Bài 21. Đột biến gen

BIẾN DỊ TỔ HỢP
ĐỘT BIẾN
THƯỜNG BIẾN
ĐỘT BIẾN GEN
ĐỘT BIẾN NST
G
X
b
a
c
d
H21.1. Một số dạng đột biến gen
G
X
X
G
A
T
T
A
G
X
T
A
T
A
X
G
T
A
G
X
T
A
d
c
b
4
6
5
Mất cặp X - G
Thêm cặp T - A
Thay cặp A - T
bằng cặp G - X
- Mất một cặp nuclêôtic
- Thêm một cặp nuclêôtic
- Thay cặp nuclêôtic này
bằng cặp nuclêôtic khác
Gen (a) có tổng bao nhiêu cặp nuclêôtit?
Trình tự của các cặp nuclêôtit?
5 cặp
T G A T X
A
X
T
A
G
G
X
b
a
c
d
Các dạng đột biến gen
(Mất một cặp X - G)
(Thêm một cặp T - A)
(Thay thế cặp A - T bằng cặp G - X)
CHƯƠNG IV : BIếN Dị
Tiết 23 - Bài 21 : Đột biến gen
I. Đột biến gen là gì ?
1.Khái niệm:
- Đột biến gen là biến dị di truyền được.
2. Các dạng đột biến gen:
CHƯƠNG IV : BIếN Dị
Tiết 23 - Bài 21 : Đột biến gen
I. Đột biến gen là gì ?
CHƯƠNG IV : BIếN Dị
Tiết 23 - Bài 21 : Đột biến gen
I. Đột biến gen là gì ?
Tại sao không nói mất, thêm, thay thế một nuclêôtit mà lại nói mất, thêm, thay thế một cặp nuclêôtit?
Vì ADN có cấu trúc 2 mạch bổ sung, sự biến đổi ở một nuclêôtit nào đó phải xảy ra ở cả trên 2 mạch thì mới gọi là đột biến gen.
- Đột biến gen là những biến đổi trong cấu trúc của gen liên quan tới một hoặc một số cặp nuclêôtit
Mất, thêm , thay thế một cặp nuclêôtit
Đột biến gen làm biến đổi cấu trúc của gen  Tạo ra Alen mới.
VD: Ở ruồi giấm gen A quy định mắt đỏ, sau khi đột biến tạo thành gen a quy định mắt trắng.
Đột biến gen xẩy ra với tần số thấp (10-6 – 10-4). Tuy nhiên trong mỗi tế bào số lượng gen rất lớn  Đột biến gen thường xuyên xẩy ra.
Tần số gen phụ thuộc vào nhiều yếu tố:
+ Loại tác nhân.
+ Số lượng, cường độ tác nhân.
+ Đặc điểm cấu trúc của gen
Trong 3 dạng đột biến là thay thế, mất , thêm 1 cặp nuclêôtit thì dạng nào gây hậu quả lớn hơn?
Đột biến thay thế chỉ có thể làm thay đổi 1 axit amin trong chuỗi Prôtêin được tổng hợp, trong khi đột biến thêm hay mất 1 cặp nuclêôtit sẽ dẫn đến hiện tượng dịch khung làm cho toàn bộ các bộ ba kể từ vị trí đột biến bị thay đổi  toàn bộ các axit amin trong chuỗi prôtêin tương ứng cũng sẽ thay đổi.
II. Nguyên nhân phát sinh đột biến gen
HS tìm hiểu thông tin SGK mục II, quan sát hình và trả lời câu hỏi?
Đột biến gen phát sinh trong những điều kiện nào?
Trong tự nhiên
Trong thực nghiệm
CHƯƠNG IV : BIếN Dị
Tiết 24 - Bài 21 : Đột biến gen
I. Đột biến gen là gì?
Tác nhân vật lí gây đột biến gen








Sốc nhiệt
Các tia tử ngoại
Bụi phóng xạ và các bức xạ
từ phóng vũ khí hạt nhân
Chất phóng xạ từ bom nguyên tử
Bụi phóng xạ và các bức xạ
từ phóng vũ khí hạt nhân
Tác hại lớn nhất từ một vụ thử hạt nhân và bom nguyên tử là do bụi phóng xạ gây ra. Bụi phóng xạ và các bức xạ làm tăng nguy cơ bị ung thư máu, vô sinh và các dị tật bẩm sinh. Sự ảnh hưởng của bụi phóng xạ có thể kéo dài hàng trăm năm.
Tác nhân hoá học gây đột biến gen








Chất độc da cam Mỹ rải xuống trong chiến tranh
Hoá chất BVTV: thuốc trừ sâu, thuốc diệt cỏ, diệt nấm...
Tác nhân sinh học gây đột biến gen
Virút HPV
Do rối loạn quá trình tự sao chép của ADN dưới ảnh hưởng của môi trường trong và ngoài cơ thể.
CHƯƠNG IV : BIếN Dị
Tiết 24 - Bài 21 : Đột biến gen
I. Đột biến gen là gì ?
II. Nguyên nhân phát sinh đột biến gen:
- Môi trường ngoài: Tác nhân lí, hoá, tia phóng xạ, hoá chất, nhiệt độ, sốc nhiệt.
- Môi trường trong: Rối loạn quá trình sinh lí, sinh hoá nội bào.
Nhà máy hạt nhân
Thử vũ khí hạt nhân
Sử dụng thuốc trừ sâu
Rác thải
Cháy rừng
Chất độc màu da cam
EM CÓ BIẾT
Từ 10/ 8/ 1961 – 1971: Mỹ thực hiện 19.905 phi vụ rải hơn 80 triệu lít chất độc hóa học gây tác hại nghiêm trọng đến môi trường tự nhiên và sức khỏe con người.
- Hơn 75,8 triệu người nhiễm chất độc màu da cam được Mỹ rải xuống Miền Nam Việt Nam.
- Hơn 2 triệu nạn nhân bị nhiễm trong đó hàng vạn đứa trẻ sinh ra bị nhiễm.
- 45% diện tích rừng của Miền Nam Việt Nam bị phá hủy.
- Hiện Việt Nam có khoảng:
+ 4,8 triệu người bị nhiễm chất độc màu da cam.
+ Độc tố con lưu lại trong đất và gây độc từ 20 – 100 năm nữa.
+ Tiếp tục gây biến đổi gen ở thế hệ thứ 2, 3 và 4 của các nạn nhân bị nhiễm. Thế hệ con, cháu của các nạn nhân do nhiễm chất độc da cam đã bị dị dạng, dị tật bẩm sinh, liệt hoàn toàn hoặc một phần cơ thể, như: mù, câm, điếc, thiểu năng trí tuệ, tâm thần, ung thư…và đang chịu cuộc sống vô cùng khó khăn, nhiều gia tộc có nguy cơ tuyệt tự.
Chất phóng xạ
EM CÓ BIẾT
- Khoảng 80.000 người chết ngay trong vụ ném bom tại thành phố Hirosima.
- Khoảng 192.020 người Hirosima chết do tác động của nhiệt, bức xạ, nhiễm độc xạ cho đến ngày nay.
- Khoảng 70.000 người chết trong vụ ném bom tai Nagasaki.
- Ô nhiễm chất phóng xạ kéo dài hàng trăm năm.
I. Đột biến gen là gì ?
II. Nguyên nhân phát sinh đột biến gen:
III. Vai trò của đột biến gen :
CHƯƠNG IV : BIếN Dị
Tiết 24 - Bài 21 : Đột biến gen
CHƯƠNG IV : BIếN Dị
Tiết 24 - Bài 21 : Đột biến gen
I. Đột biến gen là gì ?
II. Nguyên nhân phát sinh đột biến gen:
III. Vai trò của đột biến gen :
Tại sao đột biến gen lại gây ra biến đổi kiểu hình?
Hãy tìm một số ví dụ về đột biến gen trong tự nhiên hoặc do con người tạo ra?
Đa số đột biến gen tạo ra gen lặn => gây hại cho sinh vật ở trạng thái đồng hợp lặn và biểu hiện ra kiểu hình.
Qua giao phối, nếu gặp tổ hợp gen thích hợp thì một số gen có hại có thể trở thành có lợi
Em có kết luận gì về tác hại của đột biến gen?
CHƯƠNG IV : BIếN Dị
Tiết 24 - Bài 21 : Đột biến gen
I. Đột biến gen là gì ?
II. Nguyên nhân phát sinh đột biến gen:
III. Vai trò của đột biến gen :
Đột biến nào có lợi cho sinh vật và con người ?
Đột biến nào có hại cho sinh vật ?
CÓ HẠI
CÓ HẠI
CÓ LỢI
1
4
5
2 , 3 và 4
1 và 5
Lợn con có đầu và chân sau dị dạng
Đột biến gen ở lúa làm cây cứng và nhiều bông hơn ở giống gốc.
Cà chua đột biến gen có khả năng chữa ung thư
Vịt có 4 chân
Lợn con có đầu và chân sau dị dạng
Lợn con có đầu và chân sau dị dạng
Lợn con có đầu và chân sau dị dạng
Đột biến gen ở lúa làm cây cứng và nhiều bông hơn ở giống gốc.
Lợn con có đầu và chân sau dị dạng
Đột biến gen làm mất khả năng tổng hợp diệp lục ở cây mạ
CÓ LỢI
3
1
2
CÓ HẠI
ĐỘT BIẾN GEN
Quan sát một số đột biến có hại
Bò 6 chân
Cây bị bạch tạng
Ung thư bạch cầu
HẬU QUẢ ĐỂ LẠI
Một số đột biến gen
Bệnh bạch tạng
Bé bốn chân
Bệnh lao do đột biến gen CISH
Teo cơ
I. Đột biến gen là gì ?
II. Nguyên nhân phát sinh đột biến gen:
III. Vai trò của đột biến gen :
- Một số đột biến gen trung tính, có lợi hoặc có hại cho sinh vật.
CHƯƠNG IV : BIếN Dị
Tiết 23 - Bài 21 : Đột biến gen
- Đột biến gen là nguyên liệu quan trọng của quá trình tiến hoá và chọn giống con người đã lợi dụng tạo ra các đột biến nhân tạo có lợi trong trồng trọt và chăn nuôi.

Để hạn chế đột biến gen cần lưu ý :
BÀI 21 : ĐỘT BIẾN GEN
BÀI 21 : ĐỘT BIẾN GEN

Để hạn chế đột biến gen cần lưu ý :
Sử dụng hợp lí thuốc trừ sâu, diệt cỏ …
Mặc quần áo bảo hộ và phun thuốc xuôi chiều gió
Bỏ vỏ , chai đựng thuốc đúng quy định.
Vệ sinh môi trường đất , nước
Tích cực tham gia bảo vệ môi trường
Sử dụng phương tiện ít gây ô nhiễm môi trường
Sử dụng thực phẩm an toàn
Em sẽ làm gì để hạn chế, bảo vệ con người và sinh vật không bị đột biến gen?
Vệ sinh môi trường đất, nước hợp lý vá đúng nguyên tắc
ĐỘT BIẾN GEN
Hạn chế sự gia tăng hoặc ngăn ngừa các hoạt động gây ra ô nhiễm môi trường.
Sử dụng hợp lý và có biện pháp đề phòng khi sử dụng:
thuốc trừ sâu, thuốc diệt cỏ và một số chất độc có khả năng gây đột biến gen.
- Chống sản xuất vũ khí hạt nhân và hóa học
Kể tên những việc làm ảnh hưởng xấu tới môi trường ở địa phương mà em biết?
- Đổ rác thải sinh hoạt tùy tiện.
- Vứt bỏ vỏ, chai đựng thuốc trừ sâu, thuốc cỏ, các chất thải khác xuống ao, hồ , sông , ngòi ....
- Hệ thống chuồng trại chăn nuôi gia súc, gia cầm không hợp vệ sinh làm ô nhiễm môi trường.
- Đi vệ sinh bừa bãi không đúng nơi quy định. Một số gia đình làm nhà vệ sinh không đúng quy cách làm ô nhiễm môi trường ....
Là học sinh , các em sẽ làm gì để hạn chế sự phát sinh đột biến gen ?
Tham gia tốt các phong trào bảo vệ môi trường sống.
Tuyên truyền, vận động mọi người có ý thức tốt trong việc bảo vệ môi trường .
Cùng cộng đồng ủng hộ các phong trào đấu tranh chống sản xuất, thử và sử dụng vũ khí hạt nhân, vũ khí hoá học...
Luyện tập :
Hãy khoanh tròn vào đáp án đúng nhất
Câu 1 : Đột biến gen là gì ?
Đột biến gen là những biến đổi trong cấu trúc của gen liên quan đến 1 hoặc 1 số cặp nuclêôtit
Đột biến gen là những biến đổi trong cấu trúc của gen liên quan đến một hoặc một số nuclêotit.
Đột biến gen là những biến đổi trong cấu trúc của mARN
Đột biến gen là những biến đổi về số lượng các NST .

Luyện tập :
Hãy khoanh tròn vào đáp án đúng nhất
Câu 2 : nguyên nhân gây đột biến gen là gì ?
Các tác nhân vật lí, hoá học của ngoại cảnh
Những rối loạn trong quá trình tự sao chép phân tử ADN dưới ảnh hưởng của môi trường trong .
Đáp án b đúng
Cả a, b đều đúng.
hoặc
một
số cặp
nucleotit
tác nhân vật lí
tác nhân hoá học
môi trường trong
môi trường ngoài
HƯỚNG DẪN VỀ NHÀ
CHÚC CÁC EM CHĂM NGOAN HỌC GIỎI
Em có biết ?
 Đột biến tự nhiên cừu chân ngắn ở Anh ,làm chúng không nhảy qua hàng rào để phá vườn.
 Đột biến tăng khả năng thích ứng với điều kiện đất đai và làm mất tính cảm ứng quang chu kì phát sinh ở giống lúa Tám thơm đột biến trồng được 2 vụ /năm,trên nhiều điều kiện đất đai kể cả vùng đất trung du và miền núi
 ở nước ta đang trồng 1 số cây biến đổi gen
 Thực phẩm biến đổi gen đã và đang con người quan tâm tới