Bài 20. Câu đặc biệt

Nhiệt Liệt Chào Mừng
QUÝ THẦY, CÔ GIÁO VỀ DỰ GIỜ MÔN NGỮ VĂN 7
Giáo viên: Cao Thanh Thảo
Đơn vị: Trường THCS TT Mỹ Thọ – Huyện Cao Lãnh
KIỂM TRA BÀI CŨ
a/Anh trai tôi học luôn đi đôi với hành.
b/Ai cũng phải học đi đôi với hành.
c/Rất nhiều người học luôn đi đôi với hành.
d/ Học đi đôi với hành.


Cô giáo gọi Hoa lên kiểm tra vở bài tập, Hoa chần chừ không muốn lên.
- Cô giáo: Em đã làm bài tập chưa?
Hoa: Chưa.
Khôi phục
Trong các câu sau, câu nào là câu rút gọn?
Có nên sử dụng câu rút gọn trong trường hợp dưới đây không? Vì sao?
( Thưa cô!) Em chưa làm bài tập.
Ví dụ:
1. Mùa xuân thật đẹp. Cây cối đâm chồi nẩy lộc.
2. Mùa xuân. Tiết trời thật đẹp. Cây cối đâm chồi nẩy lộc
Em có nhận xét gì về cấu tạo của hai câu in đậm?
Ví dụ:
Mùa xuân thật đẹp. Cây cối đâm chồi nẩy lộc.





Mùa xuân. Tiết trời thật đẹp. Cây cối đâm chồi nẩy lộc

Chủ ngữ
Vị ngữ
Không xác định được chủ ngữ - vị ngữ
I.
Xét ví dụ SGK/trang 27
Ví dụ / SGK / trang 27
Ôi, em Thủy ! Tiếng kêu sửng sốt của cô giáo làm tôi giật mình. Em tôi bước vào lớp.
(Khánh Hoài)
A. Đó là một câu bình thường , có đủ chủ ngữ và vị ngữ.
B. Đó là một câu rút gọn, lược bỏ cả chủ ngữ lẫn vị ngữ.
C. Đó là một câu không thể có chủ ngữ và vị ngữ.
Câu được in đậm có cấu tạo như thế nào?
I. Thế nào là câu đặc biệt ?
Xét ví dụ SGK/trang 27
Ví dụ / SGK / trang 27
Ôi, em Thủy ! Tiếng kêu sửng sốt của cô
giáo làm tôi giật mình. Em tôi bước vào lớp.
(Khánh Hoài)
Câu in đậm có phải là câu rút gọn không? Vì sao?

Ôi, em Thủy !
->Câu đặc biệt
Câu đặc biệt là loại câu không cấu tạo theo mô hình chủ ngữ - vị ngữ.
(Ghi nhớ SGK/ trang 28)
Không phải là câu rút gọn. Vì không khôi phục lại được.
Em hiểu thế nào là câu đặc biệt?
I.Thế nào là câu đặc biệt ?
1. Tôi đi học.


2. Học ăn, học nói, học gói, học mở.




3. Tiếng hát ngừng. Cả tiếng cười.




4. Than ôi! Thời oanh liệt nay còn đâu ?

-> Câu bình thường:
Có đầy đủ chủ ngữ và vị ngữ
-> Câu rút gọn:
Lược bỏ chủ ngữ
-> Câu đặc biệt:
Không cấu tạo theo mô hình chủ ngữ - vị ngữ.
Câu đặc biệt là loại câu không cấu tạo theo mô hình chủ ngữ-vị ngữ.
(Ghi nhớ SGK/trang 28)
Xét ví dụ SGK/trang 27
Ôi, em Thủy !
->Câu đặc biệt
Khôi phục:
Chúng ta học ăn học nói, học gói, học mở.
Khôi phục:
Tiếng hát ngừng. Cả tiếng cười cũng ngừng.
-> Câu rút gọn:
Lược bỏ vị ngữ
I. Thế nào là câu đặc biệt ?
Các câu in đậm dưới đây thuộc các kiểu câu nào? Vì sao?
Phân biệt sự khác nhau giữa câu đặc biệt và câu rút gọn ?
Câu đặc biệt là loại câu không cấu tạo theo mô hình chủ ngữ-vị ngữ.
(Ghi nhớ SGK/tr.28)
Xét ví dụ SGK/trang 27
I.Thế nào là câu đặc biệt ?
Sự khác nhau giữa câu đặc biệt và câu rút gọn ?
Ví dụ:
Ăn quả nhớ kẻ trồng cây.
Chúng ta ăn quả nhớ kẻ trồng cây.
Khôi phục:
Ví dụ:
Đêm. Thành phố lên đèn như sao sa.
(Hà Ánh Minh)
Cấu tạo không theo mô hình chủ ngữ –vị ngữ.
II. Tác dụng của câu đặc biệt
I.Thế nào là câu đặc biệt ?
x
x
x
x
I.Thế nào là câu đặc biệt ?
Câu đặc biệt thường dùng để:
Nêu lên thời gian, nơi chốn diễn ra sự việc được nói đến trong đoạn;
-Liệt kê, thông báo về sự tồn tại của sự vật, hiện tượng;
Bộc lộ cảm xúc;
Gọi đáp.
(Ghi nhớ SGK/trang 29)
II. Tác dụng của câu đặc biệt
BÀI TẬP NHANH
Sài Gòn. Mùa xuân năm 1975. Các cánh quân đã sẵn sàng cho trận tấn công lịch sử.

2. Gió. Mưa. Não nùng.
(Nguyễn Công Hoan)
Tác dụng: xác định thời gian, nơi chốn.
Tác dụng: Liệt kê, thông báo về sự tồn tại của sự vật, hiện tượng.
Bài tập 1: Tìm trong các ví dụ dưới đây câu đặc biệt và câu rút gọn.
I. Thế nào là câu đặc biệt ?
II. Tác dụng của câu đặc biệt
III. Luyện tập
Tìm câu đặc biệt và câu rút gọn trong các ví dụ dưới đây
a) Tinh thần yêu nước cũng như các thứ của quý. Có khi được trưng bày trong tủ kính, trong bình pha lê, rõ ràng, dễ thấy. Nhưng cũng có khi cất giấu kín đáo trong rương, trong hòm. Bổn phận của chúng ta là làm cho những của quý kín đáo ấy đều được đưa ra trưng bày. Nghĩa là phải ra sức giải thích, truyên truyền, tổ chức, lãnh đạo, làm cho tinh thần yêu nước của tất cả mọi người đều được thực hành vào công việc yêu nước, công việc kháng chiến.
(Hồ Chí Minh)
b) Đứng trước tổ dế, ong xanh khẽ vỗ cánh, uốn mình, giương cặp răng rộng và nhọn như đôi gọng kìm, rồi thoắt cái lao nhanh xuống hang sâu. Ba giây ... Bốn giây ... Năm giây ... Lâu quá!
(Vũ Tú Nam)
c) Sóng ầm ập đập vào những tảng đá lớn ven bờ. Gió biển thổi lồng lộng. Ngoài kia là ánh đèn sáng rọi của một con tàu. Một hồi còi.
(Nguyễn Trí Huân)
d) Chim sâu hỏi chiếc lá:
- Lá ơi! Hãy kể chuyện cuộc đời bạn cho tôi nghe đi!
- Bình thường lắm, chẳng có gì đáng kể đâu.
(Trần Hoài Dương)
(1)
(2)
(3)
(4)
(5)
(1)
(2)
(3)
(4)
(5)
(1)
(1)
(2)
(3)
(2)
(3)
(4)
(4)
THẢO LUẬN NHÓM
Nhóm 1+ 3: câu a,b
Nhóm 2+ 4: câu c, d
Bài tập 1: Tìm trong các ví dụ dưới đây câu đặc biệt và câu rút gọn.
I.Thế nào là câu đặc biệt ?
II. Tác dụng của câu đặc biệt
III. Luyện tập
Tìm câu đặc biệt và câu rút gọn trong các ví dụ dưới đây
a) Tinh thần yêu nước cũng như các thứ của quý. Có khi được trưng bày trong tủ kính, trong bình pha lê, rõ ràng, dễ thấy. Nhưng cũng có khi cất giấu kín đáo trong rương, trong hòm. Bổn phận của chúng ta là làm cho những của quý kín đáo ấy đều được đưa ra trưng bày. Nghĩa là phải ra sức giải thích, truyên truyền, tổ chức, lãnh đạo, làm cho tinh thần yêu nước của tất cả mọi người đều được thực hành vào công việc yêu nước, công việc kháng chiến.
(Hồ Chí Minh)
b) Đứng trước tổ dế, ong xanh khẽ vỗ cánh, uốn mình, giương cặp răng rộng và nhọn như đôi gọng kìm, rồi thoắt cái lao nhanh xuống hang sâu. Ba giây ... Bốn giây ... Năm giây ... Lâu quá!
(Vũ Tú Nam)
c) Sóng ầm ập đập vào những tảng đá lớn ven bờ. Gió biển thổi lồng lộng. Ngoài kia là ánh đèn sáng rọi của một con tàu. Một hồi còi.
(Nguyễn Trí Huân)
d) Chim sâu hỏi chiếc lá:
- Lá ơi! Hãy kể chuyện cuộc đời bạn cho tôi nghe đi!
- Bình thường lắm, chẳng có gì đáng kể đâu.
(Trần Hoài Dương)
(1)
(2)
(3)
(4)
(5)
(1)
(2)
(3)
(4)
(5)
(1)
(1)
(2)
(3)
(2)
(3)
(4)
(4)
III. Luyện tập
Bài tập 1:
a
b
c
d
Đoạn
Bài tập 1: Tìm trong các ví dụ dưới đây câu đặc biệt và câu rút gọn.
I.Thế nào là câu đặc biệt ?
II. Tác dụng của câu đặc biệt
III. Luyện tập
Bài tập 2: Nêu tác dụng của câu đặc biệt và câu rút gọn vừa tìm được ở bài tập 1
Tác dụng
Làm cho câu gọn hơn, tránh lặp lại những từ ngữ đã xuất hiện trong câu đứng trước.
Xác định thời gian (2), ( 3), (4);
Bộc lộ cảm xúc(5)
Liệt kê, thông báo sự tồn tại của sự vật-còi tàu xuất hiện
III. Luyện tập
Bài tập 2:
a
b
c
d
Đoạn
-Gọi đáp (2)
-Làm cho câu gọn hơn, tránh lặp lại từ ngữ xuất hiện trong câu đứng trước (3) ,(4)
Hoàn thành các mảnh ghép tạo thành đoạn văn hoàn chỉnh có sử dụng câu đặc biệt. Chỉ ra tác dụng của câu đặc biệt ?
Nhóm 1+3 hoàn thành các mảnh ghép 1
Nhóm 2+4 hoàn thành các mảnh ghép 2
I.Thế nào là câu đặc biệt?
II.Tác dụng của câu dặc biệt
Bài tập 1
III. Luyện tập
Bài tập 2
Trò chơi: Vui cùng các mảnh ghép
III. Luyện tập
Bài tập 2
1/ Anh ơi ! Bao giờ áo anh có rách, anh tìm về chỗ em, em vá cho, anh nhé...
(Khánh Hoài)
Tác dụng:
Gọi đáp
2/ Ôi, đẹp quá ! Sao lại có bông hoa bằng lăng nở muộn thế kia?
( Phạm Hổ )
Tác dụng:
Bộc lộ cảm xúc
Bài tập 1
II. Tác dụng của câu đặc biệt
I.Thế nào là câu đặc biệt?
Trò chơi: Vui cùng các mảnh ghép
III. Luyện tập
Viết một đoạn văn ngắn ( khoảng 5-7 câu ) tả cảnh quê hương em, trong đó có một vài câu đặc biệt
Bài tập 1
II. Tác dụng của câu đặc biệt
I.Thế nào là câu đặc biệt?
Đêm. Cảnh làng xóm em thật yên tĩnh.. Mọi gia đình thường tập trung tại căn nhà của mình, dưới ánh đèn sáng rực và bầu không khí thân mật ấm cúng.Ngoài đường, rất ít người đi lại. Thỉnh thoảng, mới thấy một chiếc xe hai bánh rồ máy chạy qua. Gâu! Gâu! Đầu làng vang lên tiếng chó sủa. Mới chín giờ tối mà ngỡ đã khuya rồi. Gió. Những bụi cây đung đưa như đang rì rầm điều bí mật.
Bài tập 2
Bài tập 3
TRÒ CHƠI: AI THÔNG MINH HƠN?
HƯỚNG DẪN TỰ HỌC

Lảm bài tập 3/ SGK/Tr. 29
Tìm trong một văn bản đã học những câu đặc biệt và nêu tác dụng của chúng.
Nắm vững khái niệm và tác dụng của câu đặc biệt.
Soạn bài tiết 89 Bố cục và phương pháp lập luận trong bài văn nghị luận.
XIN CHÂN THÀNH CẢM ƠN
QUÝ THẦY CÔ VÀ CÁC EM HỌC SINH