Bài 21. Đột biến gen

Chào mừng
quý thầy - cô
về dự tiết sinh học
Lớp 9A

Giáo viên :Đinh Thị Thuận
Trường THCS Kim Tân
MỘT VÀI HÌNH ẢNH BIẾN DỊ
Rùa 2 đầu
Hoa sen ngũ sắc
Vịt 4 chân
Bàn tay 6 ngón
BIẾN DỊ
BIẾN DỊ DI TRUYỂN
BIẾN DỊ KHÔNG DI TRUYỀN
BIẾN DỊ TỔ HỢP
ĐỘT BIẾN GEN
ĐỘT BIẾN
THƯỜNG BIẾN
ĐỘT BIẾN NST
CHƯƠNG IV: BIẾN DỊ
ĐỘT BIẾN SỐ LƯỢNG NST
ĐỘT BIẾN CẤU TRÚC NST
Một đoạn ADN (gen H. a) có trình tự các nuclêôtit như sau :





? Gen ở H. a có bao nhiêu cặp nucleotit ? Thành phần và trật tự sắp xếp của các cặp nucleotit trên gen như thế nào ?


H.a
G
X
H.b
H.a
H.c
H.d
H21.1. Một số dạng đột biến gen
Mất 1 cặp nuclêôtit
Thêm 1 cặp nuclêôtit
Thay thế 1 cặp nuclêôtit
Mất cặp G- X
Thêm cặpA-T
Thay cặp T-A bằng cặp X-G
H.a
H.b
H.c
H.d
So sánh gen biến đổi (H.b,H.c,H.d) với gen ban đầu ( H.a)
4
5
6
5

Một gen có A = 400 nuclêôtit, G = 500 nuclêôtit. Đã xảy ra đột biến gì trong các trường hợp sau:
Gen đột biến có: A = 401nuclêôtit, G = 500 nuclêôtit.
Đột biến thêm một cặp A - T.
b. Gen đột biến có: A = 399 nuclêôtit, G = 501 nuclêôtit.
c. Gen đột biến có: A = 399 nuclêôtit, G = 500 nuclêôtit.
d. Gen đột biến có: A = 400 nuclêôtit, G = 500 nuclêôtit.


Đột biến thay cặp A - T bằng cặp G - X.
Đột biến mất cặp A - T.
G
X
H.a
H.e
H21.1. Một số dạng đột biến gen

Một gen có A = 400 nuclêôtit, G = 500 nuclêôtit. Đã xảy ra đột biến gì trong các trường hợp sau:
Gen đột biến có: A = 401nuclêôtit, G = 500 nuclêôtit.
Đột biến thêm một cặp A - T.
b. Gen đột biến có: A = 399 nuclêôtit, G = 501 nuclêôtit.
c. Gen đột biến có: A = 399 nuclêôtit, G = 500 nuclêôtit
d. Gen đột biến có: A = 400 nuclêôtit, G = 500 nuclêôtit


Đột biến thay cặp A - T bằng cặp G - X.
Đột biến mất cặp A - T.
Đột biến d?o v? trớ cặp A - T v� c?p G-X .
QUÁ TRÌNH TỰ NHÂN ĐÔI CỦA PHÂN TỬ ADN
Tác nhân vật lí gây đột biến gen








Sốc nhiệt
Các tia tử ngoại
Bụi phóng xạ và các bức xạ
từ phóng vũ khí hạt nhân
Chất phóng xạ từ bom nguyên tử
Tác hại lớn nhất từ một vụ thử hạt nhân và bom nguyên tử là do bụi phóng xạ gây ra. Bụi phóng xạ và các bức xạ làm tăng nguy cơ bị ung thư máu, vô sinh và các dị tật bẩm sinh. Sự ảnh hưởng của bụi phóng xạ có thể kéo dài hàng chục năm.
Tác nhân hoá học gây đột biến gen








Chất độc da cam Mỹ rải xuống trong chiến tranh
Hoá chất BVTV: thuốc trừ sâu, thuốc diệt cỏ, diệt nấm...
Ngày 10/8/1961, quân đội Mỹ mở đầu chiến dịch gieo rắc chất độc da cam/dioxin trong cuộc chiến ở Việt Nam. Tính chung trong thời gian 1961-1971, quân đội Mỹ đã thực hiện 19.905 phi vụ rải hơn 80 triệu lít chất độc hóa học gây tác hại nghiêm trọng đến môi trường tự nhiên và sức khỏe con người.
Chất độc da cam/dioxin đã làm cho 4,8 triệu người dân Việt Nam bị phơi nhiễm và hơn 3 triệu người là nạn nhân. Đến nay, hàng trăm nghìn nạn nhân đã chết và hàng trăm nghìn người khác đang từng ngày, từng giờ vật lộn với bệnh tật hiểm nghèo. Thế hệ con, cháu của các nạn nhân do nhiễm chất độc da cam đã bị dị dạng, dị tật bẩm sinh, liệt hoàn toàn hoặc một phần cơ thể, như: mù, câm, điếc, thiểu năng trí tuệ, tâm thần, ung thư…và đang chịu cuộc sống vô cùng khó khăn, nhiều gia tộc có nguy cơ tuyệt tự.
Nạn nhân chất độc màu da cam
Người phụ nữ lại có thể chủ động bảo vệ chính mình bằng tiêm vắc-xin ngừa HPV (vắc-xin đã được Bộ Y tế cấp phép lưu hành từ năm 2008). Chỉ cần tiêm 3 mũi trong vòng 6 tháng ,vắc-xin đã có thể phòng tránh những nguy cơ dẫn đến ung thư cổ tử cung . Độ tuổi được khuyến khích tiêm phòng virút HPV dành cho nữ giới là từ 9 - 26 tuổi.
Ở Việt Nam có khoảng 5.000 phụ nữ mắc ung thư cổ tử cung. Mỗi ngày trung bình có 9 phụ nữ chết vì ung thư cổ tử cung.
Tác nhân sinh học gây đột biến gen
Virút HPV
Bàn tay sáu ngón
Chậu mạ mất khả năng
tổng hợp diệp lục
Rùa hai đầu
Đột biến ở lúa thân lùn không bị đổ tăng số bông ,số hạt
Gà bốn chân
Lợn hai đầu
Hai em bé chung thân
Lúa đột biến
cho năng suất cao
Gen
mARN
Prôtêin
Tính trạng
Hồng cầu hình liềm
Một số tật di truyền do đột biến gen trội gây ra
Bàn chân có nhiều ngón
Tật xương chi ngắn
Bàn tay 6 ngón
Bàn tay dính ngón
Bàn tay sáu ngón
Chậu mạ mất khả năng
tổng hợp diệp lục
Rùa hai đầu
Đột biến ở lúa thân lùn không bị đổ tăng số bông ,số hạt
Gà bốn chân
Lợn hai đầu
Hai em bé chung thân
Lúa đột biến
cho năng suất cao
Có lợi
Có lợi
Có hại
Có hại
Có hại
Có hại
Quan sát các kiểu hình của các đột biến gen sau :
4
6
1
2
3
5
Đột biến tăng tính chịu
hạn, chịu rét ở cây lúa
Có lợi
Đột biến bạch tạng ở cây
Đột biến có hại
Có hại
ĐBG làm cho cừu chân ngắn ở Anh không nhảy qua hàng rào vào phá vườn.
Bé trai 6 chân
Có lợi
1
2
4
3
Quan sát các kiểu hình của các đột biến gen sau :
5
Chó 5 chân
Có hại
Ổi không hạt
Có hại
Có lợi
6
? Từ những nguyên nhân và tác hại trên chúng ta phải có ý thức, hành động như thế nào trong việc bảo vệ môi trường để hạn chế đột biến gen ?
- Sử dụng hợp lí, đúng quy cách thuốc bảo vệ thực vật: thuốc trừ sâu, diệt cỏ...và các loại hoá chất.
-Vệ sinh môi trường đất , nước .
- Chống sản xuất sử dụng vũ khí hoá học ,các vụ thử vũ khí hạt nhân...











Sử dụng hợp lí thuốc trừ sâu ,diệt cỏ …
Mặc quần áo bảo hộ và phun thuốc xuôi chiều gió
Bỏ vỏ , chai đựng thuốc đúng quy định.
Vệ sinh môi trường đất , nước
Kể tên những việc làm ảnh hưởng xấu tới môi trường ở địa phương mà em biết?
-Đổ rác thải sinh hoạt tùy tiện.
-Vứt bỏ vỏ, chai đựng thuốc trừ sâu, thuốc cỏ, các chất thải khác xuống ao, hồ , sông , ngòi ....
-Hệ thống chuồng trại chăn nuôi gia súc, gia cầm không hợp vệ sinh làm ô nhiễm môi trường.
-Một số gia đình làm nhà vệ sinh không đúng quy cách làm ô nhiễm môi trường ....

Là học sinh , các em sẽ làm gì để hạn chế sự phát sinh đột biến gen ?
Tham gia tốt các phong trào bảo vệ môi trường sống.
Tuyên truyền, vận động mọi người có ý thức tốt trong việc bảo vệ môi trường .
Cùng cộng đồng ủng hộ các phong trào đấu tranh chống sản xuất, thử và sử dụng vũ khí hạt nhân, vũ khí hoá học...
hoặc
một
số cặp
nucleotit
tác nhân vật lí
tác nhân hoá học
môi trường trong
môi trường ngoài
Chọn từ hoặc cụm từ thích hợp sau đây điền vào chỗ trống: cấu trúc; mất; thay thế; thêm; môi trường; cú h?i; con người.

Đột biến gen là những biến đổi trong của gen liên quan đến một hoặc một số cặp nuclêôtit.
- Đột biến gen xảy ra do những rối loạn trong quá trình tự sao của phân tử ADN dưới ảnh hưởng phức tạp của trong và ngoài cơ thể , xuất hiện trong điều kiện tự nhiên hoặc do gây ra.
Đột biến gen thường liên quan đến một cặp nuclêôtít, điển hình là các dạng , , một cặp nuclêôtít.
- Đột biến gen thường nhưng cũng có khi có lợi.
...........2...........
........1.......
........3.......
......4.....
....5.....
.....6....
.....7.....
cấu trúc
môi trường
con người
mất
thêm
thay thế
có hại
+ Học bài theo vở ghi.
+ Trả lời các câu hỏi 1,2,3 trang 64 vào vở bài tập.
+ Nghiên cứu trước bài 22: Đột biến cấu trúc Nhiễm Sắc Thể.
+ Sưu tầm các ảnh đột biến cấu trúc Nhiễm Sắc thể..


HƯỚNG DẪN VỀ NHÀ
Kính chúc quý thầy cô và các em mạnh khoẻ.