Bài 21. Đột biến gen

CHÀO MỪNG CÁC THẦY CÔ GIÁO
VỀ DỰ GIỜ THĂM LỚP
NĂM HọC: 2016-2017
Môn Sinh học 9
Giáo viên: TRẦN MINH QUANG
CHÀO MỪNG QUÝ THẦY CÔ
VÀ CÁC EM HỌC SINH
SINH HỌC 9
TRƯỜNG TH-THCS THỔ CHÂU
Giáo viên : TRẦN MINH QUANG
Các em hãy quan sát các hình ảnh sau và cho biết chúng có gì khác thường?
A
Bò 6 chân
Cây bị bạch tạng
Ung thư bạch cầu
BIẾN DỊ TỔ HỢP
ĐỘT BIẾN
THƯỜNG BIẾN
ĐỘT BIẾN GEN
ĐỘT BIẾN NST
Tiết 22 Bài 21: ĐỘT BIẾN GEN
I. Đột biến gen là gì?
Gen (a) có tổng bao nhiêu cặp nuclêôtit?
a
Trình tự của các cặp nuclêôtit?
5 cặp
Một mạch của gen có trình tự các nucleotit như sau, em hãy xác định trình tự các nucleotit của mạch đối diện?
G
X
b
a
c
d
H21.1. Một số dạng đột biến gen
G
X
b
a
c
d
Các dạng đột biến gen
(Mất một cặp X - G)
(Thêm một cặp T - A)
(Thay thế cặp A - T bằng cặp G - X)
G
x
Đoạn gen ban đầu (a)
Các dạng biến đổi gen
Quan sát và thảo luận nhóm : So sánh hình a (dạng ban đầu) với hình b; hình c và d (dạng biến đổi) hoàn thành bảng sau:
G
X
X
G
A
T
T
A
G
X
T
A
T
A
X
G
T
A
G
X
T
A
d
c
b
4
6
5
Mất cặp X - G
Thêm cặp T - A
Thay cặp A - T
bằng cặp G - X
- Mất một cặp nuclêôtic
- Thêm một cặp nuclêôtic
- Thay cặp nuclêôtic này
bằng cặp nuclêôtic khác
Gen (a) có tổng bao nhiêu cặp nuclêôtit?
Trình tự của các cặp nuclêôtit?
5 cặp
T G A T X
A
X
T
A
G
Tiết 22
I. Đột biến gen là gì?
1.Khái niệm:
- D?t bi?n gen l� bi?n d? di truy?n du?c.
2. Các dạng đột biến gen:
- Mất, thêm, thay thế một cặp nuclêôtit.
? Tại sao không nói mất, thêm, thay thế một nuclêôtit mà lại nói mất, thêm, thay thế một cặp nuclêôtit?
Vì ADN có cấu trúc 2 mạch bổ sung, sự biến đổi ở một nuclêôtit nào đó phải xảy ra ở cả trên 2 mạch thì mới gọi là đột biến gen.
- D?t bi?n gen l� nh?ng bi?n d?i trong c?u trỳc c?a gen liờn quan d?n m?t ho?c m?t s? c?p nuclờụtit.
Bài 21: ĐỘT BIẾN GEN
11/1/2016
13
- Đột biến gen là những biến đổi trong cấu trúc của gen liên quan tới một hoặc một số cặp nuclêôtit, xảy ra tại một điểm nào đó trên ADN
*Kể tên một số dạng đột biến gen?
Các dạng đột biến gen: mất, thêm, thay thế một cặp nuclêôtit
* VËy ®ột biến gen là gì?
II. Nguyên nhân phát sinh đột biến gen
Đột biến gen phát sinh trong những điều kiện nào?
Trong tự nhiên
Trong thực nghiệm
I. Đột biến gen là gì?
Bài 21: ĐỘT BIẾN GEN
11/1/2016
15
Qua quan sát tranh, nghiên cứu thông tin SGK, liên hệ thực tế rút ra kết luận nguyên nhân phát sinh đột biến gen?
Tự nhiên: Rối loạn trong quá trình tự sao của ADN dưới ảnh hưởng của môi trường trong và ngoài cơ thể.
- Nhân tạo: Con người gây đột biến bằng các tác nhân vật lý hoặc hóa học
Chương IV : BIẾN DỊ
Tiết 24 : ĐỘT BIẾN GEN
I . Đột biến gen là gì ?
II. Nguyên nhân phát sinh đột biến gen
Quan sát hình, đọc thông tin SGK thảo luận và trả lời về những nguyên nhân gây đột biến gen ?
Máy phun hóa chất bảo vệ thực vật
Nguyên nhân phát sinh đột biến gen
Sử dụng thuốc trừ sâu
Máy bay Mỹ đang rải chất diệt cỏ trong vùng rừng của châu thổ sông Mê kông, 26/07/1969.
Máy bay Mỹ rải chất độc da cam
Nguyên nhân phát sinh đột biến gen
Nhà máy hạt nhân
Thử vũ khí hạt nhân
Nguyên nhân phát sinh đột biến gen
Mỹ ném bom nguyên tử xuống
Hirôshima – Nhật Bản
Nhà máy điện hạt nhân
Thử vũ khí
hạt nhân
Sử dụng hóa chất
Nguyên nhân phát sinh đột biến gen
Ô nhiễm nguồn nước
Khói bụi giao thông
Hút thuốc lá
Khói bụi nhà máy
Nguyên nhân phát sinh đột biến gen
Rác thải bừa bãi
Công ty bột ngọt Vedan ñoå chất thải ra sông Thị Vải
làm cho nguồn nước bị ô nhiễm nặng.
Dùng thuốc trừ sâu nhiều và
tràn lan gây ô nhiễm môi trường
Các nhà khoa học nghiên cứu và gây đột biến gen
Các tác nhân của môi trường trong và ngoài cơ thể làm rối loạn quá trình tự sao chép của ADN.
Nguyên nhân phát sinh đột biến gen
Tác nhân vật lí gây đột biến gen








Sốc nhiệt
Các tia tử ngoại
Bụi phóng xạ và các bức xạ
từ phóng vũ khí hạt nhân
Chất phóng xạ từ bom nguyên tử
Tác hại lớn nhất từ một vụ thử hạt nhân và bom nguyên tử là do bụi phóng xạ gây ra. Bụi phóng xạ và các bức xạ làm tăng nguy cơ bị ung thư máu, vô sinh và các dị tật bẩm sinh. Sự ảnh hưởng của bụi phóng xạ có thể kéo dài hàng trăm năm.
Tác nhân hoá học gây đột biến gen








Chất độc da cam Mỹ rải xuống trong chiến tranh
Hoá chất BVTV: thuốc trừ sâu, thuốc diệt cỏ, diệt nấm...
Nhà máy hạt nhân
Thử vũ khí hạt nhân
Sử dụng thuốc trừ sâu
Rác thải
Cháy rừng
Nguyên nhân phát sinh đột biến gen?
Do rối loạn quá trình tự sao chép của ADN dưới ảnh hưởng của môi trường trong và ngoài cơ thể.
Bài 21: ĐỘT BIẾN GEN
A
A
A
A
T
T
T
G
X
X
(1)
(2)
Đột biến
Bài 21: ĐỘT BIẾN GEN
I. Đột biến gen là gì?
II. Nguyên nhân phát sinh đột biến gen
Bài 21: ĐỘT BIẾN GEN
I. Đột biến gen là gì?
II. Nguyên nhân phát sinh đột biến gen
Trong tự nhiên: Do rối loạn quá trình tự sao chép của phân tử ADN dưới ảnh hưởng của môi trường trong và ngoài cơ thể.
Trong thực nghiệm: Con người gây đột biến nhân tạo bằng các tác nhân vật lí và hóa học: tia tử ngoại, sốc nhiệt, hóa chất…
Nguyên nhân phát sinh đột biến gen là gì?
Đột biến gen ảnh hưởng như thế nào đến đời sống sinh vật. Các em cùng quan sát những hình ảnh sau
HẬU QUẢ CỦA NHIỄM CHẤT ĐỘC MÀU DA CAM ( DIOXIN )
Vịt có 3 chân
Rùa có 2 đầu
Dưa hấu sinh đôi
Bàn tay bị dị dạng
BIẾN DỊ
Nạn nhân chất độc màu da cam
HẬU QUẢ ĐỂ LẠI
Nạn nhân chất độc màu da cam
Một số hình ảnh: hậu quả do đột biến gen gây nên
Hãy quan sát các hình ảnh về biến dị
Nghé bị dính thân
Bò đột biến gen (thiếu 1 chân)
Cừu bị đột biến
Chất độc màu da cam
EM CÓ BIẾT
Từ 10/ 8/ 1961 – 1971: Mỹ thực hiện 19.905 phi vụ rải hơn 80 triệu lít chất độc hóa học gây tác hại nghiêm trọng đến môi trường tự nhiên và sức khỏe con người.
- Hơn 75,8 triệu người nhiễm chất độc màu da cam được Mỹ rải xuống Miền Nam Việt Nam.
- Hơn 2 triệu nạn nhân bị nhiễm trong đó hàng vạn đứa trẻ sinh ra bị nhiễm.
- 45% diện tích rừng của Miền Nam Việt Nam bị phá hủy.
- Hiện Việt Nam có khoảng:
+ 4,8 triệu người bị nhiễm chất độc màu da cam.
+ Độc tố con lưu lại trong đất và gây độc từ 20 – 100 năm nữa.
+ Tiếp tục gây biến đổi gen ở thế hệ thứ 2, 3 và 4 của các nạn nhân bị nhiễm. Thế hệ con, cháu của các nạn nhân do nhiễm chất độc da cam đã bị dị dạng, dị tật bẩm sinh, liệt hoàn toàn hoặc một phần cơ thể, như: mù, câm, điếc, thiểu năng trí tuệ, tâm thần, ung thư…và đang chịu cuộc sống vô cùng khó khăn, nhiều gia tộc có nguy cơ tuyệt tự.
Tại sao đột biến gen lại gây ra biến đổi kiểu hình?
Bài 21: ĐỘT BIẾN GEN
I. Đột biến gen là gì?
II. Nguyên nhân phát sinh đột biến gen.
III. Vai trò của đột biến gen.
Bài 21: ĐỘT BIẾN GEN
I. Đột biến gen là gì?
II. Nguyên nhân phát sinh đột biến gen
III. Vai trò của đột biến gen.
Sự biến đổi trong cấu trúc gen sẽ dẫn đến biến đổi những gì ?
- Đột biến gen biểu hiện ra kiểu hình thường có hại cho sinh vật vì chúng phá vỡ sự thống nhất hài hòa trong kiểu gen, gây rối loạn trong quá trình tổng hợp prôtêin.
Vì sao các đột biến gen biểu hiện ra kiểu hình thường có
hại cho bản thân sinh vật?
- Sự biến đổi trong cấu trúc gen sẽ dẫn đến biến đổi cấu trúc prôtêin mà nó mã hóa, cuối cùng dẫn đến biến đổi kiểu hình.
Đột biến nào có lợi, đột biến nào có hại cho bản thân sinh vật hoặc đối với con người ?
Có hại
Có lợi
Có hại
Hình 21.2
Hình 21.3
Hình 21.4
ĐỘT BIẾN GEN
Một số đột biến gen
Bệnh bạch tạng
Bé bốn chân
Cà chua đột biến gen có khả năng chữa ung thư
Bệnh lao do đột biến gen CISH
Teo cơ
Chim hoàng khuyên được cho là đắt nhất hiện nay
từng được trả giá lên đến 200 triệu
Ngắm "nữ hoàng" chào mào 300 triệu đồng tại Hà Nội
NHÍM D?T BI?N
HỔ ĐỘT BIẾN
CÔNG ĐỘT BIẾN
SÓC ĐỘT BIẾN
Bài 21: ĐỘT BIẾN GEN
I. Đột biến gen là gì?
II. Nguyên nhân phát sinh đột biến gen
III. Vai trò của đột biến gen.
Em có kết luận gì về vai trò của đột biến gen?
Đa số đột biến gen có hại.
Trong thực tiễn, có những đột biến gen có lợi cho bản thân sinh vật và con người, có ý nghĩa trong trồng trọt và chăn nuôi.
Tiết 24 : ĐỘT BIẾN GEN
I . Đột biến gen là gì ?
II. Nguyên nhân phát sinh đột biến gen

III. Vai trò của đột biến gen
+ Đột biến gen thể hiện ra kiểu hình phần lớn thường có hại cho bản thân sinh vật .
+ Đột biến đôi khi có lợi cho con người , có ý nghĩa trong chăn nuôi , trồng trọt
11/1/2016
54
Vai trò của đột biến gen?
Đột biến gen tạo ra các gen lặn biểu hiện khi thể đồng hợp hoặc trong điều kiện ngoại cảnh thích hợp: Đột biến gen có thể có hại hoặc có lợi cho bản thân sinh vật hoặc con nguời.

Để hạn chế đột biến gen cần lưu ý :
BÀI 21 : ĐỘT BIẾN GEN
BÀI 21 : ĐỘT BIẾN GEN

Để hạn chế đột biến gen cần lưu ý :
Chất độc hóa học sử dụng trong chiến tranh
Sử dụng thuốc trừ sâu không đúng quy cách
Sử dụng hợp lí thuốc trừ sâu, diệt cỏ …
Mặc quần áo bảo hộ và phun thuốc xuôi chiều gió
Bỏ vỏ , chai đựng thuốc đúng quy định.
H 21.4.Đột biến gen ở cây lúa (b) làm cây cứng và nhiều bông hơn ở giống gốc (a)
Ngô biến đổi gen phòng chống sâu bệnh
Nho ĐB ( Có nhiều màu sắc khác nhau)
Các cà chua ĐB(nhiều dạng)
Con công bạch tạng (Đột biến gen). Tại vườn thú ở thủ đô Bogota của Columbia
Trăn bạch tạng
Trăn bình thường
Trăn
Khỉ bạch tạng (ĐB gen)
Cá sấu bạch tạng mắt đỏ
Sư tử bạch tạng
Cọp bạch tạng và
cọp bình thường
Mèo hai màu mắt (đột biến gen)
Rắn hai đầu
Dê bốn sừng
Gà chín cựa
Bắt được cá trê khổng lồ bị nghi ngờ đột biến từ phóng xạ Chernobyl
Đột biến tăng tính
chịu hạn, chịu rét ở cây lúa
Đột biến gen -> Hoa hồng xanh
Đột biến gen -> Ngô cao sản
Đột biến nào có lợi cho sinh vật và con người ?
Đột biến nào có hại cho sinh vật ?
CÓ LỢI
CÓ HẠI
CÓ HẠI
CÓ HẠI
CÓ LỢI
1
2
3
4
5
2 , 3 và 4
1 và 5
Trước đây, những người nông dân vẫn thường quen trồng các loại ngô như ngô tẻ màu vàng và ngô nếp màu trắng. Tuy nhiên, hiện nay các nhà khoa học đã nghiên cứu, lai tạo ra một giống ngô mới với nhiều đặc tính nổi trội, tạo nên sự khác biệt trong vô số giống ngô khác, đó là giống ngô nếp có màu tím Fancy 111.
Nhãn tím là giống cây “độc quyền” của ông Trần Văn Huy ở Sóc Trăng. Giống nhãn này. Không chỉ có màu sắc kỳ lạ, giống nhãn này còn có mùi vị thơm ngon và khả năng kháng bệnh, do đó nó đang tạo nên cơn sốt ở các tỉnh phía Nam.
Ngô nhiều màu có tên Glass Gem, được nhân giống bởi Carl Barnes, một người nông dân sống tại Oklahoma, Mỹ. Màu sắc của mỗi hạt ngô, thậm chí mỗi bắp ngô đều khác nhau. Có loại hạt đục, nhưng hầu hết đều trong veo và lấp lánh như những viên ngọc quý
Là học sinh , các em sẽ làm gì để hạn chế sự phát sinh đột biến gen ?
Tham gia tốt các phong trào bảo vệ môi trường sống.
Tuyên truyền, vận động mọi người có ý thức tốt trong việc bảo vệ môi trường .
Cùng cộng đồng ủng hộ các phong trào đấu tranh chống sản xuất, thử và sử dụng vũ khí hạt nhân, vũ khí hoá học...
Tích cực tham gia bảo vệ môi trường
Sử dụng phương tiện ít gây ô nhiễm môi trường
Sử dụng thực phẩm an toàn
Vệ sinh môi trường đất , nước
Em có biết ?
 Đột biến tự nhiên cừu chân ngắn ở Anh, làm chúng không nhảy qua hàng rào để phá vườn.
 Đột biến tăng khả năng thích ứng với điều kiện đất đai và làm mất tính cảm ứng quang chu kì phát sinh ở giống lúa Tám thơm đột biến trồng được 2 vụ /năm, trên nhiều điều kiện đất đai kể cả vùng đất trung du và miền núi.
ĐỘT BIẾN GEN
Vì vậy để phòng tránh đột biến gen chúng ta cần :
+ Đấu tranh chống chế tạo , sử dụng vũ khí hóa học, vũ khí hạt nhân ..
+ Sử dụng hóa chất bảo vệ thực vật đúng quy trình.
+ Tuyên truyền, vận động mọi người có ý thức tốt trong việc bảo vệ môi trường
Đột biến gen là những ...............trong ............ của gen liên quan tới ..........hoặc ..................cặp nuclêôtit, xảy ra tại một điểm nào đó trên ADN
Điền từ thích hợp và chỗ trống trong câu sau:
cấu trúc
một
một số
biến đổi
A
B
C
D
Cả hai nguyên nhân trên
Rối loạn quá trình tự nhân đôi của ADN
Hiện tượng co xoắn của NST trong phân bào
Hiện tượng tháo xoắn của NST trong phân bào
Nguyªn nhân phát sinh đột biến gen là :
chọn phương án trả lời đúng nhất cho câu sau
A
B
C
D
Cả hai nguyên nhân trên
Rối loạn quá trình tự nhân đôi của ADN
Hiện tượng co xoắn của NST trong phân bào
Hiện tượng tháo xoắn của NST trong phân bào
Nguyªn nhân phát sinh đột biến gen là :
chọn phương án trả lời đúng nhất cho câu sau
Luyện tập :
Hãy khoanh tròn vào đáp án đúng nhất
Câu 1 : Đột biến gen là gì ?
Đột biến gen là những biến đổi trong cấu trúc của gen liên quan đến 1 hoặc 1 số cặp nuclêôtit
Đột biến gen là những biến đổi trong cấu trúc của gen liên quan đến một hoặc một số nuclêotit.
Đột biến gen là những biến đổi trong cấu trúc của mARN
Đột biến gen là những biến đổi về số lượng các NST .

Luyện tập :
Hãy khoanh tròn vào đáp án đúng nhất
Câu 2 : Nguyên nhân gây đột biến gen là gì ?
Các tác nhân vật lí, hoá học của ngoại cảnh
Những rối loạn trong quá trình tự sao chép phân tử ADN dưới ảnh hưuởng của môi trường trong .
Đáp án b đúng
Cả a, b đều đúng.
hoặc
một
số cặp
nucleotit
tác nhân vật lí
tác nhân hoá học
môi trường trong
môi trường ngoài

DẶN DÒ
Học sinh học bài cũ, trả lời câu hỏi cuối bài
Đọc trước bài mới :
“ĐỘT BIẾN CẤU TRÚC NST”
HƯỚNG DẪN HỌC TẬP
CHÚC CÁC EM CHĂM NGOAN HỌC GIỎI