng)
H21.3. Lợn con có đầu và chân sau dị dạng
H21.4. Đột biến gen ở cây lúa(b)làm cây cứng và nhiều bông hơn ở giống gốc (a)
? Tại sao đột biến gen thể hiện ra kiểu hình lại thường có hại cho bản thân sinh vật?

Vì chúng phá vỡ sự thống nhất hài hoà trong kiểu gen đã qua chọn lọc tự nhiên và duy trì lâu đời trong điều kiện tự nhiên, gây ra những rối loạn trong quá trình tổng hợp prôtêin
Bài 21: ĐỘT BIẾN GEN
II. Nguy�n nh�n ph�t sinh d?t bi?n gen
I. Đột biến gen là gì?
III. Vai trò của đột biến gen
- Trong tự nhiên: Do rối loạn trong quá trình tự sao chép của ADN dưới ảnh hưởng của môi trường trong và ngoài cơ thể.
- Trong thực nghiệm: Con người đã gây ra các đột biến bằng tác nhân vật lí, hoặc hoá học (đột biến nhân tạo).
III. Vai trò của đột biến gen
- Đột biến gen thể hiện ra kiểu hình thường có hại cho sinh vật
Hãy tìm một số ví dụ về đột biến gen trong tự nhiên hoặc do con người tạo ra?
Bài 21: ĐỘT BIẾN GEN
II. Nguy�n nh�n ph�t sinh d?t bi?n gen
I. Đột biến gen là gì?
Quan sát một số đột biến có hại
Vịt 3 chân
Bò 6 chân
Rùa 2 đầu
Cây bị bạch tạng
Người khỉ
Chó bị dị dạng
Bài 21: ĐỘT BIẾN GEN
I. Đột biến gen là gì?
III. Vai trò của đột biến gen
II. Nguy�n nh�n ph�t sinh d?t bi?n gen
Đột biến tăng tính
chịu han, chịu rét ở cây lúa
Ngô nhiều hạt
Đậu nhiều hạt
Một số đột biến có lợi
Bài 21: ĐỘT BIẾN GEN
I. Đột biến gen là gì?
III. Vai trò của đột biến gen
II. Nguy�n nh�n ph�t sinh d?t bi?n gen
Một số đột biến gen
Bệnh bạch tạng
Câm , điếc bẩm sinh
Bé bốn chân
Cà chua đột biến gen có khả năng chữa ung thư
Bệnh lao do đột biến gen CISH
Chim hoàng khuyên được cho là đắt nhất hiện nay
từng được trả giá lên đến 10.300 USD
Ngắm "nữ hoàng" chào mào 300 triệu đồng tại Hà Nội

NHÍM D?T BI?N
HỔ ĐỘT BIẾN
CÔNG ĐỘT BIẾN
SÓC ĐỘT BIẾN
II. Nguy�n nh�n ph�t sinh d?t bi?n gen
- Trong tự nhiên: Do rối loạn trong quá trình tự sao chép của ADN dưới ảnh hưởng của môi trường trong và ngoài cơ thể.
- Trong thực nghiệm: Con người đã gây ra các đột biến bằng tác nhân vật lí, hoặc hoá học (đột biến nhân tạo).
I. Đột biến gen là gì?
? Nêu vai trò của đột biến gen trong thực tiễn sản xuất?
III. Vai trò của đột biến gen
Đa số đột biến gen là có hại nhưng cá biệt vẫn có đột biến có lợi. Vì vậy đột biến gen được xem là nguồn nguyên liệu chủ yếu cho quá trình tiến hóa, nguyên liệu quan trọng trong công tác chọn giống.

- Đột biến gen thể hiện ra kiểu hình thường có hại cho sinh vật
- Một số đột biến gen có lợi cho con người => Có ý nghĩa trong chăn nuôi, trồng trọt
Bài 21: ĐỘT BIẾN GEN
II. Nguy�n nh�n ph�t sinh d?t bi?n gen
- Trong tự nhiên: Do rối loạn trong quá trình tự sao chép của ADN dưới ảnh hưởng của môi trường trong và ngoài cơ thể.
- Trong thực nghiệm: Con người đã gây ra các đột biến bằng tác nhân vật lí, hoặc hoá học (đột biến nhân tạo).
I. Đột biến gen là gì?
III. Vai trò của đột biến gen
- Đột biến gen thể hiện ra kiểu hình thường có hại cho sinh vật
- Một số đột biến gen có lợi cho con người => Có ý nghĩa trong chăn nuôi, trồng trọt
- Đột biến gen là những biến đổi trong cấu trúc gen liên quan tới một hoặc một số cặp nucleôtit, xảy ra tại một điểm nào đó trên phân tử ADN.
- Các dạng đột biến gen: Mất, thêm, thay thế một cặp nuclêôtit.
Bài 21: ĐỘT BIẾN GEN
biến đổi
môi trường trong
tự nhiên
cặp nuclêôtit
Đột biến gen là những .......trong cấu trúc của gen. Đột biến gen gây ra do ảnh hưởng phức tạp của ........và ngoài cơ thể tới phân tử ADN, xuất hiện trong điều kiện .....hoặc do con người gây ra. Đột biến gen thường liên quan đến 1......., điển hình là các dạng:..., thêm,.......một cặp Nu.
Đột biến gen thường .....nhưng cũng có khi có lợi.

mất
Điền từ thích hợp vào chỗ chấm:
BÀI TẬP CỦNG CỐ
có hại
thay thế
(1)
(2)
(3)
(4)
(5)
(6)
(7)
Một gen có A = 450 nu, G = 600nu
BÀI TẬP CỦNG CỐ
Nếu sau khi đột biến, gen đột biến có A = 449 nu, G = 600nu. Đây là dạng đột biến gì?
A. Mất cặp A - T
B. Thêm cặp A - T
C. Thêm cặp G - X
D. Thay cặp G – X bằng cặp A - T
b. Nếu sau khi đột biến, gen đột biến có A = 450 nu, G = 601nu. Đây là dạng đột biến gì?
A. Mất cặp A - T
B. Thêm cặp A - T
C. Thêm cặp G - X
D. Thay cặp G – X bằng cặp A - T
c. Nếu sau khi đột biến, gen đột biến có A = 449 nu, G = 601nu. Đây là dạng đột biến gì?
A. Mất cặp A - T
B. Thêm cặp A - T
D. Thay cặp A – T bằng cặp G - X
C. Thay cặp G – X bằng cặp A - T
BÀI TẬP CỦNG CỐ
Một gen có 2400nu trong đó A = 300 nu.
1. Tính số lượng nuclêôtit của từng loại?
2. Do tác động của tia phóng xạ gen bị đột biến có A = 300 nu, G = 901 nu.
a. Đây là dạng đột biến gì?
b. Tính tổng số nuclêôtit của gen bị đột biến?
Bài làm
1. Có A = T = 300 nu ( NTBS)
Mà: N = 2A + 2G = 2400nu => G = X = 2400 – (300 x 2) = 900nu
Vậy A = T = 300nu, G = X = 900nu
2. a. Đây là dạng thêm cặp G – X
b. Tổng số nu của gen đột biến = 300 x 2 + 901 x 2 = 2402 nu

Em có biết ?
 Đột biến tự nhiên cừu chân ngắn ở Anh ,làm chúng không nhảy qua hàng rào để phá vườn.
 Đột biến tăng khả năng thích ứng với điều kiện đất đai và làm mất tính cảm ứng quang chu kì phát sinh ở giống lúa Tám thơm đột biến trồng được 2 vụ /năm,trên nhiều điều kiện đất đai kể cả vùng đất trung du và miền núi
 ở nước ta đang trồng 1 số cây biến đổi gen
 Thực phẩm biến đổi gen đã và đang con người quan tâm tới
HƯỚNG DẪN VỀ NHÀ:
HƯỚNG DẪN VỀ NHÀ:
* Học bài theo nội dung ghi.
* Chuẩn bị bài mới cho tiết sau:
- Nghiên cứu qua bài 22 "Đột biến cấu trúc nhiễm sắc thể".
- Tìm hiểu đột biến cấu trúc nhiễm sắc thể là gì, nguyên nhân phát sinh và tính chất của đột biến cấu trúc nhiễm sắc thể?
- Đọc qua các thông tin ? và các lệnh ? SGK
Xin chân thành cảm ơn quý thầy cô và
các em học sinh lớp 9/1 đã cộng tác
cùng tôi trong tiết học này.