Bài 21. Đột biến gen

SINH HỌC 9
Giáo viên: Nguyễn Thị Hiền
PHÒNG GD- ĐT THANH OAI
TRƯỜNG THCS TAM HƯNG
BIẾN DỊ TỔ HỢP
ĐỘT BIẾN
THƯỜNG BIẾN
ĐỘT BIẾN GEN
ĐỘT BIẾN NST
I.Ôn bài cũ - Giới thiệu chương và bài mới :
Câu hỏi: Hãy nêu mối quan hệ giữa gen và tính trạng? Biến dị là gì?

Một đoạn mạch đơn của phân tử ADN có trình tự sắp xếp như sau:
a
b
c
d
Hãy gắn đoạn mạch đơn bổ sung với nó?
Hoạt động 1: Đột biến gen là gì?
G
X
X
G
A
T
T
A
G
X
T
A
T
A
X
G
T
A
G
X
T
A
d
c
b
4
6
5
- Mất cặp X -G
- Thêm cặp T - A
Thay cặp A -T
bằng cặp G - X
- Mất một cặp nuclêôtic
Thay cặp nuclêôtic này
bằng cặp nuclêôtic khác

Quan sát hình hoàn thành bảng sau.
- Thêm một cặp nuclêôtic
b
c
d
a
- Một số dạng đột biến gen điển hình:
- Đột biến gen là những biến đổi trong cấu trúc của gen liên quan tới một hoặc một số cặp nuclêôtit.
+ Mất 1 cặp nuclêôtit.
+ Thêm 1 cặp nuclêôtit.
+ Thay thế 1 cặp nuclêôtit này bằng một cặp nuclêôtit khác.
Bài tập vận dụng:
Một gen có A = 500 nuclêôtit, G = 800 nuclêôtit. Đã xảy ra đột biến gì trong các trường hợp sau:
Gen đột biến có: A = 501nuclêôtit, G = 800 nuclêôtit.
Đột biến thêm một cặp A - T.
b. Gen đột biến có: A = 499 nuclêôtit, G = 801 nuclêôtit.
c. Gen đột biến có: A = 499 nuclêôtit, G = 800 nuclêôtit.
Biết rằng đột biến chỉ đụng chạm tới 1 cặp nuclêôtit.
Đột biến thay cặp A - T bằng cặp G - X.
Đột biến mất cặp A - T.
G
X
Gen ban đầu
Gen mới
Môi trường trong:
Môi trường ngoài:

Tia phóng xạ, hoá chất.
Rối loạn quá trình sao chép…
Hãy nêu một số tác nhân gây đột biến mà em biết.
Đột biến gen xuất hiện trong điều kiện nào?
Hoạt động 2: Nguyên nhân phát sinh đột biến gen.
Lạm dụng thuốc bảo vệ thực vật.
Công ty bột ngọt Vedan thải chất thải ra sông Thị Vải làm cho nguồn nước bị ô nhiễm nặng.
Nhà máy điện hạt nhân Fukushima I nhìn từ vệ tinh sau động đất
Hình ảnh máy bay Mĩ đang rải chất diệt cỏ (đioxin) xuống chiến trường miền nam Việt Nam năm 1969
* Gi¶ sö mét ngµy, mçi ngµy con ng­êi chóng ta phun mét l­îng nhá thuèc trõ s©u, diÖt cá,... vµo m«i tr­êng th× c¶ n­íc ViÖt Nam vµ tr¸i ®Êt nµy th¶i vµo m«i tr­êng bao nhiªu chÊt ®éc mçi ngµy???
* Nếu mọi người cứ phun thuốc trừ sâu, diệt cỏ, thuốc bảo vệ thực vật . làm ô nhiễm môi trường như vậy thì . ???
TÌNH HUỐNG:
Nạn nhân chất độc màu da cam.
UNG THƯ
Nhà máy Supe Phốt phát và Hóa chất Lâm Thao
Cần có biện pháp gì để bảo vệ môi trường và hạn chế đột biến gen?
Các lò gạch thủ công
Theo em nguyên nhân là do đâu?
Liên hệ: Ở địa phương em sinh sống có hiện tượng ung thư không?
Tại sao xảy ra hiện tượng mưa axit?
Biện pháp bảo vệ môi trường để hạn chế đột biến gen.
Phun thuốc trừ sâu khoa học
Có lợi
Có hại
Có hại
Đột biến gen ở cây lúa(b)làm cây cứng và nhiều bông hơn ở giống gốc (a)
Đột biến gen làm mất khả năng tổng hợp diệp lục của cây mạ (màu trắng)
Lợn con có đầu và chân sau dị dạng
Cá sấu bạch tạng
Đột biến tăng tính
chịu han, chịu rét ở cây lúa
Quan sát các hình dưới đây và cho biết đột biến nào có hại và đột biến nào có lợi cho bản thân sinh vật hoặc đối với con người.
Có lợi
Có hại
Đột biến thân lùn ở lúa
Đột biến bạch tạng
Có lợi
Có hại
Rùa hai đầu
Có hại
Quan sát các hình dưới đây và cho biết đột biến nào có hại và đột biến nào có lợi cho bản thân sinh vật hoặc đối với con người
Tay bị dị dạng
Cà rốt trắng chứa nhiều chất dinh dưỡng hơn đỏ
Có lợi
Có hại
Có hại
Bò có nhiều chân
Qua ví dụ cô đưa thì thấy tỉ lệ có hại, có lợi tương ứng trong thực tế, trường hợp nào xuất hiện nhiều hơn?
Tại sao đột biến gen gây ra biến đổi kiểu hình?
Gen
mARN
Prôtêin
Tính trạng

D?t bi?n gen khi dó th? hi?n ra ki?u hỡnh thu?ng gõy h?i cho b?n thõn sinh v?t t?i sao?
Vì chúng phá vỡ sự hài hòa trong kiểu gen đã qua chọn lọc tự nhiên và duy trì lâu đời trong điều kiện tự nhiên, gây ra những rối loạn trong quá trình tổng hợp prôtêin.
Đa số đột biến gen tạo ra các gen lặn, mà gen lặn thường là gen xấu.
….GAA….
….XTT….
Gen HbA
Bệnh thiếu máu do hồng cầu hình liềm
(Gây thiếu máu nặng, thường chết sớm.)
…GAA…
mARN
Protein
….Glu….
….GTA….
….XAT….
…GUA…
Gen đột biến HbS
mARN
Protein
….Val….
Đột biến gen là những biến đổi trong .....của gen. Đột biến gen xảy ra do ảnh hưởng phức tạp của.......trong và ngoài cơ thể tới phân tử ADN, xuất hiện trong điều kiện.....hoặc do.....gây ra. Đột biến gen thường liên quan đến một cặp nuclêôtít, điển hình là các dạng...,..,.....một cặp nuclêôtít.
Đột biến gen thường có hại nhưng cũng có khi có lợi.
Câu 1: Chän tõ hoÆc côm tõ thÝch hîp sau ®©y ®iÒn vµo chç trèng: cÊu tróc; m«i tr­êng; mÊt; thay thÕ; thªm; kiÓu h×nh; con ng­êi; tù nhiªn.
cấu trúc
môi trường
tự nhiên
con người
mất
thêm
thay thế
(1)
(2)
(3)
(4)
(5)
(6)
(7)
Ghi nhớ
ĐỘT BIẾN GEN
BĐ trong CTG liên quan đến 1 hoặc 1 số cặp nu.
Các dang:
Thay 1cặp nu.
Ngyên nhân:
Mất 1 cặp nu.
Thêm 1 cặp nu.
Vai trò:
Biện pháp:
Tia phóng xạ.
MT ngoài:
MT trong:
Thuốc trừ sâu.
Thuốc diệt cỏ…
Rối loạn nội bào...
Tuyên truyền.
Có hại.
Tiến hóa.
Có lợi.
Chọn giống.
Sử dụng TBVTV khoa học.
Có ý thức-hành động BVMT...
Hướng dẫn về nhà:

+ Học phần ghi nhớ.
+ Trả lời các câu hỏi cuối bài vào vở bài tập.
+ Đọc trước bài 22: Đột biến cấu trúc Nhiễm Sắc Thể.
+ Sưu tầm các ảnh đột biến cấu trúc Nhiễm Sắc thể..
XIN CHÂN THÀNH CÁM ƠN QUÝ THẦY CÔ VÀ CÁC EM!