Bài 20. Câu đặc biệt

Trong các câu sau, câu nào là câu rút gọn?
Mùa xuân đến rồi !
Ngày mai, tôi đi chợ.
Đói cho sạch, rách cho thơm.
Nam là một học sinh giỏi.
Có nên sử dụng câu rút gọn như trường hợp dưới đây không?
Vì sao?
Thầy giáo gọi Nam lên kiểm tra bài cũ, Nam chần chừ không muốn lên.
Thầy: Em có học bài không?
Nam: không.
Tiết 82.Tiếng Việt :
CÂU ĐẶC BIỆT
I. Thế nào là câu đặc biệt ?
Ví dụ:
“Ôi, em Thuỷ!” : là một câu không thể có chủ ngữ và vị ngữ → câu đặc biệt.


* Ghi nhớ: SGK/ 28
Tìm câu đặc biệt trong các đoạn văn dưới đây?

1. “Ôi! Trăm hai mươi lá bài đen đỏ, có cái ma lực gì mà run rủi cho quan mê được như thế ?”

2.Chiều, chiều rồi.Một buổi chiều êm ả như ru văng vẳng tiếng ếch nhái kêu ran ngoài đồng ruộng theo gió nhẹ đưa vào.
II.Tác dụng của câu đặc biệt:
Vd 1: “Một đêm mùa xuân.”→ xác định thời gian, nơi chốn.
Vd 2: “Tiếng reo.Tiếng vỗ tay.” → liệt kê, thông báo về sự tồn tại của sự vật, hiện tượng.
Vd 3: “Trời ơi!” → bộc lộ cảm xúc.
Vd 4: “Sơn! Em Sơn!Sơn ơi!”; “Chị An ơi!” → gọi đáp .
Ghi nhớ: SGK/29.

Một đêm mùa xuân.Trên dòng sông êm ả, cái đò cũ của bác tài Phán từ từ trôi.
A hỏi:
-Chị gặp anh ấy khi nào?
B trả lời:
-Một đêm mùa xuân.
III. Luyện tập:
Câu rút gọn và câu đặc biệt:
– Câu rút gọn: “Có khi được trưng bày … dễ thấy”, “Nhưng cũng có khi … trong hòm”, “Nghĩa là … kháng chiến.”
_ Không có câu đặc biệt.
b. _ Câu đặc biệt: “Ba giây … Bốn giây … Năm giây … Lâu quá!”.
_ Không có câu rút gọn.
c. _ Câu đặc biệt: “Một hồi còi”.
_ Không có câu rút gọn.
d. _ Câu đặc biệt: “ Lá ơi!”
_ Câu rút gọn: “Hãy kể chuyện cuộc đời bạn cho tôi nghe đi!”; “Bình thường lắm, chẳng có gì đáng kể đâu.”

2) Tác dụng của câu rút gọn và câu đặc biệt ở bài tập (1):
Câu rút gọn: làm cho câu gọn hơn, tránh lặp lại những từ ngữ đã xuất hiện trong câu trước.
Câu đặc biệt:
+ Câu (b): xác định thời gian; bộc lộ cảm xúc.
+ Câu (c): liệt kê, thông báo sự tồn tại của
sự vật.
+ Câu (d): gọi đáp.
Hoan hô ! Bạn đã có câu trả lời đúng !
Rất tiếc ! Câu trả lời của bạn chưa chính xác!