Bài 21. Đột biến gen

TRƯỜNG THCS QUỲNH GIANG
BỘ MÔN: SINH HỌC
CHÀO MỪNG QUÝ THẦY CÔ ĐẾN DỰ GIỜ
THAO GIẢNG
CHÀO MỪNG NGÀY NHÀ GIÁO VIỆT NAM 20-11
LỚP 9A
NĂM HỌC 2012-2013
Giáo viên thực hiện: Võ Văn Hội
Thế nào là di truyền, biến dị ?
Nêu cơ sở vật chất của hiện tượng di truyền?
Di truyền là hiện tượng truyền đạt các tính trạng của bố mẹ tổ tiên cho các thế hệ con cháu.
Biến dị là hiện tượng con sinh ra khác với bố mẹ và khác nhau về nhiều chi tiết.
Cơ sở vật chất của hiện tượng di truyền là nhiễm sắc thể, gen (hay ADN).
KIỂM TRA BÀI CŨ
Các em hãy quan sát các hình ảnh sau và cho biết chúng có gì khác với bình thường?
A
Quan sát các bức tranh và cho biết chúng có gì khác với bình thường?
Chị em song sinh
Tất cả các hiện tượng ta vừa quan sát trên được gọi là gì?
Biến dị
Chương IV
BIẾN DỊ
I, Đột biến gen là gì?
chương iv: biến dị
TIẾT 24: ĐỘT BIẾN GEN
Hãy gắn mạch còn lại cho đoạn mạch đơn sau?
a
Gen (a) có tổng bao nhiêu cặp nuclêôtit? Trình tự các cặp nuclêôtit ra sao?
G
X
b
a
c
d
H21.1. Một số dạng đột biến gen
G
X
b
a
c
d
H21.1. Một số dạng đột biến gen
G
X
X
G
A
T
T
A
G
X
T
A
X
G
A
T
T
A
G
X
T
A
T
A
X
G
T
A
G
X
T
A
4
6
5
Mất cặp X - G
Thêm cặp T - A
Thay cặp A - T
bằng cặp G - X
Mất một cặp nuclêôtit
Thêm một cặp nuclêôtit
Thay cặp nuclêôtit này
bằng cặp nuclêôtit khác
Quan sát hình và hoàn thành nội dung bảng sau:
a
b
c
d
Khái niệm:
chương iv: biến dị
TIẾT 24: ĐỘT BIẾN GEN
I, Đột biến gen là gì?
Đột biến gen là những biến đổi trong cấu trúc gen liên quan tới một hoặc một số cặp nucleôtit, xảy ra tại một điểm nào đó trên phân tử ADN.
Gồm 3 dạng chủ yếu:
+ Mất một cặp nuclêôtit.
+ Thêm một cặp nuclêôtit.
+ Thay thế một cặp nuclêôtit.
chương iv: biến dị
TIẾT 24: ĐỘT BIẾN GEN
I, Đột biến gen là gì?
Đột biến gen khác biến dị tổ hợp ở điểm căn bản nào?
Ở biến dị tổ hợp, các gen được sắp xếp lại (tổ hợp lại) còn bản thân cấu trúc của gen không bị biến đổi.
Còn đột biến gen là những biến đổi trong cấu trúc gen.
Vậy. Nguyên nhân nào gây ra đột biến gen? Chúng ta tìm hiểu mục II
chương iv: biến dị
TIẾT 24: ĐỘT BIẾN GEN
I, Đột biến gen là gì?
II. Nguyên nhân phát sinh đột biến Gen:
Hãy quan sát các tranh sau::
Máy bay Mỹ đang rải chất diệt cỏ trong vùng rừng của châu thổ sông Mê kông, 26/07/1969.
Máy bay Mỹ rải chất độc da cam
chương iv: biến dị
TIẾT 24: ĐỘT BIẾN GEN
I, Đột biến gen là gì?
II. Nguyên nhân phát sinh đột biến Gen:
Nhà máy hạt nhân
Thử vũ khí hạt nhân
Lạm dụng thuốc trừ sâu
Rác thải
Cháy rừng
Công ty Vedan gây ô nhiễm sông Thị Vải
chương iv: biến dị
TIẾT 24: ĐỘT BIẾN GEN
I, Đột biến gen là gì?
II. Nguyên nhân phát sinh đột biến Gen:
Nguyên nhân nào làm phát sinh đột biến gen?
Những chất độc đó đã tác động vào cấu trúc của Gen Dẫn đến sự sao chép nhầm của phân tử AND Biểu hiện ra kiểu hình của cơ thể
Khái niệm:
chương iv: biến dị
TIẾT 24: ĐỘT BIẾN GEN
I, Đột biến gen là gì?
Đột biến gen là những biến đổi trong cấu trúc gen liên quan tới một hoặc một số cặp nucleôtit, xảy ra tại một điểm nào đó trên phân tử ADN.
Gồm 3 dạng chủ yếu:
+ Mất một cặp nuclêôtit.
+ Thêm một cặp nuclêôtit.
+ Thay thế một cặp nuclêôtit.
II. Nguyên nhân phát sinh đột biến Gen:
- Trong t? nhi�n: D?t bi?n gen ph�t sinh do nh?ng r?i lo?n trong qu� trình t? sao ch�p c?a ADN du?i ?nh hu?ng ph?c t?p c?a mơi tru?ng trong và ngoài cơ thể.
+ Bên trong: quá trình sinh lí, sinh hóa nội bào bị rối loạn.
VD: như sai sót trong quá trình nhân đôi ADN.
+ Bên ngoài: Ảnh hưởng của các tác nhân vật lí, hóa học
VD: như tia phóng xạ, tia tử ngoại, thuốc trừ sâu DDT …
- Trong th?c nghi?m: Con ngu?i d� g�y ra c�c d?t bi?n nh�n t?o b?ng c�c t�c nh�n v?t lí, hĩa h?c.
Tác hại của chất độc màu da cam
chương iv: biến dị
TIẾT 24: ĐỘT BIẾN GEN
Một số hình ảnh do đột biến gen gây ra:
HẬU QUẢ ĐỂ LẠI
Nạn nhân chất độc màu da cam
Quan sát một số đột biến có hại
Bò 6 chân
Cây bị bạch tạng
Ung thư bạch cầu
chương iv: biến dị
TIẾT 24: ĐỘT BIẾN GEN
I. Đột biến gen là gì?
II. Nguyên nhân phát sinh đột biến Gen:
1, Từ những nguyên nhân và tác hại của đột biến gen, chúng ta phải có ý thức như thế nào trong việc bảo vệ môi trường để hạn chế sự phát sinh đột biến gen có hại?
Vệ sinh môi trường đất, nước….
Sử dụng hợp lý và có biện pháp đề phòng khi sử dụng thuốc trừ sâu, thuốc diệt cỏ và một số chất độc có khả năng gây đột biến gen.
Hạn chế sự gia tăng hoặc ngăn ngừa các hoạt động gây ra ô nhiễm môi trường…
chương iv: biến dị
TIẾT 24: ĐỘT BIẾN GEN
I. Đột biến gen là gì?
II. Nguyên nhân phát sinh đột biến Gen:
III. Vai trò đột biến gen:
Tại sao đột biến gen lại gây biến đổi kiểu hình?
Nhắc lại mối quan hệ trong sơ đồ sau:
chương iv: biến dị
TIẾT 24: ĐỘT BIẾN GEN
I. Đột biến gen là gì?
II. Nguyên nhân phát sinh đột biến Gen:
III. Vai trò đột biến gen:
Tại sao đột biến gen biểu hiện ra kiểu hình lại có hại cho sinh vật?
Vì chúng phá vỡ sự thống nhất hài hoà trong kiểu gen đã qua chọn lọc tự nhiên và duy trì lâu đời trong điều kiện tự nhiên, gây ra những rối loạn trong quá trình tổng hợp prôtêin.
chương iv: biến dị
TIẾT 24: ĐỘT BIẾN GEN
I. Đột biến gen là gì?
II. Nguyên nhân phát sinh đột biến Gen:
III. Vai trò đột biến gen:
Quan sát các hình dưới đây và cho biết đột biến nào có hại và đột biến nào có lợi cho bản thân sinh vật hoặc đối với con người?
Có hại
Có hại
H21.2. Đột biến gen làm mất khả năng tổng hợp diệp lục của cây mạ (màu trắng)
H21.3. Lợn con có đầu và chân sau dị dạng
H21.4. Đột biến gen ở cây lúa(b)làm cây cứng và nhiều bông hơn ở giống gốc (a)
Có lợi
Cây bạch tạng
Cá sấu bạch tạng
Đột biến tăng tính
chịu han, chịu rét ở cây lúa
Có hại
Có lợi
Có hại
Một số đột biến có lợi
Ổi không hạt
Một số đột biến có lợi
Chim hoàng khuyên được cho là đắt nhất hiện nay
từng được trả giá lên đến 200 triệu
Ngắm "nữ hoàng" chào mào 300 triệu đồng tại Hà Nội
NHÍM D?T BI?N
HỔ ĐỘT BIẾN
CÔNG ĐỘT BIẾN
SÓC ĐỘT BIẾN
Một số đột biến có lợi
chương iv: biến dị
TIẾT 24: ĐỘT BIẾN GEN
I. Đột biến gen là gì?
II. Nguyên nhân phát sinh đột biến Gen:
III. Vai trò đột biến gen:
Vậy. ĐBG có vai trò gì?
Khái niệm:
chương iv: biến dị
TIẾT 24: ĐỘT BIẾN GEN
I, Đột biến gen là gì?
Đột biến gen là những biến đổi trong cấu trúc gen liên quan tới một hoặc một số cặp nucleôtit, xảy ra tại một điểm nào đó trên phân tử ADN.
Gồm 3 dạng chủ yếu:
+ Mất một cặp nuclêôtit.
+ Thêm một cặp nuclêôtit.
+ Thay thế một cặp nuclêôtit.
II. Nguyên nhân phát sinh đột biến Gen:
- Trong t? nhi�n: D?t bi?n gen ph�t sinh do nh?ng r?i lo?n trong qu� trình t? sao ch�p c?a ADN du?i ?nh hu?ng ph?c t?p c?a mơi tru?ng trong và ngoài cơ thể.
+ Bên trong: quá trình sinh lí, sinh hóa nội bào bị rối loạn.
VD: như sai sót trong quá trình nhân đôi ADN.
+ Bên ngoài: Ảnh hưởng của các tác nhân vật lí, hóa học
VD: như tia phóng xạ, tia tử ngoại, thuốc trừ sâu DDT …
- Trong th?c nghi?m: Con ngu?i d� g�y ra c�c d?t bi?n nh�n t?o b?ng c�c t�c nh�n v?t lí, hĩa h?c.
III. Vai trò đột biến gen:
Đa số đột biến gen là có hại nhưng cá biệt vẫn có đột biến có lợi. Vì vậy đột biến gen được xem là nguồn nguyên liệu chủ yếu cho quá trình tiến hóa, nguyên liệu quan trọng trong công tác chọn giống.
Bài tập :
Một đoạn gen có trình tự sắp xếp các nuclêôtit như sau:
– X – G – A – T – A –
– G – X – T – A – T –
1. Do đột biến thêm cặp A – T vào giữa cặp nuclêôtit số 1 và 2. Hãy viết đoạn mạch của gen đột biến đó.
- X - A - G - A - T - A -
- G - T - X - T - A - T -
2. Do đột biến thay thế cặp nuclêôtit thứ 3 bởi cặp G - X. Hãy viết đoạn mạch của gen đột biến đó.
- X - G - G - T - A -
- G - X - X - A - T -
Bài tập
Một gen có A = 600 nuclêôtit, G = 900 nuclêôtit. Hãy xác định dạng đột biến trong mỗi trường hợp sau:
a, Nếu khi đột biến, gen đột biến có A = 601 nuclêôtit,
G = 900 nuclêôtit.
b, Nếu khi đột biến, gen đột biến có A = 599 nuclêôtit,
G = 901 nuclêôtit.
c, Nếu khi đột biến, gen đột biến có A = 599 nuclêôtit,
G = 900 nuclêôtit.
Giải
a, Là đột biến thêm 1 cặp A – T.
b, Là đột biến thay thế một cặp A – T bằng một cặp G – X.
c, Là đột biến mất cặp A – T.
Em có biết ?
 Đột biến tự nhiên cừu chân ngắn ở Anh, làm chúng không nhảy qua hàng rào để phá vườn.
 Đột biến tăng khả năng thích ứng với điều kiện đất đai và làm mất tính cảm ứng quang chu kì phát sinh ở giống lúa Tám thơm đột biến trồng được 2 vụ /năm,trên nhiều điều kiện đất đai kể cả vùng đất trung du và miền núi
 ở nước ta đang trồng 1 số cây biến đổi gen
 Thực phẩm biến đổi gen đã và đang con người quan tâm tới
HƯỚNG DẪN VỀ NHÀ
trân trọng cảm ơn các thầy , cô giáo
cùng toàn thể các em học sinh