Bài 21. Đột biến gen

Giáo viên thực hiện: Nguyễn Hoài Phương
Trường THCS Mỹ Thới
SINH HỌC 9
Thế nào là di truyền, biến dị ?
Nêu cơ sở vật chất của hiện tượng di truyền ?

Di truyền là hiện tượng truyền đạt các tính trạng của bố mẹ tổ tiên cho các thế hệ con cháu.

Cơ sở vật chất của hiện tượng di truyền là nhiễm sắc thể, gen (hay ADN).
Biến dị là hiện tượng con sinh ra khác với bố mẹ và khác nhau về nhiều chi tiết.

Chương IV
BIẾN DỊ
Biến dị
Biến dị di truyền
Biến dị không di truyền
Biến dị tổ hợp
Đột biến
Đột biến gen
Đột biến nhiễm sắc thể
Thường biến
CHƯƠNG IV: BIẾN DỊ
BÀI 21: ĐỘT BIẾN GEN
Hãy gắn mạch còn lại cho đoạn mạch đơn sau?
Gen (a) có tổng bao nhiêu cặp nuclêôtit?
a
Trình tự của các cặp nuclêôtit?
5 cặp
I. Đột biến gen là gì?
BÀI 21: ĐỘT BIẾN GEN
G
X
b
a
c
d
H21.1. Một số dạng đột biến gen
Thảo luận nhóm(4 phút): So sánh hình 21.1 a (dạng ban đầu) với hình 21.1 b; c và hình 21.1d (dạng biến đổi) để hoàn thành bảng sau:
5
4
6
5
Mất 1 cặp nuclêôtit
Thêm 1 cặp nuclêôtit
Thay thế cặp Nu. này bằng cặp Nu. khác
Mất cặp X-G
Thêm cặpT-A
Thay cặp T-A bằng cặp X-G
a
b
c
d
Đột biến gen là gì?
Đột biến gen là những biến đổi trong cấu trúc gen liên quan tới một hoặc một số cặp nucleôtit.
Tại sao không nói mất, thêm, thay thế một nuclêôtit mà lại nói mất, thêm, thay thế một cặp nuclêôtit?
ADN có cấu trúc 2 mạch bổ sung, sự biến đổi ở một nuclêôtit nào đó phải xảy ra ở cả trên 2 mạch thì mới gọi là đột biến gen.
I. Đột biến gen là gì?
BÀI 21: ĐỘT BIẾN GEN
Các em hãy cho biết có những dạng đột biến gen điển hình nào?
Các dạng đột biến gen điển hình là: mất, thêm, thay thế một cặp nuclêôtit
I. Đột biến gen là gì?
BÀI 21: ĐỘT BIẾN GEN
Đột biến gen là những biến đổi trong cấu trúc gen liên quan tới một hoặc một số cặp nucleôtit.
Vậy đột biến gen khác biến dị tổ hợp ở điểm căn bản nào?
Ở biến dị tổ hợp, các gen được sắp xếp lại (tổ hợp lại) còn bản thân cấu trúc của gen không bị biến đổi.
Còn đột biến gen là những biến đổi trong cấu trúc gen.

I. Đột biến gen là gì?
BÀI 21: ĐỘT BIẾN GEN
I. Đột biến gen là gì
II. Nguyên nhân phát sinh đột biến gen
Chương IV: BIẾN DỊ
Tiết 22. Bài 21: ĐỘT BIẾN
I. Đột biến gen là gì
II. Nguyên nhân phát sinh đột biến gen
Các em quan sát một số hình ảnh .
Mĩ thả chất độc
Sự nhân đôi của ADN
Chương IV: BIẾN DỊ
Tiết 22. Bài 21: ĐỘT BIẾN
Cam không hạt
Lúa thơm năng suất cao
Do tia phóng xạ
Chiếc máy bay số hiệu UH-1D từ Đại đội không quân 336 đang rải chất diệt cỏ trong vùng rừng của châu thổ sông Mê Kông, 26/07/1969.
NAGASAKI
Nhà máy hạt nhân bị rò rỉ chất phóng xạ
Thử vũ khí hạt nhân
Sử dụng thuốc trừ sâu
Rác thải
Đột biến gen xảy ra do ảnh hưởng phức tạp của môi trường trong và ngoài cơ thể tới phân tử ADN, xuất hiện trong điều kiện tự nhiên hoặc do con người gây ra.
Từ những hình trên em hãy nêu nguyên nhân phát sinh đột biến gen ?
I. Đột biến gen là gì?
II. Nguyên nhân phát sinh đột biến gen:
BÀI 21: ĐỘT BIẾN GEN
Hậu quả của đột biến để lại là……..
Nạn nhân chất độc màu da cam
Và hậu quả để lại là……..
Và hậu quả để lại là……..
Từ những hậu quả để lại như trên, chúng ta phải có ý thức như thế nào trong việc bảo vệ môi trường để hạn chế sự phát sinh đột biến gen?
I. Đột biến gen là gì?
II. Nguyên nhân phát sinh đột biến gen:
BÀI 21: ĐỘT BIẾN GEN
Vệ sinh môi trường đất, nước….
Sử dụng hợp lý và có biện pháp đề phòng khi sử dụng thuốc trừ sâu, thuốc diệt cỏ và một số chất độc có khả năng gây đột biến gen.
Hạn chế sự gia tăng hoặc ngăn ngừa các hoạt động gây ra ô nhiễm môi trường.








? Là học sinh, các em sẽ làm gì để hạn chế sự phát sinh đột biến gen có hại

Vận động mọi người có ý thức tốt trong việc bảo vệ môi trường .
Tham gia tốt các phong trào bảo vệ môi trường, chăm sóc công trình măng non, bồn hoa và tuyên truyền việc vệ sinh trường lớp, thôn xóm sạch sẽ…
Cùng cộng đồng ủng hộ các phong trào chống sản xuất và sử dụng vũ khí hạt nhân, tham gia các hoạt động từ thiện ủng hộ nạn nhân chất độc màu da cam…

I. Đột biến gen là gì
II. Nguyên nhân phát sinh đột biến gen
Về nhà em hãy tìm thêm ví dụ về đôt biến gen
I. Đột biến gen là gì
II. Nguyên nhân phát sinh đột biến gen
III. Vai trò đột biến gen
III. Vai trò đột biến gen
Thảo luận nhóm( 3 phút)
Tại sao đột biến gen lại
gây ra biến đổi kiểu hình?

Tại sao đột biến gen biểu
hiện ra kiểu hình thường
có hại cho bản thân
sinh vật?

ĐÁP ÁN
ĐBG thể hiện ra kiểu hình
thường gây hại cho bản thân
sinh vật vì nó phá vỡ
sự thống nhất hài hoà trong
kiểu gen gây rối loạn quá
trình tổng hợp Pr
mARN
Prôtêin
Tính trạng
Quan sát các hình dưới đây và cho biết đột biến nào có hại và đột biến nào có lợi cho bản thân sinh vật hoặc đối với con người?
Có lợi
Có hại
Có hại
H21.4. Đột biến gen ở cây lúa(b)làm cây cứng và nhiều bông hơn ở giống gốc (a)
H21.2. Đột biến gen làm mất khả năng tổng hợp diệp lục của cây mạ (màu trắng)
H21.3. Lợn con có đầu và chân sau dị dạng
I. Đột biến gen là gì?
II. Nguyên nhân phát sinh đột biến gen:
III. Vai trò của đột biến gen:
BÀI 21: ĐỘT BIẾN GEN
Cây bạch tạng
Cá sấu bạch tạng
Đột biến tăng tính
chịu han, chịu rét ở cây lúa
Có hại
Có lợi
Có hại
I. Đột biến gen là gì?
II. Nguyên nhân phát sinh đột biến gen:
III. Vai trò của đột biến gen:
BÀI 21: ĐỘT BIẾN GEN
Cam không hạt
Hoa hồng xanh
Đột biến có lợi
Đột biến có lợi
Đột biến có hại
Đột biến có hại
Nêu vai trò của đột biến gen trong thực tiễn sản xuất?
Đa số đột biến gen là có hại nhưng cá biệt vẫn có đột biến có lợi. Vì vậy đột biến gen được xem là nguồn nguyên liệu quan trọng cho tiến hóa và chọn giống.
? Em hãy nêu một vài ví dụ về đột biến có lợi ?

I. Đột biến gen là gì?
II. Nguyên nhân phát sinh đột biến gen:
III. Vai trò của đột biến gen:
BÀI 21: ĐỘT BIẾN GEN
Đột biến tăng tính
chịu han, chịu rét ở cây lúa
Cam không hạt
Đột biến làm cây cứng và nhiều bông hơn
Đột biến tăng tính chịu hạn, chịu rét ở cây lúa
Đột biến có lợi
Đột biến bạch tạng ở cây
Đột biến có hại
? Khi nào đột biến gen biểu hiện thành kiểu hình ?
Đột biến gen biểu hiện thành kiểu hình khi ở trạng thái đồng hợp lặn
CỦNG CỐ
Câu 1. Hãy chọn phương án đúng:
Đột biến gen là:
A. Sự biến đổi trong kiểu gen.
B. Sự biến đổi ở một nuclêôtít trong gen.
C. Sự biến đổi ở một hay một số cặp nuclêôtít trong gen.
D. Sự biến đổi của một tính trạng trên cơ thể
Câu 2: Điền từ , cụm từ thích hợp vào chỗ trống:
Đột biến gen liên quan đến một hoặc một số cặp ................., điển hình là dạng: mất,.......................,
...................,một cặp nuclêôtít.
Đột biến gen thường ...................nhưng cũng có khi ..............cho bản thân sinh vật hoặc đối với bản thân con người.
có hại
nucleôtít
thay thế
thêm
có lợi
CỦNG CỐ
Câu 3: Hãy chọn phương án đúng:
Một gen sau đột biến có chiều dài không đổi nhưng tăng thêm một liên kết hiđrô. Gen này bị đột biến thuộc dạng:
Mất một cặp nuclêôtit.
B. Thay thế một cặp A - T bằng một cặp G - X.
C. Thay thế một cặp G - X bằng một cặp A - T.
D. Thêm một cặp nuclêôtit.
CỦNG CỐ
DẶN DÒ
Học bài;
Trả lời câu 2 , 3 SGK tr.64;
Chuẩn bị bài mới: Đột biến cấu trúc NST (nghiên cứu thông tin, quan sát hình vẽ 22 và trả lời các câu hỏi SGK tr.65 )
CHÂN THÀNH CÁM ƠN
CÁC THẦY CÔ GIÁO VÀ
CÁC EM HỌC SINH