Bài 20. Câu đặc biệt

CHÀO MỪNG CÁC EM HỌC SINH LỚP 7A
ĐẾN VỚI TIẾT HỌC NGÀY HÔM NAY
Kiểm tra bài cũ:
? Thế nào là rút gọn câu? Người ta rút gọn câu với mục đích gì? Lấy ví dụ 1 trường hợp câu đã được rút gọn và cho biết thành phần đã được rút gọn?
? Những câu in đậm trong ví dụ sau có phải là câu rút gọn không? Vì sao?
"Sớm. Chúng tôi tụ hội ở góc sân. Toàn chuyện trẻ con. Râm ran."
câu đặc biệt
Thế nào là câu đặc biệt?
1. Ví dụ:
a.“Sím. Chóng t«i tô héi ë gãc s©n. Toµn chuyÖn trÎ con. R©m ran.”
b. Ôi, em Thuyỷ ! Tieỏng keõu sửỷng soỏt cuỷa coõ giaựo laứm toõi giaọt mỡnh .Em toõi bửụực vaứo lụựp.
(Khaựnh Hoaứi )
- Sím.
- Toµn chuyÖn trÎ con.
- R©m ran.
- ¤i, em Thuû!
Những câu này có cấu tạo như thế nào?
A. Cấu tạo bình thường- đủ CN- VN.
B. Đã bị lược bớt thành phần.
C. Không cấu tạo theo mô hình CN- VN.
Câu đặc biệt
Thế nào là câu đặc biệt?
2 .Ghi nhớ : SGK (tr 27)
Câu đặc biệt là câu không cấu tạo theo mô hình CN- VN
Thảo luận nhóm ( Theo bàn, trong thời gian 2`)
Vậy cấu tạo của câu đặc biệt khác cấu tạo của câu đơn bình thường, câu rút gọn như thế nào?
Câu đơn bình thường là câu có cấu tạo đủ CN- VN.
Câu rút gọn là câu đã bị lược bớt thành phần ( Nhưng có thể khôi phục )
Câu đặc biệt là câu có cấu tạo không theo mô hình CN- VN ( Chỉ có 1 trung tâm cú pháp chính- không thể khôi phục CN-VN)
Bài tập: ? Câu nào là câu đặc biệt trong các câu sau:
a. Trên cao, bầu trời trong xanh không một gợn mây.
b. Lan được đi tham quan nhiều nơi.

d. Mưa to.
c.Hoa sim!
Câu đặc biệt
II. Tác dụng của câu đặc biệt
Tác dụng
Câu đặt biệt
Bộc lộ cảm xúc
Liệt kê thông báo về sự tồn tại của SV , hiện tượng
Xác định thời gian, nơi chốn
Gọi đáp
Một đêm mùa xuân .Trên dòng sông êm ả, c�i �� cị cđa b�c t�i Ph�n t� t� tr�i...
Đoàn người nhốn nháo lên. Tieỏng reo.Tieỏng voó tay.
Trời ơi! Cô giáo tái mặt và nước mắt giàn giụa.
An g�o l�n:
-Sơn ! Em Sơn! Sơn ơi!
-Chị An ơi!
S�n �� nh�n th�y ch�.
*
*
*
*
Trong những trường hợp sau đây, câu đặc biệt dùng để làm gì?
Nhà ông X. Buổi tối. Một chiếc đèn măng sông. Một bộ bàn ghế. Ông X đang ngồi có vẻ chờ đợi.
Mẹ ơi! Chị ơi! Em đã về!
Có mưa!
Đẹp quá! Một đàn cò trắng đang bay kìa!
câu đặc biệt
II. Tác dụng của câu đặc biệt
Câu đặc biệt thường có tác dụng gì ?
Ghi nhớ :SGK(tr29)
Câu đặc biệt thường được dùng để :
-Xác định thời gian, nơi chốn diễn ra sự việc được nói đến trong đoạn .
-Liệt kê, thông báo về sự tồn tại của sự vật, hiện tượng ;
-Bộc lộ cảm xúc;
-Gọi đáp;
III . Luyện tập
câu đặc biệt
Thế nào là câu đặc biệt? Câu đặc biệt là câu không có cấu tạo theo mô hình CN-VN.
II. Tác dụng của câu đặc biệt
-Xác định thời gian, nơi chốn diễn ra sự việc được nói đến trong đoạn .
-Liệt kê, thông báo về sự tồn tại của sự vật, hiện tượng ;
-Bộc lộ cảm xúc;
-Gọi đáp;
Bài tập 1:
Tìm trong các ví dụ những câu đặc biệt và câu rút gọn, nêu rõ tác dụng của từng câu?
?Tìm trong các đoạn ví dụ dưới đây những câu đặc biệt và câu rút gọn ,chỉ ra tác dụng của t?ng c�u?
- Có khi được trưng bày trong tủ kính ,trong bình pha lê,rõ ràng dễ thấy .
-Nhưng cũng có khi cấu dấu kín đáo trong rương trong hòm.
-Nghĩa là phải ra sức giải thích, tuyên truyền, tổ chức,lãnh đạo, làm cho tinh thần yêu nước của tất cả mọi người đều được thực hành vào công việc yêu nước ,công việc kháng chiến.
a.+ Không có câu đặc biệt
+ Câu rút gọn:
Tác dụng : Làm cho câu gọn hơn ,tránh lặp lại những từ ngữ đã xuất hiện trong câu trước
III . Luyện tập
câu đặc biệt
?Tìm trong các đoạn ví dụ dưới đây những câu đặc biệt và câu rút gọn ,chỉ ra tác dụng của t?ng c�u?
III . Luyện tập
b. Đứng trước tổ dế ,ong xanh khẽ vỗ cánh ,uốn mình ,giương cặp răng rộng và nhọn như đôi gọng kìm ,rồi thoắt cái lao nhanh xuống hang sâu .Ba gi�y. B?n gi�y. Nam gi�y. L�u qu�!
+Không có câu rút gọn
+Câu đặc biệt
Ba giây .Bốn giây .Năm giây .Lâu qua!�
Bộc lộ cảm xúc
Xác định thời gian
câu đặc biệt
c. Sóng ầm ầm đập vào những tảng đá lớn ven bờ .Gió biển thổi lồng lộng.Ngoài kia là ánh đèn sáng rọi của một con tàu . M�t h�i c�i.
?Tìm trong các đoạn ví dụ dưới đây những câu đặc biệt và câu rút gọn ,chỉ ra tác dụng của t?ng c�u?
III . Luyện tập
+ Không có câu rút gọn
+ Câu đặc biệt:
- Ngo�i kia l� �nh �Ìn s�ng r�i cđa m�t con t�u.
- Một hồi còi.
Liệt kê ,thông báo về sự tồn tại của sự vật hiện tượng
câu đặc biệt
?Tìm trong các đoạn ví dụ dưới đây những câu đặc biệt và câu rút gọn ,chỉ ra tác dụng của t�ng c�u?
III . Luyện tập
d. Chim sâu hỏi chiếc lá :
-Lá ơi ! Hãy kể chuyện cuộc đời bạn cho tôi nghe đi!
-Bình thường lắm,chẳng có gì đáng kể đâu.
+ Câu rút gọn:
-Hãy kể chuyện cuộc đời bạn cho tôi nghe đi!
-Bình thường lắm,chẳng có gì đáng kể đâu.
+ Câu đặc biệt
-Lá ơi !
Làm cho câu gọn hơn -câu mệnh lệnh thường rút gọn chủ ngữ
Làm cho câu gọn hơn -tránh lặp lại từ ngữ đã xuất hiện ở trong câu đứng trước đó
Gọi đáp
câu đặc biệt
III . Luyện tập
câu đặc biệt
Thế nào là câu đặc biệt? Câu đặc biệt là câu không có cấu tạo theo mô hình CN-VN.
II. Tác dụng của câu đặc biệt
-Xác định thời gian, nơi chốn diễn ra sự việc được nói đến trong đoạn .
-Liệt kê, thông báo về sự tồn tại của sự vật, hiện tượng ;
-Bộc lộ cảm xúc;
-Gọi đáp;
Bài tập 1:
Tìm trong các ví dụ những câu đặc biệt và câu rút gọn, nêu rõ tác dụng của từng câu?
Bài tập 2:
Viết một đoạn văn ngắn ( khoảng 5-7 câu) tả cảnh quê hương em, trong đó có một vài câu đặc biệt.
Xác định cấu tạo và tác dụng của những câu đặc biệt sau :
Nh�m1:
Bom tạ.
Nhà bà Hoà.
Giáp.
Nhóm 2:
-Ngã !
-Cháy nhà !
-Ồn ào một hồi lâu
Nh�m 3:
-Ơ� làng này,khó lắm!
-Năm ấy,mất mùa.
Danh từ hoặc cụm danh từ
Động từ, tính từ hoặc cụm động từ, cụm tính từ
câu đặc biệt có trạng ngữ
-Miêu tả xác định sự tồn tại của SV
Nêu hoàn cảnh không gian ,thời gian
Tên cơ quan ,tên riêng
Xác nhận sự tồn tại của sự vật, hiƯn t�ỵng.
Dùng để viết khẩu hiệu,thông báo
câu đặc biệt
- Bổ sung thông tin về thời gian, nơi chốn của sự việc, tính chất..
Dặn dò :
-Xem kĩ lại bài
-Làm lại các bài tập vào vở
-Chuẩn bị 2 bài :
+Bố cục và phương pháp lập luận trong văn nghị luận
+ Luyện tập về phương pháp lập luận trong văn nghị luận
CÂU ĐẶC BIỆT
Chào các em học sinh lớp 7A .
Chúc các em chăm ngoan , học giỏi !